Przejdź do zawartości

Stary Cmentarz w Łodzi: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne techniczne, poprawa linków
dr.red., WP:SK, wikizacja
 
(Nie pokazano 47 wersji utworzonych przez 31 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Inne znaczenia|cmentarza w Łodzi przy ul. Ogrodowej, powstałego w 1855 roku|[[Cmentarz przy ul. Ogrodowej 22 w Łodzi|inny łódzki cmentarz przy ul. Ogrodowej, istniejący w latach 1820–1888]]}}
{{Cmentarz infobox
{{Cmentarz infobox
|nazwa = Stary Cmentarz w Łodzi
|nazwa = Stary Cmentarz w Łodzi
|nazwa oryginalna =
|nazwa oryginalna =
|zabytek = A/273, A/274, A/275 z 16 września 1980<ref>{{zabytek|łódzkie|strony = 37 |data dostępu = 2012-07-21}}</ref>
|zabytek = A/273, A/274, A/275 z 16 września 1980<ref>{{zabytek|łódzkie|strony = 37 |data dostępu = 2012-07-21}}</ref>
|zdjęcie = Stary Cmentarz Lodz 2.jpg
|zdjęcie = Cmentarz - panoramio (10).jpg
|opis zdjęcia = Stary Cmentarz
|opis zdjęcia = Stary Cmentarz
|nazwa pełna =
|nazwa pełna =
|poprzednie nazwy =
|poprzednie nazwy =
|państwo = PL-LD
|państwo = PL-LD
|miejscowość = [[Plik:POL Łódź COA.svg|18px]] [[Łódź]]
|miejscowość = [[Łódź]]
|adres =
|adres =
|typ cmentarza = wielowyznaniowy
|typ cmentarza = wielowyznaniowy
Linia 28: Linia 29:
|opis miejsca = Stary Cmentarz
|opis miejsca = Stary Cmentarz
|commons = Category:Łódź Old Cemetery
|commons = Category:Łódź Old Cemetery
|www =
|www = https://lodz.travel/turystyka/co-zobaczyc/wielokulturowa-lodz/stary-cmentarz/
}}
}}
[[Plik:Kaplica Karola Scheiblera w Łodzi.JPG|240px|mały|<center>[[Kaplica Scheiblera|Kaplica Karola Scheiblera]]</center>]]
[[Plik:Kaplica Karola Scheiblera w Łodzi.JPG|thumb|[[Kaplica Rodziny Scheiblerów]]]]
[[Plik:Cmentarna kaplica ewangelicka Lodz.jpg|240px|mały|<center>Ewangelicka kapliczka</center>]]
[[Plik:Cmentarna kaplica ewangelicka Lodz.jpg|thumb|Ewangelicka kapliczka]]
'''Stary Cmentarz w Łodzi''' – jedna z najważniejszych [[Nekropolia|nekropolii]] w [[Łódź|Łodzi]]. Cmentarz jest trójwyznaniowy – podzielony stosownie do wyznań na części: [[Cmentarz katolicki przy ulicy Ogrodowej w Łodzi|katolicką]] (11 [[Hektar|ha]]), [[Cmentarz ewangelicko-augsburski przy ulicy Ogrodowej w Łodzi|ewangelicką]] (9 ha) i [[Cmentarz prawosławny przy ulicy Ogrodowej w Łodzi|prawosławną]] (niespełna 1 ha).
'''Stary Cmentarz w Łodzi''' – główny i zabytkowy kompleks [[Łódź|łódzkich]] [[Nekropolia|nekropolii]], założony w [[1855]], przy zbiegu ulic [[Ulica Ogrodowa w Łodzi|Ogrodowej]] i [[Ulica Srebrzyńska w Łodzi|Srebrzyńskiej]]. Cmentarz jest chrześcijański i trójwyznaniowy, podzielony na część [[Cmentarz katolicki przy ulicy Ogrodowej w Łodzi|katolicką]] (11 [[Hektar|ha]]), [[Cmentarz ewangelicko-augsburski przy ulicy Ogrodowej w Łodzi|ewangelicką]] (9 ha) i [[Cmentarz prawosławny przy ulicy Ogrodowej w Łodzi|prawosławną]] (niespełna 1 ha). W 2015 kompleks został uznany [[pomnik historii|pomnikiem historii]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://lodz.wyborcza.pl/lodz/1,35136,17423293,Prezydent_Komorowski____Lodzkie_zabytki_pomnikami.html |tytuł = Prezydent Komorowski: Łódzkie zabytki pomnikami historii |autor = Aleksandra Hac |opublikowany = lodz.gazeta.pl |data = 2015-02-17 |data dostępu = 2018-02-22}}</ref>.


