Zupa pokrzywowa: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Drzewianin (dyskusja | edycje) m drobne merytoryczne |
m WP:SK, poprawa linków |
||
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 8 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Żywność infobox |
|||
[[Plik:Zupa pokrzywowa.JPG|thumb|250px|Gotowy pokrzywniak]] |
|||
|nazwa = Zupa pokrzywowa |
|||
|nazwa oryginalna = |
|||
|danie = |
|||
|grafika = St John Restaurant, Smithfield, London (3445306202).jpg |
|||
|opis grafiki = Zupa pokrzywowa serwowana w restauracji w Londynie |
|||
|inne nazwy = pokrzywniak |
|||
|rodzaj = [[zupa]] |
|||
|data wprowadzenia = |
|||
|miejsce wprowadzenia = |
|||
|data wycofania = |
|||
|producent = |
|||
|dystrybutor = |
|||
|pochodzenie = |
|||
|autor = |
|||
|kuchnia = [[Europa Północna]], [[Europa Wschodnia]], [[Bliski Wschód]], [[Bałkany]] |
|||
|obróbka = |
|||
|składniki = [[Pokrzywa zwyczajna]] |
|||
|odmiany = |
|||
|uwagi = |
|||
|commons = Category:Urtica soups |
|||
|wikiźródła = |
|||
|wikibooks = |
|||
|wikicytaty = |
|||
|wikisłownik = |
|||
|www = |
|||
}} |
|||
'''Zupa pokrzywowa''' – [[zupa]] przygotowywana z [[Pokrzywa zwyczajna|pokrzywy]]. Zupę z pokrzywy spożywa się głównie wiosną i wczesnym latem, kiedy zbiera się młode pąki pokrzywy<ref name=":0">{{Cytuj stronę | url = https://www.smithsonianmag.com/arts-culture/stinging-nettle-soup-87199507/ | autor = Amanda Fiegl | tytuł = Stinging Nettle Soup | data = 2010-05-04 | praca = Smithsonian Magazine | archiwum = https://web.archive.org/web/20220125154520/https://www.smithsonianmag.com/arts-culture/stinging-nettle-soup-87199507/ | zarchiwizowano = 2022-01-25 | język = en}}</ref>. Obecnie zupa z pokrzywy jest najczęściej spożywana w [[Skandynawia|Skandynawii]], [[Iran]]ie, [[Irlandia|Irlandii]], [[Europa Wschodnia|Europie Wschodniej]] i na [[Bałkany|Bałkanach]], z regionalnymi różnicami w przepisach; jednak historycznie konsumpcja pokrzywy była bardziej rozpowszechniona. |
|||
== Historia == |
|||
'''Pokrzywniak''' – [[zupa]] z bardzo młodej [[pokrzywa|pokrzywy]], najlepiej zebranej wiosną. Najczęściej z [[makaronem]] i dodatkiem [[pomidor]]a. Popularna we [[Włochy|Włoszech]], ale też w kuchni [[Bałkany|bałkańskiej]].<ref>M. Caprari, Kuchnia włosko-polska i polsko-włoska, Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o, Warszawa 2002</ref>. |
|||
[[Gulasz]] z pokrzyw był zjadany przez mieszkańców [[Wielka Brytania (wyspa)|Wielkiej Brytanii]] w [[Epoka brązu|epoce brązu]], 3000 lat temu<ref>{{Cytuj stronę | autor = Dalya Alberge | data = 2011-12-04 | tytuł = Bronze age man's lunch: a spoonful of nettle stew | url = https://www.theguardian.com/science/2011/dec/04/bronze-age-archaeology-fenland | opublikowany = The Guardian News | archiwum = https://web.archive.org/web/20221011210647/https://www.theguardian.com/science/2011/dec/04/bronze-age-archaeology-fenland | zarchiwizowano = 2022-10-11 | język = en}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | autor = Jessica Vincent | data = 2020-05-08 |tytuł = A British feast from garden weeds | url = http://www.bbc.com/travel/story/20200507-foods-you-can-forage-from-your-own-garden | praca = BBC Travel | archiwum = https://web.archive.org/web/20220507235957/https://www.bbc.com/travel/article/20200507-foods-you-can-forage-from-your-own-garden | zarchiwizowano = 2022-05-07 | język = en}}</ref>. Spożywanie młodej pokrzywy w [[Średniowiecze|średniowiecznej Europie]] było stosowane w medycynie, głównie jako środek moczopędny oraz w leczeniu bólu stawów i [[Zapalenie stawów|zapalenia stawów]], [[Cukrzyca|cukrzycy]], trądziku, [[Niedokrwistość|niedokrwistości]], [[Katar sienny|kataru siennego]] oraz jako oczyszczacz krwi<ref>{{Cytuj książkę | autor = James A. Duke | tytuł = Handbook of Medicinal Herbs: Herbal Reference Library | wydawca = CRC Press | rok = 2002 | isbn = 978-0849312847 | język = en}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/771563.stm | tytuł = Nettles 'ease arthritis suffering' | data = 2000-05-31 | praca = BBC News, HEALTH | archiwum = https://web.archive.org/web/20210612161458/http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/771563.stm | zarchiwizowano = 2021-06-12 | język = en}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj stronę | url = https://www.dailyherald.com/entlife/20180716/ouch-why-nettles-sting-and-how-you-can-put-them-to-good-use | tytuł = Ouch! Why nettles sting, and how you can put them to good use | autor = Valerie Blaine | praca = Daily Herald | archiwum = https://web.archive.org/web/20220119192914/https://www.dailyherald.com/entlife/20180716/ouch-why-nettles-sting-and-how-you-can-put-them-to-good-use | zarchiwizowano = 2022-01-19 | język = en}}</ref>. Różne plemiona [[Tubylczy Amerykanie|rdzennych Amerykanów]] od wieków używały pokrzywy, w tym [[Dakotowie|Lakota]] używający korzenia na ból żołądka, [[Odżibwejowie]] używający duszonych liści na problemy skórne i do walki z [[Dyzenteria|dyzenterią]], [[Potawatomi]] używali korzeni do obniżania gorączki, a [[Winebagowie]] na objawy alergii<ref name=":1" />. |
|||
Pokrzywa ma wysoką wartość odżywczą, zawiera wapń, [[magnez]], żelazo oraz witaminy A i B<ref name=":0" />. Od dawna jednym z łatwych sposobów spożywania pokrzywy jest zupa lub herbata, ponieważ wrząca woda zapobiega kłuciu pokrzywy<ref name=":1" />. |
|||
⚫ | |||
== Odmiany regionalne == |
|||
=== Skandynawia === |
|||
==== Finlandia ==== |
|||
W [[Finlandia|fińskim]] [[Średniowiecze|średniowiecznym]] mieście [[Porvoo]] jedną z lokalnych tradycyjnych potraw jest zupa z pokrzyw i ryb<ref>{{Cytuj książkę | autor = Jaakko Kolmonen | url = https://books.google.com/books/about/Kotomaamme_ruoka_aitta.html | tytuł = Kotomaamme Ruoka-aitta: Suomen, Karjalan ja Petsamon Pitäjäruoat | wydawca = Patakolmonen | rok = 1988 | isbn = 9789519604732 | miejsce = [[Helsinki]] | strony = 61–62 | język = fi}}</ref> |
|||
==== Szwecja ==== |
|||
