Osłona kabiny (lotnictwo)
Osłona kabiny – górna część obudowy kabiny pilota, której zadaniem jest zabezpieczenie załogi przed działaniem czynników atmosferycznych i pędem powietrza.
Zamknięta kabina samolotu może być wykonana w dwóch podstawowych konfiguracjach: z sufitem i z osłoną. Sufit daje większe bezpieczeństwo w przypadku kapotażu, ogranicza wszakże widoczność i wymaga instalacji drzwi. Przezroczysta osłona kabiny daje dużo lepszą widoczność, co jest istotne dla bezpieczeństwa lotu; wadą osłony jest konieczność zapewnienia jej właściwej wytrzymałości i możliwość poważnego nagrzewania się kabiny w wyniku efektu cieplarnianego[1]. W celu zapewnienia maksymalnej widoczności jest wykonana ze szkła organicznego i, jeśli to tylko możliwe, pozbawiona szkieletu, którego żebra zasłaniają widok; z reguły stosuje się instalację przeciwoblodzeniową[2].
Najczęściej dwuczęściowa, składa się ze stałego wiatrochronu i ruchomej limuzyny (bądź kopułki), która jest otwierana i zamykana w celu umożliwienia wejścia do i wyjścia ze statku powietrznego ze szczególnym uwzględnieniem szybkiego opuszczenia kabiny w przypadku awarii[3]. W tym celu część ruchomą konstruuje się tak, by po zwolnieniu zamków ulegała odrzuceniu przez pęd powietrza[2]. W samolotach wyposażonych w fotel wyrzucany może posiadać wtopiony sznur wybuchowy w celu jej rozkruszenia przy konieczności katapultowania się załogi[3].
Część ruchoma może być odchylana, przesuwana, podnoszona bądź zdejmowana[3]. Stosuje się przesuwanie do tyłu, odchylanie do przodu (z zawiasem zamontowanym na wiatrochronie), do tyłu (z zawiasem na kadłubie, za osłoną) lub w bok[2]. Równocześnie zamki i mocowania osłony muszą gwarantować, że nie otworzy się ona przypadkowo, na skutek działania sił aerodynamicznych lub przeciążeń. W przypadku odpadnięcia może uderzyć i uszkodzić bądź zniszczyć usterzenie; jeśli zostanie przymocowana do maszyny, będzie generować bardzo poważny i niesymetryczny opór aerodynamiczny. W obydwu przypadkach grozi to utratą sterowności samolotu i może doprowadzić do katastrofy lotniczej[1][4]. W projektowaniu samolotu właściwy dobór kształtu osłony jest szczególnie istotny – dobrze aerodynamicznie zaprojektowana osłona generuje na ogół około 2% całościowego oporu maszyny – w przypadku źle dobranej, udział ten może wzrosnąć nawet dziesięciokrotnie[5].
-
Hawker Hurricane z użebrowaną osłoną kabiny odsuniętą do tyłu -
Odchylona do tyłu osłona myśliwca F-15 Eagle. Z przodu widoczny nieruchomy wiatrochron -
Odchylona do przodu osłona Van RV-7, pozbawiona wiatrochronu -
Sznur detonacyjny wtopiony w osłonę kabiny Hawka T1
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Gudmundsson 2014 ↓, s. 88–89.
- ↑ a b c Osłona kabiny pilota. W: Encyklopedia techniki wojskowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978, s. 462.
- ↑ a b c Osłona kabiny pilota. W: Zdzisław Brodzki, Stefan Górski, Ryszard Lewandowski: Ilustrowana Encyklopedia dla Wszystkich. Lotnictwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 1979, s. 143. ISBN 83-204-0005-8.
- ↑ Poważne zdarzenie samolotu ultralekkiego ZENAIR CH 601 ZODIAC OK-LUA47 w miejscowości Łęgowo 535/13. bezpieczenstwo.dlapilota.pl. [dostęp 2019-10-14]. (pol.).
- ↑ Gudmundsson 2014 ↓, s. 729.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zdzisław Brodzki, Stefan Górski, Ryszard Lewandowski: Ilustrowana Encyklopedia dla Wszystkich. Lotnictwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 1979. ISBN 83-204-0005-8.
- Encyklopedia techniki wojskowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
- Snorri Gudmundsson: General aviation aircraft design: applied methods and procedures. Oxford, UK: Butterworth-Heinemann, 2014. ISBN 978-0-12-397308-5. (ang.).