Nekropolia jest miejscem spoczynku dla wielu słynnych postaci, związanych zarówno z [[Łódź|Łodzią]], jak i [[Polska|Rzeczpospolitą]]. Spośród zabudowy wyróżnia się m.in. [[Neorenesans|neorenesansowa]] kaplica grobowa rodu Heinzlów – znajdująca się w części [[Kościół łaciński|katolickiej]], jak również [[Neogotyk|neogotycka]] [[Kaplica Rodziny Scheiblerów|kaplica rodziny Scheiblerów]] – w części [[Kościoły ewangelickie|ewangelickiej]]<ref>{{Cytuj |redaktor = Ryszard Bonisławski, Towarzystwo Przyjaciół Łodzi |tytuł = Łódź zapamiętana |data = 2002 |data dostępu = 2024-08-21 |isbn = 978-83-910842-4-3 |miejsce = Łódź |wydawca = OWR Sagalara |s = 3}}</ref>. Obiekt ten jest także najokazalszym zabytkiem cmentarza, stanowiącym perłę światowej architektury, będący [[mauzoleum]] wystawionym w latach 1885–1888, według projektu [[Edward Lilpop|Edwarda Lilpopa]] i [[Józef Pius Dziekoński|Józefa Piusa Dziekońskiego]].
== Historia ==
[[Cmentarz]] założony został w 1855, znajduje się przy zbiegu ulic [[Ulica Ogrodowa w Łodzi|Ogrodowej]] i Srebrzyńskiej.


== Nekropolia w czasach współczesnych ==
Od 1995, cyklicznie 1 listopada, prowadzona jest [[kwesta]] na rzecz ratowania zabytków Cmentarza. Od tej pory uratowano i odnowiono już kilkadziesiąt obiektów cmentarza. Inicjatorem tej akcji był [[Wojciech Słodkowski]] (dziennikarz [[TVP3 Łódź|łódzkiej telewizji]]), który prowadził ją co roku do 2012<ref>[http://wiadomosci.onet.pl/regionalne/lodz/zmarl-dziennikarz-wojciech-slodkowski,1,5294970,region-wiadomosc.html Zmarł dziennikarz Wojciech Słodkowski, Onet 3 listopada 2012]</ref>. Zbiórkę teraz organizuje, po swoim powstaniu w 1999 [[Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem w Łodzi|Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem]] któremu od początku przewodniczył nieżyjący już [[Stanisław Łukawski]] (''nestor łódzkich przewodników'').
Od 1995, cyklicznie 1 listopada, prowadzona jest [[kwesta]] na rzecz ratowania zabytków Cmentarza. Od tej pory uratowano i odnowiono już kilkadziesiąt obiektów cmentarza. Inicjatorem tej akcji był [[Wojciech Słodkowski]] (dziennikarz [[TVP3 Łódź|łódzkiej telewizji]]), który prowadził ją co roku do 2012<ref>[http://wiadomosci.onet.pl/regionalne/lodz/zmarl-dziennikarz-wojciech-slodkowski,1,5294970,region-wiadomosc.html Zmarł dziennikarz Wojciech Słodkowski, Onet 3 listopada 2012].</ref>. Zbiórkę teraz organizuje, po swoim powstaniu w 1999 [[Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem przy ulicy Ogrodowej w Łodzi|Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem]], któremu od początku przewodniczył nieżyjący już [[Stanisław Łukawski]] (''nestor łódzkich przewodników'').


W roku 2009 powstał film dokumentalny ''Nekropolis. Łódzkie trójprzymierze cieni'' w reżyserii [[Andrzej Czulda|Andrzeja B. Czuldy]] o Cmentarzu Starym, historii Łodzi i najwybitniejszych postaciach tworzących to miasto w okresie fabrykanckim, a pochowane na tej trójwyznaniowej nekropolii.
W roku 2009 powstał film dokumentalny ''[[Nekropolis. Łódzkie trójprzymierze cieni]]'' w reżyserii [[Andrzej Czulda|Andrzeja B. Czuldy]] o Cmentarzu Starym, historii Łodzi i najwybitniejszych postaciach tworzących to miasto w okresie fabrykanckim, a pochowane na tej trójwyznaniowej nekropolii.