Typowy szwedzki przepis na zupę pokrzywową (nässelsoppa) obejmuje najpierw [[blanszowanie]] pokrzyw, a następnie odcedzenie ich z płynu<ref name=":2">{{Cytuj stronę | url = http://www.swedishfood.com/swedish-food-recipes-starters/92-nettle-soup | tytuł = Nettle soup (Nässelsoppa) | opublikowany = SwedishFood.com | archiwum = https://web.archive.org/web/20200822170103/http://www.swedishfood.com/swedish-food-recipes-starters/92-nettle-soup | zarchiwizowano = 2020-08-22 | język = en}}</ref>. Płyn jest następnie ponownie odcedzany, aby usunąć z niego brud (kawałki piasku lub żwiru). Następnie robi się [[Zasmażka|zasmażkę]] z masła i mąki, na którą wlewa się „wodę pokrzywową” (wodę, w której blanszowano pokrzywy). Pokrzywy zaś są bardzo drobno siekane lub przecierane razem z innymi składnikami, które zazwyczaj obejmują [[szczypiorek]] (albo [[czosnek niedźwiedzi]] lub [[czosnek pospolity]]) oraz [[Trybula ogrodowa|trybulę]] lub [[Fenkuł włoski|koper włoski]]. Posiekane lub zmiksowane pokrzywy i zioła są następnie wrzucane do wody pokrzywowej, doprowadzane do wrzenia, a potem gotowane na wolnym ogniu przez kilka minut. Zupa jest zwykle podawana z [[Jajko na twardo|jajkami na twardo]] lub [[crème fraîche]], a czasami z [[Jajko w koszulce|jajkami w koszulce]]<ref name=":2" />. |
|||
=== Rdzenni Amerykanie === |
|||
Indiańskie składniki na zupę z pokrzywy i dyni to pokrzywy, lokalnej [[Dynia|dyni żołędziowej]], bulionu, czosnku, cebuli i oleju<ref name=":3">{{Cytuj stronę | url = https://tribalcollegejournal.org/native-recipes-natural-ingredients/ | tytuł = Native Recipes with Natural Ingredients - Creamy Nettle Squash Soup | data = 2011-02-15 | praca = Tribal College Journal of American Indian Higher Education | archiwum = https://web.archive.org/web/20211002235128/https://tribalcollegejournal.org/native-recipes-natural-ingredients/ | zarchiwizowano = 2021-10-02 | język = en}}</ref>. Dynia jest krojona, pozbawiana ziaren i pieczona. W osobnym garnku cebulę i czosnek podsmaża się do uzyskania przezroczystości, a następnie dodaje się dynię i świeże pokrzywy (które można również wcześniej ugotować). Wszystko razem gotuje się w garnku przez 20 minut, a potem [[Blender (urządzenie)|blenduje]]<ref name=":3" />. |
|||
=== Iran === |
|||
Istnieje przepis na zupę pokrzywową z prowincji [[Mazandaran]] w Iranie<ref name=":4">{{Cytuj książkę | tytuł = The New Persian Kitchen | autor = Louisa Shafia | wydawca = Ten Speed Press | rok = 2013 | isbn = 978-1607743583 | miejsce = [[Berkeley (Kalifornia)|Berkeley]] | strony = 52 | język = en}}</ref>. W skład tego przepisu wchodzą różne składniki, jednak wszystkie przepisy zawierają pokrzywę, czosnek, cebulę, ciecierzycę, kurkumę, ryż, soczewicę, [[warzywa]], olej i pastę z granatów lub melasę z granatów<ref name=":4" /><ref name=":5">{{Cytuj stronę | url = http://www.cafeleilee.com/2016/03/mazandarani-style-nettle-soup.html | tytuł = Mazandarani Style Nettle Soup آش گزنه مازندرانی | opublikowany = www.cafeleilee.com | archiwum = https://web.archive.org/web/20211129154818/http://www.cafeleilee.com/2016/03/mazandarani-style-nettle-soup.html | zarchiwizowano = 2021-11-29 | język = en}}</ref>. Opcjonalne składniki mogą obejmować inne rodzaje fasoli (fasola pinto, fasola fava), buraki, dynia piżmowa, inne rodzaje zieleniny (lokalne północnoirańskie zioła zolang i anarijeh, szpinak, por perski, kolendra)<ref name=":5" />. Woda, w której gotuje się pokrzywy do przygotowania zupy jest przechowywana i używana jako herbata do picia do celów leczniczych<ref name=":4" />. |
