Tworóg: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Emptywords (dyskusja | edycje) |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Poprawa linkowań i typografii |
||
(Nie pokazano 30 wersji utworzonych przez 15 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Inne znaczenia|wsi położonej w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim|[[Tworóg (ujednoznacznienie)|inne znaczenia]]}} |
{{Inne znaczenia|wsi położonej w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim|[[Tworóg (ujednoznacznienie)|inne znaczenia]]}} |
||
{{ |
{{Polska miejscowość infobox |
||
|nazwa = Tworóg |
|nazwa = Tworóg |
||
|rodzaj miejscowości = wieś |
|||
|herb wsi = POL gmina Tworóg COA.svg |
|||
| |
|zdjęcie = Tworóg pałac DSC 6319.jpg |
||
| |
|opis zdjęcia = [[Pałac w Tworogu]] |
||
| |
|alt zdjęcia = |
||
| |
|województwo = śląskie |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
| |
|gmina = [[Tworóg (gmina)|Tworóg]] |
||
| |
|sołectwo = |
||
|miejscowość podstawowa = |
|||
⚫ | |||
| |
|wysokość = |
||
|liczba ludności = 2477<ref>[http://tworog.pl/ludnosc Oficjalny serwis Urzędu Gminy Tworóg – ludność].</ref> |
|||
⚫ | |||
| |
|rok = 31.12.2014 |
||
| |
|strefa numeracyjna = 32 |
||
⚫ | |||
|strefa numeracyjna = (+48) 32 |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| |
|kod mapy = Tworóg (gmina) |
||
|współrzędne = 50°31'55"N 18°43'07"E<ref name="prng">{{PRNG Miejscowości|141968|data=2023-11-05}}</ref> |
|||
|mapa wsi = |
|||
| |
|commons = Category:Tworóg |
||
| |
|www = |
||
|stopniE = 18 |minutE = 42 |sekundE = 52 |
|||
|commons = Tworóg |
|||
|wikisłownik = |
|||
|www = |
|||
}} |
}} |
||
'''Tworóg''' ([[Język niemiecki|niem.]] ''Tworog''<ref name=autonazwaa>[http://www.genealogienetz.de/reg/SCI/ortsliste/kreis_Tost-Gleiwitz-d.html Schlesien: Kreis Tost-Gleiwitz: Ortsliste]</ref>) – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo śląskie|województwie śląskim]], w [[powiat tarnogórski|powiecie tarnogórskim]], w [[Tworóg (gmina)|gminie Tworóg]], siedziba |
'''Tworóg'''<ref name="MP">Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości ({{Monitor Polski|1946|142|262}}).</ref> ([[Język niemiecki|niem.]] ''Tworog''<ref name="autonazwaa">[http://www.genealogienetz.de/reg/SCI/ortsliste/kreis_Tost-Gleiwitz-d.html Schlesien: Kreis Tost-Gleiwitz: Ortsliste].</ref>) – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo śląskie|województwie śląskim]], w [[powiat tarnogórski|powiecie tarnogórskim]], w [[Tworóg (gmina)|gminie Tworóg]], siedziba tejże gminy. |
||
[[ |
[[podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miejscowość należała administracyjnie do [[Województwo katowickie (1975–1998)|województwa katowickiego]]. |
||
== Położenie == |
== Położenie == |
||
Tworóg leży przy [[droga krajowa nr 11 (Polska)|drodze krajowej nr 11]], na odcinku pomiędzy [[Tarnowskie Góry|Tarnowskimi Górami]] a [[Lubliniec|Lublińcem]]. Otoczony jest lasami sosnowymi. Przepływa tutaj rzeka [[Stoła]] wraz z dopływami [[Blaszynówka|Blaszynówką]] i [[Brzeźnica (dopływ |