W 2015 Stary Cmentarz został uznany [[pomnik historii|pomnikiem historii]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://lodz.wyborcza.pl/lodz/1,35136,17423293,Prezydent_Komorowski____Lodzkie_zabytki_pomnikami.html | tytuł = Prezydent Komorowski: Łódzkie zabytki pomnikami historii | data dostępu = 2018-02-22 | autor = Aleksandra Hac | opublikowany = lodz.gazeta.pl | data = 2015-02-17}}</ref>.


== Grobowce ==
== Grobowce ==
Znajdują się tu [[Mauzoleum|mauzolea]] łódzkich rodów fabrykanckich – [[Ludwik Grohman|Grohmanów]], [[Ludwik Geyer|Geyerów]], [[Juliusz Kunitzer|Kunitzerów]], [[Franciszek Kindermann|Kindermannów]]. Najokazalszym z nich w części ewangelickiej jest neogotyckie mauzoleum wystawione w latach 1885–1888 według projektu [[Edward Lillpop|Edwarda Lillpopa]] i [[Józef Pius Dziekoński|Józefa Piusa Dziekońskiego]] zwane [[Kaplica Scheiblera|''Kaplicą Scheiblerów'']], w której pochowany jest [[Karol Scheibler]]. Nad częścią katolicką dominuje [[neorenesans]]owe [[Kaplica Heinzlów|mauzoleum rodziny Heinzlów]], wzniesione w latach 1899–1904, w której jako pierwszy spoczął [[Juliusz Heinzel]]. W prawosławnej części nekropolii pochowani są przede wszystkim rosyjscy urzędnicy carscy i żołnierze; znajduje się tam [[Mauzoleum Gojżewskich w Łodzi|mauzoleum Gojżewskich – kaplica Zmartwychwstania Pańskiego]], należąca do [[Parafia św. Aleksandra Newskiego w Łodzi|łódzkiej parafii prawosławnej św. Aleksandra Newskiego]]. Ponad 200 znajdujących się tutaj grobowców zostało wpisanych do [[rejestr zabytków|rejestru zabytków]].
Znajdują się tu [[Mauzoleum|mauzolea]] łódzkich rodów fabrykanckich – [[Ludwik Grohman|Grohmanów]], [[Ludwik Geyer|Geyerów]], [[Juliusz Kunitzer|Kunitzerów]], [[Franciszek Kindermann|Kindermannów]] czy wcześniej wspomnianych [[Karol Scheibler|Scheiblerów]]. Nad częścią katolicką dominuje [[neorenesans]]owe [[Kaplica Heinzlów|mauzoleum rodziny Heinzlów]], wzniesione w latach 1899–1904 według projektu berlińskiego architekta Franciszka Schwechtena, w której jako pierwszy spoczął [[Juliusz Heinzel]]<ref name="Krystyny">Niemieckimi śladami po „Ziemi Obiecanej”, praca zbiorowa pod red. Krystyny Radziszewskiej, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 1997, s- 154, {{ISBN|83-87080-43-8}}.</ref>. W prawosławnej części nekropolii pochowani są przede wszystkim rosyjscy urzędnicy carscy i żołnierze. Znajduje się tam [[Mauzoleum Gojżewskich w Łodzi|mauzoleum Gojżewskich]]. W sumie ponad 200 grobowców Starego Cmentarza w Łodzi wpisanych jest do [[rejestr zabytków|rejestru zabytków]].