|||
=== Irlandia === |
|||
Przepis na irlandzką zupę z pokrzywy zawiera pokrzywy, ziemniaki, śmietanę, por, cebulę, masło i bulion<ref name=":6">{{Cytuj stronę | tytuł = Irish Nettle Soup | data = 2015-02-15 | url = http://www.saveur.com/article/Recipes/Irish-Nettle-Soup/ | opublikowany = Saveur | archiwum = https://web.archive.org/web/20211129185018/https://www.saveur.com/article/Recipes/Irish-Nettle-Soup/ | zarchiwizowano = 2021-11-29 | język = en}}</ref>. Zazwyczaj zupa pokrzywowa w tradycyjnej irlandzkiej kulturze jest spożywana późną wiosną (kwiecień i maj) i wiąże się z oczyszczaniem krwi, redukcją wysypek, „trzymaniem [[Choroby reumatyczne|reumatyzmu]] z dala [od człowieka]” oraz dodaje witaminy do diety<ref>{{Cytuj stronę | autor = Donal Skehan | tytuł = Nettle soup | url = https://www.irishtimes.com/life-and-style/food-and-drink/recipes/nettle-soup-1.3034992 | praca = [[The Irish Times]] | data = 2017-04-15 | archiwum = https://web.archive.org/web/20221010194334/https://www.irishtimes.com/life-and-style/food-and-drink/recipes/nettle-soup-1.3034992 | zarchiwizowano = 2022-10-10 | język = en}}</ref><ref name=":6" /><ref>{{Cytuj stronę | autor = Valerie O’Connor | data = 2016-04-17 | tytuł = Treat yourself to some delicious nettle soup | url = https://www.irishexaminer.com/property/homeandoutdoors/arid-20393585.html | praca = [[Irish Examiner]] | archiwum = https://web.archive.org/web/20221013063957/https://www.irishexaminer.com/property/homeandgardens/arid-20393585.html | zarchiwizowano = 2022-10-13 | język = en}}</ref>. |
|||
=== Grecy pontyjscy === |
|||
[[Pont#Grecy pontyjscy w XX w.|Grecy pontyjscy]] robią zupę pokrzywową z porem, cebulą, kaszą bulgur, czosnkiem i ostrą papryką<ref>{{Cytuj stronę | tytuł = Kinteata with oatmeal: fast and healthy Pontian recipe | url = https://www.pontosnews.gr/293330/syntages/kinteata-me-plougour-pontiaki-synta/ | praca = Pontos News | archiwum = https://web.archive.org/web/20221010194332/https://www.pontosnews.gr/293330/syntages/kinteata-me-plougour-pontiaki-synta/ | zarchiwizowano = 2022-10-10 | język = el | data = 2014-03-09}}</ref><ref name="pontos world">{{Cytuj stronę | tytuł = Kinteata | url = https://pontosworld.com/index.php/pontus/cuisine/257-kinteata | opublikowany = Pontos World | archiwum = https://web.archive.org/web/20220125162401/https://pontosworld.com/index.php/pontus/cuisine/257-kinteata | zarchiwizowano = 2022-01-25 | język = el}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | tytuł = Kinteata | url = https://www.tasteatlas.com/kinteata | opublikowany = Taste Atlas | archiwum = https://web.archive.org/web/20221012165011/https://www.tasteatlas.com/kinteata | zarchiwizowano = 2022-10-12 | język = en}}</ref>. W [[Język pontyjski|języku pontyjskim]] zupa nazywa się ''kinteata''{{r|pontos world}}. |
|||
=== Włochy === |
|||
We [[Włochy|Włoszech]] zupa podawana jest najczęściej z [[makaron]]em i dodatkiem [[pomidor]]a<ref>{{Cytuj książkę | autor = Małgorzata Caprari | tytuł = Kuchnia włosko-polska i polsko-włoska | wydawca = Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o | miejsce = Warszawa | rok = 2002 | isbn = 9788389076113}}</ref>. |
