Gołąbek śliczny
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek śliczny |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula rosea Pers. Observationes mycologicae 1: 100 (Lipsk, 1796) | |
Gołąbek śliczny (Russula rosea Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji: Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Po raz pierwszy opisał go Christian Hendrik Persoon w 1796 r. i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Synonimy[2]:
- Agaricus lacteus Pers. 1801
- Russula lactea (Pers.) Fr. 1838
- Russula lepida Fr. 1836
- Russula lepida var. alba Rea 1885
- Russula lepida var. lactea (Pers.) F.H. Møller & Jul. Schäff.
- Russula linnaei sensu auct. 2005
Polską nazwę podał Władysław Wojewoda 2003 r., powołując się na Alinę Skirgiełło[3], ta jednak w swojej monografii gołąbków dla Russlula rosea Pers podała nazwę gołąbek różowy[4]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnicy 4–12 cm, młody półkulisty, potem wypukły, dojrzały płaski, w środku zwykle wklęsły. Powierzchnia gładka o barwie żółtocielistej, cielistoróżowej, czerwonożółtej z odcieniem pomarańczowym, miejscami miedziowym, łososiowym lub morelowym. Skórka podczas suchej pogody matowa, podczas wilgotnej lepka i błyszcząca. Daje się oddzielić od kapelusza[4].
Gęste, niektóre rozwidlone, przy brzegu tępo zaokrąglone. Występują pomiędzy nimi zmarszczki. Początkowo są białawe, później jasnokremowe[4].
Długość 3,5–8 cm i grubość 1,5–3 cm, nieregularnie cylindryczny, masywny, początkowo pełny, później watowaty. Powierzchnia biała, mączysta, często delikatnie czerwonawo lub czerwonawoliliowo nabiegła, także cała czerwona. Za młodu gładki, później nieco pomarszczony. Podstawa ochrowo plamista[5].
Biały, bardzo ścisły i twardy, surowy o łagodnym smaku i owocowym zapachu, który zmienia się po gotowaniu i przypomina terpentynę[5]. Pod działaniem sulfowaniliny szybko staje sie czerwony[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników biały do kremowego. Zarodniki odwrotnie jajowate o wymiarach 8–9 × 7–8 μm, amyloidalne. Powierzchnia pokryta drobnymi brodawkami, niecałkowicie siateczkowata, łysinka widoczna. Podstawki o rozmiarach 35–50 × 8–12 μm. Cystydy wrzecionowate, o rozmiarach 50–7 × 7–8 μm, na szczycie z długim kończykiem. Pod działaniem fuksyny strzępki szkieletowe pokrywają się czerwonymi kropelkami[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Ameryce Północnej i Europie[6]. W Polsce nie jest rzadki[3].
Naziemny grzyb mykoryzowy[3]. Rośnie od lipca do października, w lasach liściastych, mieszanych, a także w lasach iglastych, zwłaszcza pod bukami, na glebach wapiennych[3].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Zasadniczo grzyb niejadalny. Jadalny jest tylko po kilkugodzinnym moczeniu i sparzeniu; nadaje się do zaprawienia w occie[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 612, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 118–119, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ a b c Ewald Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, s. 448, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-12-16].