=== Niektóre groby na Starym Cmentarzu ===
=== Niektóre groby na Starym Cmentarzu ===
{{Kategoria główna|Pomniki nagrobne na Starym Cmentarzu w Łodzi}}
{{Kategoria główna|Pomniki nagrobne na Starym Cmentarzu w Łodzi}}
* [[Grobowiec Ernsta Leonhardta]]
* [[Grób małego dziecka śpiącego na poduszce]]
* [[Grób małego dziecka śpiącego na poduszce]]
* [[Pomnik Sophie Biedermann]]
* [[Grób rodziny Heiman-Jareckich]]
* [[Kaplica Scheiblera]]
* [[Kaplica Heinzlów]]
* [[Kaplica Heinzlów]]
* [[Kaplica Scheiblera|Kaplica Rodziny Scheiblerów]]
* [[Grób rodziny Heiman-Jareckich]]
* [[Grobowiec Ernsta Leonhardta]]
* [[Mauzoleum Gojżewskich w Łodzi|Mauzoleum Gojżewskich]]
* [[Mauzoleum Gojżewskich w Łodzi|Mauzoleum Gojżewskich]]
* [[Pomnik Sophie Biedermann]]
* zbiorowa mogiła harcerek z 15 ŁDH, które utonęły 18 lipca 1948 na [[Gardno|jeziorze Gardno]]<ref>Gronczewska Anna, Tragiczne, harcerskie wakacje. [w:] „Kocham Łódź” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”). 2 VII 2012, nr 84, s. 6.</ref>
* zbiorowa mogiła harcerek z 15 ŁDH, [[Katastrofa łodzi na jeziorze Gardno|które utonęły 18 lipca 1948]] na [[Gardno|jeziorze Gardno]]<ref>Gronczewska Anna, Tragiczne, harcerskie wakacje. [w:] „Kocham Łódź” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”). 2 VII 2012, nr 84, s. 6.</ref>


== Niektóre znane osoby pochowane na Starym Cmentarzu ==
== Osoby pochowane na Starym Cmentarzu ==
{{Kategoria główna|Pochowani na Starym Cmentarzu w Łodzi}}
{{Kategoria główna|Pochowani na Starym Cmentarzu w Łodzi}}
: {{Kategoria główna|Pochowani w części ewangelicko-augsburskiej Starego Cmentarza w Łodzi}}

: {{Kategoria główna|Pochowani w części prawosławnej Starego Cmentarza w Łodzi}}
=== Część ewangelicka ===
: {{Kategoria główna|Pochowani w części rzymskokatolickiej Starego Cmentarza w Łodzi}}
[[Plik:Grobowiec Sophie Bidermann Łódź.JPG|240px|mały|<center>[[Pomnik Sophie Biedermann]]</center>]]
{{Układ wielokolumnowy|szerokość = 240px |
* [[Ira Aldridge]] (1807–1867), aktor amerykański
* [[Ludwik Anstadt]] (1841–1902), piwowar
* [[Alfred Biedermann]] (1866–1936), przemysłowiec
* [[Robert Biedermann]] (1836–1899), przemysłowiec
* [[Janusz Boissé]] (1932–2015), nauczyciel i harcmistrz
* [[Mieczysław Cieślar]] (1950–2010), biskup ewangelicki
* [[Karol Rajmund Eisert]] (1865–1938),przemysłowiec
* [[Gustaw Geyer]] (1844–1893), przemysłowiec
* [[Emil Geyer]] (1848–1910), przemysłowiec
* [[Ludwik Geyer]] (1805–1869), przemysłowiec
* [[Henryk Grohman]] (1862–1939), przemysłowiec
* [[Ludwik Grohman]] (1826–1889), przemysłowiec
* [[Karol Jonscher (starszy)|Karol Jonscher]] (1850–1907), lekarz
* [[Zofia Keppe]] (1921–2000), łódzki przewodnik
* [[Franciszek Kindermann]] (1837–1915), przemysłowiec
* [[Leopold Kindermann]], przemysłowiec
* [[Piotr Kon]] (1865–1937), adwokat
* [[Grzegorz Królikiewicz]] (1939–2017), reżyser i scenarzysta filmowy
* [[Michał Kuna]] (1923–1994), bibliotekarz
* [[Juliusz Kunitzer]] (1843–1905), przemysłowiec
* [[Ernst Leonhardt]] (1840–1917), przemysłowiec
* [[Stefan Linke]] (1898–1918), uczeń gimnazjum
* [[Jan Petersilge]] (1830–1905), wydawca, drukarz
* [[Karol Scheibler]] (1820–1881), przemysłowiec
* [[Herman Edward Werner]] (1872–1932), przemysłowiec, 2. dyrektor [[Kolej Elektryczna Łódzka (tramwaje miejskie)|Kolei Elektrycznej Łódzkiej (tramwaje miejskie)]]
* [[Oleg Zakirow]] (1952–2017), były major KGB
* [[Zygmunt Zintel]] (1911–1990), aktor
}}