|||
=== Europa Wschodnia === |
|||
==== Ukraina ==== |
|||
Ukraińska zupa z pokrzywy (zielony barszcz)<ref name="ukrainefood">{{Cytuj stronę | tytuł = Green borsht, Ukraine National Cuisine - Recipes, Pictures, Info. | url = https://ukrainefood.info/recipes/soups/15-green-borsht | opublikowany = ukrainefood.info | archiwum = https://web.archive.org/web/20221010194335/https://ukrainefood.info/recipes/soups/15-green-borsht | zarchiwizowano = 2022-10-10 | język = en}}</ref>. Przepisy zawierają cebulę, marchew, ziemniaki, koperek i pokrzywę; często dodaje się kapustę w celu zwiększenia wartości odżywczej. Zupa może być wegetariańska lub gotowana z bulionem mięsnym, a zupa z ukraińskiej pokrzywy podawana jest z pokrojonym [[Jajko na twardo|jajkiem na twardo]] i łyżką [[Śmietana|śmietany]]<ref>{{Cytuj stronę | tytuł = Зелений борщ з молодою весняною зеленню — це справжня вітамінна бомба | url = https://www.golosinfo.com.ua/zelenyj-borshh-z-molodoyu-vesnyanoyu-zelennyu-cze-spravzhnya-vitaminna-bomba/ | opublikowany = Голос-Інфо | archiwum = https://web.archive.org/web/20221010194334/https://www.golosinfo.com.ua/zelenyj-borshh-z-molodoyu-vesnyanoyu-zelennyu-cze-spravzhnya-vitaminna-bomba/ | zarchiwizowano = 2022-10-10 | język = uk}}</ref>. Jest zwykle gotowana ze świeżą pokrzywą późną wiosną. Ukraińska zupa pokrzywowa jest odmianą [[Zupa szczawiowa|zupy szczawiowej]]{{r|ukrainefood}}. |
|||
== Przypisy == |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Kategoria:Zupy]] |
[[Kategoria:Zupy]] |
||
[[Kategoria:Kuchnia szwedzka]] |
|||
[[Kategoria:Kuchnia fińska]] |
|||
[[Kategoria:Kuchnia norweska]] |
|||
[[Kategoria:Kuchnia grecka]] |
|||
[[Kategoria:Kuchnia irlandzka]] |
|||
[[Kategoria:Kuchnia bułgarska]] |
|||
⚫ |
Aktualna wersja na dzień 14:29, 20 wrz 2024
Zupa pokrzywowa serwowana w restauracji w Londynie | |
Inne nazwy |
pokrzywniak |
---|---|
Rodzaj | |
Kuchnia | |
Miejsce powstania | |
Składniki | |
Zupa pokrzywowa – zupa przygotowywana z pokrzywy. Zupę z pokrzywy spożywa się głównie wiosną i wczesnym latem, kiedy zbiera się młode pąki pokrzywy[1]. Obecnie zupa z pokrzywy jest najczęściej spożywana w Skandynawii, Iranie, Irlandii, Europie Wschodniej i na Bałkanach, z regionalnymi różnicami w przepisach; jednak historycznie konsumpcja pokrzywy była bardziej rozpowszechniona.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Gulasz z pokrzyw był zjadany przez mieszkańców Wielkiej Brytanii w epoce brązu, 3000 lat temu[2][3]. Spożywanie młodej pokrzywy w średniowiecznej Europie było stosowane w medycynie, głównie jako środek moczopędny oraz w leczeniu bólu stawów i zapalenia stawów, cukrzycy, trądziku, niedokrwistości, kataru siennego oraz jako oczyszczacz krwi[4][5][6]. Różne plemiona rdzennych Amerykanów od wieków używały pokrzywy, w tym Lakota używający korzenia na ból żołądka, Odżibwejowie używający duszonych liści na problemy skórne i do walki z dyzenterią, Potawatomi używali korzeni do obniżania gorączki, a Winebagowie na objawy alergii[6].