Tworóg leży przy [[droga krajowa nr 11 (Polska)|drodze krajowej nr 11]], na odcinku pomiędzy [[Tarnowskie Góry|Tarnowskimi Górami]] a [[Lubliniec|Lublińcem]]. Otoczony jest lasami sosnowymi. Przepływa tutaj rzeka [[Stoła]] wraz z dopływami [[Blaszynówka|Blaszynówką]] i [[Brzeźnica (dopływ Kanaru)|Brzeźnicą]]. Historycznie leży na [[Górny Śląsk|Górnym Śląsku]]. |
||
== Nazwa == |
== Nazwa == |
||
Według niemieckiego językoznawcy |
Według niemieckiego językoznawcy [[Heinrich Adamy|Heinricha Adamy’ego]] nazwa miejscowości wywodzi się od polskiej nazwy białego sera – ''[[twaróg|twarogu]]'', którego wytwarzaniem mieli zajmować się tutejsi mieszkańcy<ref name="Adamy" />. Nie istnieje jednak jakikolwiek przekaz historyczny mówiący o produkcji tu sera na znaczącą skalę, który potwierdzałby tę hipotezę. |
||
Górnośląski kapłan i historyk regionalny ks. Jan Chrząszcz podaje, iż nazwa Tworóg pochodzi od nazwiska mistrza kuźniczego Jana Tworoga<ref name=chrzaszcz>Johannes Chrząszcz: ''Geschichte der Städte Peiskretscham und Tost sowie des Toster Kreises in Ober-Schlesien'', Peiskretscham 1900, s 269.</ref>. |
Górnośląski kapłan i historyk regionalny ks. Jan Chrząszcz podaje, iż nazwa Tworóg pochodzi od nazwiska mistrza kuźniczego Jana Tworoga<ref name="chrzaszcz">Johannes Chrząszcz: ''Geschichte der Städte Peiskretscham und Tost sowie des Toster Kreises in Ober-Schlesien'', Peiskretscham 1900, s 269.</ref>. |
||
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we [[Wrocław]]iu przez Johanna Knie wieś występuje pod nazwą ''Tworog''{{odn| |
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we [[Wrocław]]iu przez Johanna Knie, wieś występuje pod nazwą ''Tworog''{{odn|Knie|1830|s=801}}. Spis ten wymienia również części i przysiółki wsi: ''Graniczny Młyn'', ''Thiergarten'' oraz ''Zielona''{{odn|Knie|1830|s=801}}. W okresie [[nazizm|hitlerowskiego reżimu]] w latach 1936–1945 nazistowska administracja [[III Rzesza|III Rzeszy]] zmieniła nazwę na nową, całkowicie niemiecką – ''Horneck''<ref name="autonazwaa" />. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
Tworóg powstał jako osada przy [[kuźnica (zakład)|kuźnicy żelaza]] założonej na rzece [[Stoła|Stole]] i datowanej na 1530 r<ref name=chrzaszcz/>. Z początku wchodził w skład cesarskich dóbr toszecko-pyskowickich, którymi na przełomie XVI i XVII w. zarządzała rodzina Redern najpierw dzierżawiąc je od [[Habsburgowie|Habsburgów]], a następnie wykupując na własność. Pierwszymi prywatnymi właścicielami Tworoga jako ośrodka samodzielnych dóbr była pochodząca z [[Tyrol |
Tworóg powstał jako osada przy [[kuźnica (zakład)|kuźnicy żelaza]] założonej na rzece [[Stoła|Stole]] i datowanej na 1530 r<ref name="chrzaszcz" />. Z początku wchodził w skład cesarskich dóbr toszecko-pyskowickich, którymi na przełomie XVI i XVII w. zarządzała rodzina Redern najpierw dzierżawiąc je od [[Habsburgowie|Habsburgów]], a następnie wykupując na własność. Pierwszymi prywatnymi właścicielami Tworoga jako ośrodka samodzielnych dóbr była pochodząca z [[Tyrol]]u rodzina Colonna-Fels. |
||
Żona hrabiego Kaspra Colonny odziedziczyła w 1638 r. dobra toszecko-pyskowickie po śmierci swojej matki, która to rok wcześniej została ich dziedziczką jako siostra bezdzietnie zmarłego właściciela z rodziny Redern<ref>Alfons Nowack: ''Die Reichsgrafen Colonna, Freiherrn von Fels, auf |