=== Część katolicka ===
[[Plik:Lodz grob Heiman Jareckich.jpg|mały|Grób rodziny Heiman-Jareckich w części katolickiej cmentarza]]
{{Układ wielokolumnowy|szerokość = 240px |
* [[Joanna Agacka-Indecka]] (1964–2010), adwokat
* [[Hanna Bedryńska]] (1924–2009), aktorka
* [[Zbigniew Bielski]] (1946–1998)
* [[Bohdan Bejze]] (1929–2005), biskup diecezji łódzkiej
* [[Krystyna Bobrowska]] (1924–2014), teatrolog, współtwórca Towarzystwa Przyjaciół Łodzi
* [[Zbigniew Chmielewski]] (1926–2009), reżyser i scenarzysta filmowy
* [[Marian Cynarski|Marjan Cynarski]] (1880–1927), prezydent Łodzi
* [[Jan Czeraszkiewicz]] (1867-1924), adwokat, nauczyciel, społecznik, dyrektor [[I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Łodzi|Gimnazjum Polskiego w Łodzi]]
* [[Jan Dylik]] (1905–1973), geograf, prof. UŁ
* [[Anna Dylikowa]] (1912–2000), geograf, prof. UŁ
* [[Julian Dziedzina]] (1930–2007), reżyser filmowy
* [[Jan Fondaliński]] (1900–1971), biskup pomocniczy łódzki
* [[Wojciech Frykowski]] (1936–1969), aktor
* [[Marian Grotowski (fizyk)|Marian Grotowski]] (1882–1951), fizyk
* [[Edward Heiman-Jarecki]] (1856–1933), fabrykant, działacz społeczny, fundator gmachu [[I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Łodzi|Gimnazjum Polskiego w Łodzi]]
* [[Juliusz Heinzel]] (1834–1895), przemysłowiec
* [[Piotr Hertel]] (1936–2010), kompozytor
* [[Konrad Jażdżewski]] (1908–1985), archeolog, prof. UŁ
* [[Jadwiga Kędzierzawska]] (1929–2012)
* [[Tadeusz Kołeczek]] (1922–1950), żużlowiec
* [[Wacław Konopka]] (1881–1938), rzeźbiarz
* [[Jan Kulik|Jan Wawrzyniec Kulik]] (1918–1995), biskup pomocniczy łódzki
* [[Jan Kopałka]] (1914–1999)
* [[Zygmunt Lorentz]] (1894–1943), nauczyciel
* [[Mieczysław Łętowski]] (1902–1951)
* [[Stanisław Łukawski]] (1912–2003), łódzki przewodnik PTTK
* [[Aleksander Mogilnicki]] (1875–1956), prawnik, poeta, wykładowca wyższych uczelni
* [[Jan Moll]] (1912–1990), lekarz-kardiolog; prof. łódzkiej AM
* [[Barbara Marta Nazdrowiczówna]] ps. Wiewiórka (1929–1944)
* [[Alicja Napiórkowska]] (1894–1982), nauczycielka, radna Rady Miejskiej w Łodzi
* [[Aleksander Napiórkowski]] (1890–1920), działacz PPS
* [[Leon Niemczyk]] (1923–2006), aktor
* [[Andrzej Ostoja-Owsiany]] (1931–2008), adwokat, działacz niepodległościowy
* [[Tadeusz Ewaryst Pawlikowski|Tadeusz Pawlikowski]] (1904–1985), rektor Akademii Medycznej w Łodzi
* [[Józef Pilarski]] (1893–1972), aktor
* [[Wojciech Pilarski]] (1921–1988), aktor, reżyser
* [[Stefan Pogonowski]] (1895–1920), żołnierz
* [[Robert Rembieliński]] (1894–1975), farmaceuta, prof. Akad. Med. w Łodzi
* [[Zygmunt Richter]] (1849–1921), przmysłowiec
* [[Stefan Rogowicz]] (1891–1946), inż., architekt ogrodnictwa
* [[Andrzej Rosicki]] (1814–1904), prezydent Łodzi
* [[Aleksy Rżewski]] (1885–1939), prezydent Łodzi (1919–1923); mogiła symboliczna
* [[Igor Sikirycki]] (1920–1985), literat
* [[Stefania Skwarczyńska]] (1902–1988), filolog polski, prof. UŁ
* [[Władysław Strzemiński]] (1893–1952), malarz
* [[Kazimierz Tomczak]] (1883–1967) biskup pomocniczy łódzki
* [[Józef Texel]] (1841–1904), aktor, przedsiębiorca teatralny
* [[Alfred Wiłkomirski]] (1873–1950), muzyk
* [[Feliks Żukowski]] (1904–1976), aktor
* [[Edward Zajiček]] (1922–2018), profesor zwyczajny PWSFTviT
}}

