Ciżmówka szorstkozarodnikowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ciżmówka szorstkozarodnikowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Crepidotus subverrucisporus Pilát Atlas Champ. l’Europe (Praha) 6: 51 (1948) | |
Ciżmówka szorstkozarodnikowa (Crepidotus subverrucisporus Velen.) – gatunek grzybów należący do rodziny ciżmówkowatych (Crepidotaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji: Crepidotus, Crepidotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1948 r. Albert Pilát na martwym drewnie robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia) w Czechosłowacji. Synonimy:
- Crepidotus bickhamensis P.D. Orton 1984
- Crepidotus subverrucisporus Pilát 1948
- Crepidotus subverrucisporus var. megalosporus Hesler & A.H. Sm. 1965
- Crepidotus subverrucisporus var. roseifolius Hesler & A.H. Sm. 1965[2].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 3–10 mm, wypukłe do płaskowypukłych, okrągłe do półkolistych lub zaokrąglonych, do podłoża przyrastające bokiem lub mimośrodowo, zwykle z białawym lub żółtawym kutnerem. Trzonu brak. Brzeg początkowo podwinięty, potem prosty. Powierzchnia sucha, filcowata, brudna biaława do bladożółtokremowej. Blaszki średnio gęste, początkowo białawe, później płowożółte i ostatecznie cynamonowobrązowe. Ostrza delikatnie włókniste, stale białawe[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 20–25 × 7–8 µm, walcowato-maczugowate, 4-zarodnikowe, niektóre 2-zarodnikowe. Zarodniki (7,0–) 7,5–10,0 (–11,0) × (4,5–) 5,0–6,0 (–7,0) µm, Q = 1,45–1,78, jajowate do elipsoidalnych, w widoku z boku lekko migdałowate, w KOH żółtawo-brązowe, o ścianach drobno, ale wyraźnie brodawkowatych. Cheilocystydy 28–65 × 4–10 × 3–5 µm, cylindryczne, szeroko butelkowate do wąsko butelkowatych, czasem rozgałęzione w górnej części, z wierzchołkiem nieco główkowatym, czasem z przegrodą w górnej części, szkliste, cienkościenne. Pleurocystyd brak, czasami zdarzają się butelkowate, pleurocystydoidalne strzępki lub bazydiole o łocistożółtej zawartości. Skórka typu trichoderma, zbudowana z luźno splecionych, szklistych, cienkościennych strzępek o szerokości 3–6 µm[4]. Sprzążki obecne we wszystkich strzępkach[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Stanowiska ciżmówki szorstkozarodnikowej podano w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Afryce i Australii. Najwięcej stanowisk podano w Europie. Występuje tu na całym niemal obszarze, od Morza Śródziemnego po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego[5]. W piśmiennictwie naukowym w Polsce do 2003 r. znane było tylko jedno stanowisko, podane przez A. Piláta w Puszczy Białowieskiej w 1950 r.[3] Później podano stanowiska także w Gryżynie, w ujściu Warty, Kampinoskim Parku Narodowym i w rezerwacie przyrody Buki nad Jeziorem Lutomskim[6]. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Zaliczona w nim jest do gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Występuje na martwym drewnie drzew liściastych, czasami także na drewnie zakopanym w ziemi[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2023-01-19] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-01-19] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Studies on basidiomycetes in Greece 1: The genus Crepidotus, „Mycotaxon”, 94, październik 2005, s. 5–42 [dostęp 2023-01-19].
- ↑ Występowanie Crepidotus caspari na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-01-19].
- ↑ Tomasz Ślusarczyk, Grzyby wielkoowocnikowe Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego, „Przegląd Przyrodniczy”, 30 (1), 2019, s. 3–51 [dostęp 2023-01-19].
- ↑ a b Aktualne stanowiska ciżmówki szorstkozarodnikowej w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-19].