Żona hrabiego Kaspra Colonny odziedziczyła w 1638 r. dobra toszecko-pyskowickie po śmierci swojej matki, która to rok wcześniej została ich dziedziczką jako siostra bezdzietnie zmarłego właściciela z rodziny Redern<ref>Alfons Nowack: ''Die Reichsgrafen Colonna, Freiherrn von Fels, auf Gross-Strehlitz, Tost und Tworog in Oberschlesien'', Gross-Strehlitz 1902, s 12.</ref>. Dobra tworoskie obejmujące Tworóg oraz okoliczne wsie wydzielono w 1660 r. z dóbr toszecko-pyskowickich po śmierci Kaspra Colonny jako majątek dla starszego z jego dwóch synów, Jerzego Leonarda Colonny. |
||
Przez kolejne lata Tworóg przechodził w ręce innych rodów<ref>Arkadiusz Kuzio-Podrucki: [ |
Przez kolejne lata Tworóg przechodził w ręce innych rodów<ref>Arkadiusz Kuzio-Podrucki: [https://web.archive.org/web/20070702005050/https://montes.pl/Montes_6/montes_nr_06_14.htm 470-lecie Tworoga, w: „Montes Tarnovicensis”, nr 6, 2001.]</ref>. W latach 1684–1757 wieś należała do rodziny Verdugo, w 1758–1807 ponowne do Colonnów, w 1807–1818 do Gastheimbów, a w 1818–1826 do Renardów. W 1826 r. miejscowość kupiła koszęcińska linia rodziny książęcej Hohenlohe-Ingelfingen, w której to rękach pozostała ona do 1945 r. Miejscowy zakład hutniczy funkcjonował tutaj w różnej postaci do drugiej połowy XIX w. |
||
W swoim początkowym okresie Tworóg znajdował się w granicach [[Monarchia Habsburgów|Monarchii Habsburgów]], w [[księstwo opolsko-raciborskie|księstwie opolsko-raciborskim]]. Od 1742 r. w [[Królestwo Prus|Królestwie Prus]], a od 1918 r. w [[Republika Weimarska|Rzeszy Niemieckiej]]. Podczas [[plebiscyt na Górnym Śląsku|plebiscytu górnośląskiego]] minimalna większość głosujących opowiedziała się za pozostaniem wsi w granicach [[Republika Weimarska|Rzeszy]]. Po 1945 r. ośrodek gminy Tworóg w [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej]]. |
W swoim początkowym okresie Tworóg znajdował się w granicach [[Monarchia Habsburgów|Monarchii Habsburgów]], w [[księstwo opolsko-raciborskie|księstwie opolsko-raciborskim]]. Od 1742 r. w [[Królestwo Prus|Królestwie Prus]], a od 1918 r. w [[Republika Weimarska|Rzeszy Niemieckiej]]. Podczas [[plebiscyt na Górnym Śląsku|plebiscytu górnośląskiego]] minimalna większość głosujących opowiedziała się za pozostaniem wsi w granicach [[Republika Weimarska|Rzeszy]]. Po 1945 r. ośrodek gminy Tworóg w [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej]]. |
||
Tworóg, pierwotnie wchodzący w skład pobliskiej parafii w [[Wielowieś (województwo śląskie)|Wielowsi]], doczekał się ustanowienia odrębnej parafii w 1687 r. z drewnianym kościołem głównym w [[Koty (województwo śląskie)|Kotach]], którego filią stała się murowana kaplica w Tworogu. Wkrótce to [[Koty (województwo śląskie)|Koty]] stały się filią, a Tworóg siedzibą parafii. W latach |
Tworóg, pierwotnie wchodzący w skład pobliskiej parafii w [[Wielowieś (województwo śląskie)|Wielowsi]], doczekał się ustanowienia odrębnej parafii w 1687 r. z drewnianym kościołem głównym w [[Koty (województwo śląskie)|Kotach]], którego filią stała się murowana kaplica w Tworogu. Wkrótce to [[Koty (województwo śląskie)|Koty]] stały się filią, a Tworóg siedzibą parafii. W latach 1815–1817 na miejscu kaplicy wzniesiono murowany kościół. |