=== Część prawosławna ===
[[Plik:Grob Gojzewskiego Lodz.jpg|240px|mały|<center>[[Mauzoleum Gojżewskich w Łodzi|Mauzoleum Gojżewskich – prawosławna kaplica Zmartwychwstania Pańskiego]]</center>]]
* [[Ija Lazari-Pawłowska]] (1921–1994), profesor [[Uniwersytet Łódzki|UŁ]], twórczyni Katedry Etyki
* [[Geza Rozmus]] (1898–1980), malarz, pedagog
* Włodzimierz Krzyżanowski (1875–1931), malarz, nauczyciel
* Konstantij Aleksandrowicz Gojżewski (zm. 1905), komisarz policji
* Wiktor Michajłowicz Kaniszczew (1864–1895), porucznik 37. Jekaterynburskiego Pułku Piechoty
* Anatolij Kostecki (zm. 1908), policjant
* Wasilij Wasiliewicz Kowaliew (1900–1922), marynarz [[Marynarka Wojenna|Polskiej Marynarki Wojennej]], jedna z ofiar [[Katastrofa na pokazach lotniczych w Pucku|katastrofy lotniczej w Pucku]]
* Władimir Leontowski, inżynier
* Jerzy Samujłło-Sulima (1931–1981), architekt, doktor habilitowany, założyciel Instytutu Architektury i Urbanistyki [[Politechnika Łódzka|PŁ]]
* Noemi Wajnkrans-Szac (1919–1945), więźniarka nr 23225P nieznanego obozu koncentracyjnego, pochodzenia żydowskiego
* Karol Wyrwicz-Wichrowski (1897–1943), aktor i reżyser


== Przypisy ==
== Przypisy ==
Linia 165: Linia 66:


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* Dominikowski Jan, Nekropolia Łodzi wielkoprzemysłowej. Łódź 2004 <small>(podstawowa pozycja do dziejów zespołu cmentarzy przy ul. Ogrodowej-Srebrzyńskiej oraz jego architektury funeralnej)</small>
* Jan Dominikowski: ''Nekropolia Łodzi wielkoprzemysłowej. Cmentarz Stary przy ulicy Ogrodowej. Dzieje i sztuka 1854–1945''. Łódź 2004 {{ISBN|839042245X}} <small>(podstawowa pozycja do dziejów zespołu cmentarzy przy ul. Ogrodowej-Srebrzyńskiej oraz jego architektury funeralnej)</small>
* {{cytuj stronę | url = http://bi.gazeta.pl/im/1/4636/m4636451.pdf | tytuł = Spacerownik, Cmentarz Stary przy ulicy Ogrodowej | data dostępu = 2012-07-21 | autor = [[Ryszard Bonisławski]] | autor2 = [[Joanna Podolska]] | data = 2007-10-27 | opublikowany = gazeta.pl | strony =| język =}}
* {{cytuj stronę |url = http://bi.gazeta.pl/im/1/4636/m4636451.pdf |tytuł = ''Spacerownik, Cmentarz Stary przy ulicy Ogrodowej'' |autor = [[Ryszard Bonisławski]] |autor2 = [[Joanna Podolska]] |data = 2007-10-27 |opublikowany = gazeta.pl |język = |data dostępu = 2012-07-21}}
* Zbigniew Piąstka: W cieniu alei cmentarnych. Łódź: Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, 1990.
* Zbigniew Piąstka: ''W cieniu alei cmentarnych''. Łódź: Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, 1990.
* Krzysztof Stefański, ''Stary cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Łodzi'', Łódź 1992.
* Krzysztof Stefański: ''Stary cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Łodzi'', Łódź 1992.