Pokrzywa ma wysoką wartość odżywczą, zawiera wapń, magnez, żelazo oraz witaminy A i B[1]. Od dawna jednym z łatwych sposobów spożywania pokrzywy jest zupa lub herbata, ponieważ wrząca woda zapobiega kłuciu pokrzywy[6].
Odmiany regionalne
[edytuj | edytuj kod]Skandynawia
[edytuj | edytuj kod]Finlandia
[edytuj | edytuj kod]W fińskim średniowiecznym mieście Porvoo jedną z lokalnych tradycyjnych potraw jest zupa z pokrzyw i ryb[7]
Szwecja
[edytuj | edytuj kod]Typowy szwedzki przepis na zupę pokrzywową (nässelsoppa) obejmuje najpierw blanszowanie pokrzyw, a następnie odcedzenie ich z płynu[8]. Płyn jest następnie ponownie odcedzany, aby usunąć z niego brud (kawałki piasku lub żwiru). Następnie robi się zasmażkę z masła i mąki, na którą wlewa się „wodę pokrzywową” (wodę, w której blanszowano pokrzywy). Pokrzywy zaś są bardzo drobno siekane lub przecierane razem z innymi składnikami, które zazwyczaj obejmują szczypiorek (albo czosnek niedźwiedzi lub czosnek pospolity) oraz trybulę lub koper włoski. Posiekane lub zmiksowane pokrzywy i zioła są następnie wrzucane do wody pokrzywowej, doprowadzane do wrzenia, a potem gotowane na wolnym ogniu przez kilka minut. Zupa jest zwykle podawana z jajkami na twardo lub crème fraîche, a czasami z jajkami w koszulce[8].
Rdzenni Amerykanie
[edytuj | edytuj kod]Indiańskie składniki na zupę z pokrzywy i dyni to pokrzywy, lokalnej dyni żołędziowej, bulionu, czosnku, cebuli i oleju[9]. Dynia jest krojona, pozbawiana ziaren i pieczona. W osobnym garnku cebulę i czosnek podsmaża się do uzyskania przezroczystości, a następnie dodaje się dynię i świeże pokrzywy (które można również wcześniej ugotować). Wszystko razem gotuje się w garnku przez 20 minut, a potem blenduje[9].
Iran
[edytuj | edytuj kod]Istnieje przepis na zupę pokrzywową z prowincji Mazandaran w Iranie[10]. W skład tego przepisu wchodzą różne składniki, jednak wszystkie przepisy zawierają pokrzywę, czosnek, cebulę, ciecierzycę, kurkumę, ryż, soczewicę, warzywa, olej i pastę z granatów lub melasę z granatów[10][11]. Opcjonalne składniki mogą obejmować inne rodzaje fasoli (fasola pinto, fasola fava), buraki, dynia piżmowa, inne rodzaje zieleniny (lokalne północnoirańskie zioła zolang i anarijeh, szpinak, por perski, kolendra)[11]. Woda, w której gotuje się pokrzywy do przygotowania zupy jest przechowywana i używana jako herbata do picia do celów leczniczych[10].
Irlandia
[edytuj | edytuj kod]Przepis na irlandzką zupę z pokrzywy zawiera pokrzywy, ziemniaki, śmietanę, por, cebulę, masło i bulion[12]. Zazwyczaj zupa pokrzywowa w tradycyjnej irlandzkiej kulturze jest spożywana późną wiosną (kwiecień i maj) i wiąże się z oczyszczaniem krwi, redukcją wysypek, „trzymaniem reumatyzmu z dala [od człowieka]” oraz dodaje witaminy do diety[13][12][14].
Grecy pontyjscy
[edytuj | edytuj kod]Grecy pontyjscy robią zupę pokrzywową z porem, cebulą, kaszą bulgur, czosnkiem i ostrą papryką[15][16][17]. W języku pontyjskim zupa nazywa się kinteata[16].