||
W 2002 r. odbyły się uroczystości związane z obchodami 50-lecia klubu sportowego Sparta Tworóg. |
|||
== Zabytki == |
== Zabytki == |
||
W centrum miejscowości znajduje się kilka obiektów wpisanych do rejestru zabytków<ref> |
W centrum miejscowości znajduje się kilka obiektów wpisanych do rejestru zabytków<ref name="NID">{{cytuj stronę |url = http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2030.06.2017/SLS-rej.pdf |tytuł = Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim |opublikowany = Narodowy Instytut Dziedzictwa |data dostępu = 2018-12-04}}</ref>: |
||
* zespół kościelny przy ul. Kościelnej 2 |
* zespół kościelny przy ul. Kościelnej 2: |
||
** kościół parafialny św. Antoniego Padewskiego wybudowany w latach |
** [[Kościół św. Antoniego w Tworogu|kościół parafialny św. Antoniego Padewskiego]] wybudowany w latach 1815–1817 w stylu [[architektura baroku|barokowym]], przebudowany w 1905 r., z ołtarzem głównym z XVII w. i organami z XIX w., |
||
** cmentarz z XIX w. z kaplicą cmentarną z początku XX w., kapliczką św. Jana Nepomucena z 1800 r., figurą Matki Boskiej z końca XIX w. i krzyżem z ok. 1890 r. |
** cmentarz z XIX w. z kaplicą cmentarną z początku XX w., kapliczką św. Jana Nepomucena z 1800 r., figurą Matki Boskiej z końca XIX w. i krzyżem z ok. 1890 r., |
||
* zespół pałacowy przy ul. Zamkowej 16 |
* zespół pałacowy przy ul. Zamkowej 16: |
||
** |
** [[Pałac w Tworogu]] wzniesiony w XVIII w. i przebudowywany w 1802 r. na styl [[architektura klasycystyczna|klasycystyczny]], odnowiony w 1923 r. i odrestaurowany w 2013 r. – dach o konstrukcji [[dach mansardowy|mansardowej]], od frontu widoczny ozdobny [[ryzalit]] środkowy z wnęką i balkonem wspartym na kolumnach, |
||
** [[architektura baroku|barokowa]] kaplica pałacowa z XVIII w. |
** [[architektura baroku|barokowa]] kaplica pałacowa z XVIII w., |
||
** dawna [[oficyna]] pałacowa z pierwszej połowy XIX w. |
** dawna [[oficyna]] pałacowa z pierwszej połowy XIX w. – budynek parterowy z dachem o konstrukcji [[dach mansardowy|mansardowej]], |
||
* przy |
* [[Dom przy pl. Wolności 1 w Tworogu|dom przy pl. Wolności 1]] – budynek dawnego przytułku dla ubogich z 1826 r., drewniany i otynkowany, dach kryty [[gont]]em, |
||
* przy rozwidleniu ul. Zamkowej i Grunwaldzkiej kaplica przydrożna pochodząca z XVII w. i odnowiona w XIX w. |
* przy rozwidleniu ul. Zamkowej i Grunwaldzkiej – kaplica przydrożna pochodząca z XVII w. i odnowiona w XIX w. |
||
== Zobacz też == |
|||
* [[Tworóg Mały]] |
|||
== Galeria zdjęć == |
|||
<gallery> |
<gallery> |
||
Tworóg Zamkowa DSC 6321.jpg | ul. Zamkowa (2014) |
|||
Plik:Zamek w Tworogu4.jpg|Pałac |
|||
Tworóg, park pałacowy (3).JPG|Park przypałacowy |
|||
⚫ | |||
Tworóg, kaplica pałacowa (2).JPG|Kaplica w przypałacowym parku |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
Tworóg Wolności DSC 6332.jpg|Dom przy ul. Plac Wolności 1 |
|||
</gallery> |
</gallery> |