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
{{Wikinews|Doroczna kwesta na Starym Cmentarzu w Łodzi|Kwesta 2006 na Starym Cmentarzu}}
{{Wikinews|Doroczna kwesta na Starym Cmentarzu w Łodzi|Kwesta 2006 na Starym Cmentarzu}}
* {{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150430005056/http://www.starycmentarz.org/index.php/stary-cmentarz-w-lodzi | tytuł = Stary Cmentarz w Łodzi | opublikowany = starycmentarz.org archive.org}}
* {{Cytuj stronę |url = http://web.archive.org/web/20150430005056/http://www.starycmentarz.org/index.php/stary-cmentarz-w-lodzi |tytuł = Stary Cmentarz w Łodzi |opublikowany = starycmentarz.org archive.org}}
* [http://web.archive.org/web/20150301002844/http://www.cmentarz-stary.w-lodzi.info:80/ Cmentarz Stary w Łodzi]
* {{Cytuj stronę |url = http://www.cmentarz-stary.w-lodzi.info/ |tytuł = Cmentarz Stary w Łodzi |opublikowany = cmentarz-stary.w-lodzi.info |archiwum = https://web.archive.org/web/20150301002844/http://www.cmentarz-stary.w-lodzi.info/ |zarchiwizowano = 2015-03-01}}
* [http://www.flickr.com/photos/x-oph/sets/72157608568818751/ Stary Cmentarz w Łodzi (dzień Wszystkich Świętych)]
* [http://www.flickr.com/photos/x-oph/sets/72157608568818751/ Stary Cmentarz w Łodzi (dzień Wszystkich Świętych)]


{{SORTUJ:Cmentarz Stary w Łodzi}}
{{SORTUJ:Cmentarz Stary w Łodzi}}
[[Kategoria:Stary Cmentarz w Łodzi| ]]

[[Kategoria:Stary Cmentarz w Łodzi|*]]
[[Kategoria:Zabytkowe cmentarze w Łodzi]]
[[Kategoria:Zabytki w Łodzi]]
[[Kategoria:Pomniki historii]]
[[Kategoria:Pomniki historii]]
[[Kategoria:Polesie (Łódź)]]

Aktualna wersja na dzień 10:04, 22 sie 2024

Ten artykuł dotyczy cmentarza w Łodzi przy ul. Ogrodowej, powstałego w 1855 roku. Zobacz też: inny łódzki cmentarz przy ul. Ogrodowej, istniejący w latach 1820–1888.
Stary Cmentarz w Łodzi
Obiekt zabytkowy nr rej. A/273, A/274, A/275 z 16 września 1980[1]
Ilustracja
Stary Cmentarz
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Miejscowość

Łódź

Typ cmentarza

wielowyznaniowy

Powierzchnia cmentarza

ok. 21 ha

Data otwarcia

1855

Mapa cmentarza
Mapa cmentarza
Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Stary Cmentarz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Stary Cmentarz”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Stary Cmentarz”
Ziemia51°46′38″N 19°26′06″E/51,777222 19,435000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Kaplica Rodziny Scheiblerów
Ewangelicka kapliczka

Stary Cmentarz w Łodzi – główny i zabytkowy kompleks łódzkich nekropolii, założony w 1855, przy zbiegu ulic Ogrodowej i Srebrzyńskiej. Cmentarz jest chrześcijański i trójwyznaniowy, podzielony na część katolicką (11 ha), ewangelicką (9 ha) i prawosławną (niespełna 1 ha). W 2015 kompleks został uznany pomnikiem historii[2].

Nekropolia jest miejscem spoczynku dla wielu słynnych postaci, związanych zarówno z Łodzią, jak i Rzeczpospolitą. Spośród zabudowy wyróżnia się m.in. neorenesansowa kaplica grobowa rodu Heinzlów – znajdująca się w części katolickiej, jak również neogotycka kaplica rodziny Scheiblerów – w części ewangelickiej[3]. Obiekt ten jest także najokazalszym zabytkiem cmentarza, stanowiącym perłę światowej architektury, będący mauzoleum wystawionym w latach 1885–1888, według projektu Edwarda Lilpopa i Józefa Piusa Dziekońskiego.

