Żagiewka wielkopora
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
żagiewka wielkopora |
| Nazwa systematyczna | |
| Neofavolus alveolaris (DC.) Sotome & T. Hatt. Fungal Diversity 58: 250 (2012) [2013] | |
Żagiewka wielkopora (Neofavolus alveolaris (DC.) Sotome & T. Hatt.) – gatunek grzybów z rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji: Neofavolus, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1815 r. Augustin Pyramus de Candolle nadając mu nazwę Merulius alveolaris. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu K. Sotome i T. Hattori w 2013 r. r.[1]
Ma 18 synonimów. Niektóre z nich:
- Polyporellus alveolaris (DC.) Pilát 1936
- Polyporus alveolaris (DC.) Bondartsev & Singer 1941
- Polyporus tenuiparies Laferr. & Gilb. 1990[2].
Stanisław Domański w 1967 r. nadał polską nazwę żagiew morwowa, Władysław Wojewoda w 2003 r. zmienił ją na żagiew wielkopora. Wówczas gatunek miał nazwę naukową Polyporus alveolaris Fr.[3] Po przeniesieniu do rodzaju Neofavolus stała się ona niespójna z nową nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów zarekomendowała nową nazwę żagiewka wielkopora[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Jednoroczny, z trzonem. Kapelusz okrągły, owalny lub nerkowaty o średnicy do 8 cm, na środku nieco wybrzuszony lub nieco zapadnięty, u starszych okazów pofalowany i płatowaty. Brzeg długo podwinięty. Górna powierzchnia filcowata[5], blado czerwonawo-żółta, włóknista do łuskowatej ze spłaszczonymi, trójkątnymi łuskami, z wiekiem przechodząca w kolor kości słoniowej do blado płowożółtej, bezstrefowa, naga, gładka. Powierzchnia porów biała do jasnobrązowej, pory romboidalne, promieniowo wydłużone, w liczbie 1–2 na mm, poszarpane z wiekiem. Warstwa rurek zrośnięta z kontekstem i ma grubość do 5 mm. Kontekst o barwie od kości słoniowej do jasnobrązowej, niestrefowany, korkowaty, o grubości do 1 mm. Trzon środkowy do bocznego, płowożółty, nagi, do 1 cm długości i 5 mm grubości[6].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy dimityczny. Strzępki generatywne w kontekście szkliste w KOH, cienkościenne, rzadko rozgałęzione, ze sprzążkami, szerokości 2,5–4 µm, tworzące skórkę na powierzchni trzonu. Strzępki łącznikowe grubościenne, bez przegród, silnie rozgałęzione, ze zwężającymi się wierzchołkami, niektóre z rzadkimi rozgałęzieniami, wszystkie o szerokości 3–7 µm. Strzępki tramy podobne. Podstawki maczugowate, z 4 sterygmami, 24–32 × 7–9 µm, ze sprzążką bazalną[6]. Bazydiospory cylindryczne, 10–13(14,5) x 3,5–5 µm[6].
- Gatunki podobne
Duże pory ma także żagiew włosistobrzega (Polyporus arcularius)[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje na wszystkich kontynentach poza Antarktydą[7]. Dość liczny w cieplejszych krajach Europy, w Polsce rzadki[5]. W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył 4 stanowiska z uwagą, że rozprzestrzenienie i stopień zagrożenia tego gatunku nie są znane[3]. Liczne i bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[8]. Żagiewka wielkopora znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – wymierający, krytycznie zagrożony[9].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach liściastych na martwym drewnie drzew i krzewów liściastych, na leżących na ziemi pniach i gałęziach[3]. Powoduje białą zgniliznę drewna[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-11-19].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-07-19].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19].
- ↑ a b c Stanisław Domański, Żagwiowate I (''Polyporaceae pileateae''), szczecinkowcowate i (''Mucronosporaceae pileateae''). Grzyby (Fungi) 2. Podstawczaki (Basidiomyces), bezblaszkowe (Aphyllophorales), LXIII (in Polish), Warszawa: PWN, 1965.
- ↑ a b c d M. Núñez, L. Ryvarden, Polyporus (Basidiomycotina) and related genera, „Synopsis Fungorum”, 10, Mycobank, 1995, s. 1–85 [dostęp 2022-11-19].
- ↑ Występowanie Neofavolus alveolaris na świecie (mapa) [online] [dostęp 2022-11-19].
- ↑ Aktualne stanowiska żagiewki wielkoporej w Polsce [online], Internetowy atlas grzybów [dostęp 2022-11-19].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.