||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy| |
|||
* <ref name="Adamy">{{Adamy1888|s=88}}</ref> |
|||
}} |
|||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* {{Knie1830|odn=tak}} |
|||
# {{cytuj książkę |nazwisko = Knie | imię = Johann | tytuł = Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schliesen... | wydawca = Barth und Comp.| miejsce = Breslau | rok = 1830 | strony = | isbn = |odn= tak}} |
|||
{{Gmina Tworóg}} |
{{Gmina Tworóg}} |
||
[[Kategoria:Tworóg |
[[Kategoria:Tworóg| ]] |
Aktualna wersja na dzień 01:26, 8 maj 2024
wieś | |
Pałac w Tworogu | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (31.12.2014) |
2477[2] |
Strefa numeracyjna |
32 |
Kod pocztowy |
42-690[3] |
Tablice rejestracyjne |
STA |
SIMC |
0223390 |
Położenie na mapie gminy Tworóg | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa śląskiego | |
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego | |
50°31′55″N 18°43′07″E/50,531944 18,718611[1] | |
Strona internetowa |
Tworóg[4] (niem. Tworog[5]) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim, w gminie Tworóg, siedziba tejże gminy.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa katowickiego.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Tworóg leży przy drodze krajowej nr 11, na odcinku pomiędzy Tarnowskimi Górami a Lublińcem. Otoczony jest lasami sosnowymi. Przepływa tutaj rzeka Stoła wraz z dopływami Blaszynówką i Brzeźnicą. Historycznie leży na Górnym Śląsku.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości wywodzi się od polskiej nazwy białego sera – twarogu, którego wytwarzaniem mieli zajmować się tutejsi mieszkańcy[6]. Nie istnieje jednak jakikolwiek przekaz historyczny mówiący o produkcji tu sera na znaczącą skalę, który potwierdzałby tę hipotezę.
Górnośląski kapłan i historyk regionalny ks. Jan Chrząszcz podaje, iż nazwa Tworóg pochodzi od nazwiska mistrza kuźniczego Jana Tworoga[7].
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie, wieś występuje pod nazwą Tworog[8]. Spis ten wymienia również części i przysiółki wsi: Graniczny Młyn, Thiergarten oraz Zielona[8]. W okresie hitlerowskiego reżimu w latach 1936–1945 nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła nazwę na nową, całkowicie niemiecką – Horneck[5].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Tworóg powstał jako osada przy kuźnicy żelaza założonej na rzece Stole i datowanej na 1530 r[7]. Z początku wchodził w skład cesarskich dóbr toszecko-pyskowickich, którymi na przełomie XVI i XVII w. zarządzała rodzina Redern najpierw dzierżawiąc je od Habsburgów, a następnie wykupując na własność. Pierwszymi prywatnymi właścicielami Tworoga jako ośrodka samodzielnych dóbr była pochodząca z Tyrolu rodzina Colonna-Fels.
Żona hrabiego Kaspra Colonny odziedziczyła w 1638 r. dobra toszecko-pyskowickie po śmierci swojej matki, która to rok wcześniej została ich dziedziczką jako siostra bezdzietnie zmarłego właściciela z rodziny Redern[9]. Dobra tworoskie obejmujące Tworóg oraz okoliczne wsie wydzielono w 1660 r. z dóbr toszecko-pyskowickich po śmierci Kaspra Colonny jako majątek dla starszego z jego dwóch synów, Jerzego Leonarda Colonny.