Nekropolia w czasach współczesnych

[edytuj | edytuj kod]

Od 1995, cyklicznie 1 listopada, prowadzona jest kwesta na rzecz ratowania zabytków Cmentarza. Od tej pory uratowano i odnowiono już kilkadziesiąt obiektów cmentarza. Inicjatorem tej akcji był Wojciech Słodkowski (dziennikarz łódzkiej telewizji), który prowadził ją co roku do 2012[4]. Zbiórkę teraz organizuje, po swoim powstaniu w 1999 Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem, któremu od początku przewodniczył nieżyjący już Stanisław Łukawski (nestor łódzkich przewodników).

W roku 2009 powstał film dokumentalny Nekropolis. Łódzkie trójprzymierze cieni w reżyserii Andrzeja B. Czuldy o Cmentarzu Starym, historii Łodzi i najwybitniejszych postaciach tworzących to miasto w okresie fabrykanckim, a pochowane na tej trójwyznaniowej nekropolii.

Grobowce

[edytuj | edytuj kod]

Znajdują się tu mauzolea łódzkich rodów fabrykanckich – Grohmanów, Geyerów, Kunitzerów, Kindermannów czy wcześniej wspomnianych Scheiblerów. Nad częścią katolicką dominuje neorenesansowe mauzoleum rodziny Heinzlów, wzniesione w latach 1899–1904 według projektu berlińskiego architekta Franciszka Schwechtena, w której jako pierwszy spoczął Juliusz Heinzel[5]. W prawosławnej części nekropolii pochowani są przede wszystkim rosyjscy urzędnicy carscy i żołnierze. Znajduje się tam mauzoleum Gojżewskich. W sumie ponad 200 grobowców Starego Cmentarza w Łodzi wpisanych jest do rejestru zabytków.

Niektóre groby na Starym Cmentarzu

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Pomniki nagrobne na Starym Cmentarzu w Łodzi.

Osoby pochowane na Starym Cmentarzu

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Pochowani na Starym Cmentarzu w Łodzi.
 Z tym tematem związana jest kategoria: Pochowani w części ewangelicko-augsburskiej Starego Cmentarza w Łodzi.
 Z tym tematem związana jest kategoria: Pochowani w części prawosławnej Starego Cmentarza w Łodzi.
 Z tym tematem związana jest kategoria: Pochowani w części rzymskokatolickiej Starego Cmentarza w Łodzi.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 37 [dostęp 2012-07-21].
  2. ↑ Aleksandra Hac: Prezydent Komorowski: Łódzkie zabytki pomnikami historii. lodz.gazeta.pl, 2015-02-17. [dostęp 2018-02-22].
  3. ↑ Ryszard Bonisławski, Towarzystwo Przyjaciół Łodzi (red.), Łódź zapamiętana, Łódź: OWR Sagalara, 2002, s. 3, ISBN 978-83-910842-4-3 [dostęp 2024-08-21].
  4. ↑ Zmarł dziennikarz Wojciech Słodkowski, Onet 3 listopada 2012.
  5. ↑ Niemieckimi śladami po „Ziemi Obiecanej”, praca zbiorowa pod red. Krystyny Radziszewskiej, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 1997, s- 154, ISBN 83-87080-43-8.
  6. ↑ Gronczewska Anna, Tragiczne, harcerskie wakacje. [w:] „Kocham Łódź” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”). 2 VII 2012, nr 84, s. 6.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jan Dominikowski: Nekropolia Łodzi wielkoprzemysłowej. Cmentarz Stary przy ulicy Ogrodowej. Dzieje i sztuka 1854–1945. Łódź 2004 ISBN 83-904224-5-X (podstawowa pozycja do dziejów zespołu cmentarzy przy ul. Ogrodowej-Srebrzyńskiej oraz jego architektury funeralnej)
  • Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska: Spacerownik, Cmentarz Stary przy ulicy Ogrodowej. gazeta.pl, 2007-10-27. [dostęp 2012-07-21].
  • Zbigniew Piąstka: W cieniu alei cmentarnych. Łódź: Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, 1990.
  • Krzysztof Stefański: Stary cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Łodzi, Łódź 1992.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stary_Cmentarz_w_Łodzi&oldid=74591738”