Włochy
[edytuj | edytuj kod]We Włoszech zupa podawana jest najczęściej z makaronem i dodatkiem pomidora[18].
Europa Wschodnia
[edytuj | edytuj kod]Ukraina
[edytuj | edytuj kod]Ukraińska zupa z pokrzywy (zielony barszcz)[19]. Przepisy zawierają cebulę, marchew, ziemniaki, koperek i pokrzywę; często dodaje się kapustę w celu zwiększenia wartości odżywczej. Zupa może być wegetariańska lub gotowana z bulionem mięsnym, a zupa z ukraińskiej pokrzywy podawana jest z pokrojonym jajkiem na twardo i łyżką śmietany[20]. Jest zwykle gotowana ze świeżą pokrzywą późną wiosną. Ukraińska zupa pokrzywowa jest odmianą zupy szczawiowej[19].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Amanda Fiegl: Stinging Nettle Soup. [w:] Smithsonian Magazine [on-line]. 2010-05-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-25)]. (ang.).
- ↑ Dalya Alberge: Bronze age man's lunch: a spoonful of nettle stew. The Guardian News, 2011-12-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-11)]. (ang.).
- ↑ Jessica Vincent: A British feast from garden weeds. [w:] BBC Travel [on-line]. 2020-05-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-07)]. (ang.).
- ↑ James A. Duke: Handbook of Medicinal Herbs: Herbal Reference Library. CRC Press, 2002. ISBN 978-0849312847. (ang.).
- ↑ Nettles 'ease arthritis suffering'. [w:] BBC News, HEALTH [on-line]. 2000-05-31. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-12)]. (ang.).
- ↑ a b c Valerie Blaine: Ouch! Why nettles sting, and how you can put them to good use. [w:] Daily Herald [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-19)]. (ang.).
- ↑ Jaakko Kolmonen: Kotomaamme Ruoka-aitta: Suomen, Karjalan ja Petsamon Pitäjäruoat. Helsinki: Patakolmonen, 1988, s. 61–62. ISBN 978-951-96047-3-2. (fiń.).
- ↑ a b Nettle soup (Nässelsoppa). SwedishFood.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-22)]. (ang.).
- ↑ a b Native Recipes with Natural Ingredients - Creamy Nettle Squash Soup. [w:] Tribal College Journal of American Indian Higher Education [on-line]. 2011-02-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-02)]. (ang.).
- ↑ a b c Louisa Shafia: The New Persian Kitchen. Berkeley: Ten Speed Press, 2013, s. 52. ISBN 978-1607743583. (ang.).
- ↑ a b Mazandarani Style Nettle Soup آش گزنه مازندرانی. www.cafeleilee.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-29)]. (ang.).
- ↑ a b Irish Nettle Soup. Saveur, 2015-02-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-29)]. (ang.).
- ↑ Donal Skehan: Nettle soup. [w:] The Irish Times [on-line]. 2017-04-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-10)]. (ang.).
- ↑ Valerie O’Connor: Treat yourself to some delicious nettle soup. [w:] Irish Examiner [on-line]. 2016-04-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-13)]. (ang.).
- ↑ Kinteata with oatmeal: fast and healthy Pontian recipe. [w:] Pontos News [on-line]. 2014-03-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-10)]. (gr.).
- ↑ a b Kinteata. Pontos World. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-25)]. (gr.).
- ↑ Kinteata. Taste Atlas. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-12)]. (ang.).
- ↑ Małgorzata Caprari: Kuchnia włosko-polska i polsko-włoska. Warszawa: Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o, 2002. ISBN 978-83-89076-11-3.
- ↑ a b Green borsht, Ukraine National Cuisine - Recipes, Pictures, Info.. ukrainefood.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-10)]. (ang.).
- ↑ Зелений борщ з молодою весняною зеленню — це справжня вітамінна бомба. Голос-Інфо. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-10)]. (ukr.).