Przez kolejne lata Tworóg przechodził w ręce innych rodów[10]. W latach 1684–1757 wieś należała do rodziny Verdugo, w 1758–1807 ponowne do Colonnów, w 1807–1818 do Gastheimbów, a w 1818–1826 do Renardów. W 1826 r. miejscowość kupiła koszęcińska linia rodziny książęcej Hohenlohe-Ingelfingen, w której to rękach pozostała ona do 1945 r. Miejscowy zakład hutniczy funkcjonował tutaj w różnej postaci do drugiej połowy XIX w.
W swoim początkowym okresie Tworóg znajdował się w granicach Monarchii Habsburgów, w księstwie opolsko-raciborskim. Od 1742 r. w Królestwie Prus, a od 1918 r. w Rzeszy Niemieckiej. Podczas plebiscytu górnośląskiego minimalna większość głosujących opowiedziała się za pozostaniem wsi w granicach Rzeszy. Po 1945 r. ośrodek gminy Tworóg w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Tworóg, pierwotnie wchodzący w skład pobliskiej parafii w Wielowsi, doczekał się ustanowienia odrębnej parafii w 1687 r. z drewnianym kościołem głównym w Kotach, którego filią stała się murowana kaplica w Tworogu. Wkrótce to Koty stały się filią, a Tworóg siedzibą parafii. W latach 1815–1817 na miejscu kaplicy wzniesiono murowany kościół.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]W centrum miejscowości znajduje się kilka obiektów wpisanych do rejestru zabytków[11]:
- zespół kościelny przy ul. Kościelnej 2:
- kościół parafialny św. Antoniego Padewskiego wybudowany w latach 1815–1817 w stylu barokowym, przebudowany w 1905 r., z ołtarzem głównym z XVII w. i organami z XIX w.,
- cmentarz z XIX w. z kaplicą cmentarną z początku XX w., kapliczką św. Jana Nepomucena z 1800 r., figurą Matki Boskiej z końca XIX w. i krzyżem z ok. 1890 r.,
- zespół pałacowy przy ul. Zamkowej 16:
- Pałac w Tworogu wzniesiony w XVIII w. i przebudowywany w 1802 r. na styl klasycystyczny, odnowiony w 1923 r. i odrestaurowany w 2013 r. – dach o konstrukcji mansardowej, od frontu widoczny ozdobny ryzalit środkowy z wnęką i balkonem wspartym na kolumnach,
- barokowa kaplica pałacowa z XVIII w.,
- dawna oficyna pałacowa z pierwszej połowy XIX w. – budynek parterowy z dachem o konstrukcji mansardowej,
- dom przy pl. Wolności 1 – budynek dawnego przytułku dla ubogich z 1826 r., drewniany i otynkowany, dach kryty gontem,
- przy rozwidleniu ul. Zamkowej i Grunwaldzkiej – kaplica przydrożna pochodząca z XVII w. i odnowiona w XIX w.
-
ul. Zamkowa (2014)
-
Park przypałacowy
-
Kaplica w przypałacowym parku
-
Kaplica u zbiegu ulic Zamkowej i Grunwaldzkiej
-
Kościół św. Antoniego
-
Dom przy ul. Plac Wolności 1
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 141968
- ↑ Oficjalny serwis Urzędu Gminy Tworóg – ludność.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1316 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ a b Schlesien: Kreis Tost-Gleiwitz: Ortsliste.
- ↑ Heinrich Adamy , Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 88, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ a b Johannes Chrząszcz: Geschichte der Städte Peiskretscham und Tost sowie des Toster Kreises in Ober-Schlesien, Peiskretscham 1900, s 269.
- ↑ a b Knie 1830 ↓, s. 801.
- ↑ Alfons Nowack: Die Reichsgrafen Colonna, Freiherrn von Fels, auf Gross-Strehlitz, Tost und Tworog in Oberschlesien, Gross-Strehlitz 1902, s 12.
- ↑ Arkadiusz Kuzio-Podrucki: 470-lecie Tworoga, w: „Montes Tarnovicensis”, nr 6, 2001.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2018-12-04].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).