Wojna z terroryzmem
Wojna z terroryzmem (ang. War on Terror) – termin wprowadzony do polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych przez administrację prezydenta George’a W. Busha po zamachach na World Trade Center i Pentagon z 11 września 2001. Przez niektórych określana mianem nowej wojny światowej[1][2][3].
 Od lewego górnego rogu, zgodnie z ruchem wskazówek zegara: zamach z 11 września 2001 roku, żołnierze Koalicji wsiadają na pokład samolotu C-17 Globemaster na lotnisku w Bagram, amerykańscy wojskowi w prowincji Zabol, wybuch samochodu pułapki w Bagdadzie | |||
| Czas |
od 7 października 2001 | ||
|---|---|---|---|
| Terytorium |
| ||
| Przyczyna |
zamachy z 11 września 2001 roku, działalność Al-Ka’idy i Państwa Islamskiego | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
Termin ten używany jest na określenie prowadzonych przez USA oraz inne państwa działań militarnych, mających za deklarowany cel unieszkodliwienie międzynarodowych grup terrorystycznych (głównie grup skrajnie islamistycznych, z których najważniejszą jest Al-Ka’ida) oraz uniemożliwienie tzw. „państwom zbójeckim” wspierania ich.
Jak dotąd, najważniejsze akcje przeprowadzone w ramach wojny z terroryzmem to walka z ruchem talibów w Afganistanie oraz inwazja na Irak. Do wojny z terroryzmem zaliczana jest też rozpoczęta w 2014 roku międzynarodowa interwencja przeciwko Państwu Islamskiemu[4][5].
Przebieg wojny
edytujZamachy z 11 września 2001 roku
edytuj11 września 2001 roku doszło do serii ataków terrorystycznych na terytorium Stanów Zjednoczonych. 19 zamachowców przejęło kontrolę nad czterema samolotami pasażerskimi i skierowało je przeciwko znanym amerykańskim budynkom. Dwa spośród porwanych samolotów rozbiły się o bliźniacze wieże World Trade Center w Nowym Jorku. W wyniku kolizji oba wieżowce zawaliły się. Trzeci samolot zniszczył część Pentagonu. Spośród porwanych maszyn tylko United Airlines 93 nie dotarł do celu – rozbił się na polach Pensylwanii ok. 15 min lotu od Waszyngtonu. Przypuszcza się, że miał uderzyć w Biały Dom lub Kapitol. Maszyna nie doleciała do celu, ponieważ pasażerowie, którzy dowiedzieli się o losie innych samolotów, zaatakowali porywaczy i doprowadzili do katastrofy na bezludnym terenie. W zamachach śmierć poniosły 2973 osoby oraz wszyscy porywacze[6].
Operacja Enduring Freedom
edytujInwazja na Afganistan
edytujRząd amerykański oskarżył o zamachy z 11 września Al-Ka’idę – organizację terrorystyczną kierowaną przez Osamę bin Ladena. Według USA Al-Kaida miała swoją siedzibę i bazy szkoleniowe w Afganistanie. Prezydent Bush postawił Talibom ultimatum, w którym żądał m.in. wydania Stanom Zjednoczonym Osamy bin Ladena i zamknięcia wszystkich obozów terrorystów na terytorium Afganistanu[7]. Ultimatum zostało odrzucone, więc 7 października 2001 roku amerykańskie oraz brytyjskie siły powietrzne rozpoczęły bombardowanie wyznaczonych celów w Afganistanie. W operację zaangażowały się siły NATO, ponieważ zgodnie z art. 5 Traktatu o NATO uznano, że zamach z 11 września był atakiem na jednego z członków Paktu. W skład koalicji ISAF weszło ponad 40 państw oraz opozycyjny do talibów Sojusz Północny[8].
Inwazja doprowadziła do obalenia reżimu talibów, ale jednocześnie stała się początkiem długiej wojny partyzanckiej. Wielu złapanych bojowników Al-Kaidy zostało przetransportowanych do więzienia Guantanamo na Kubie, gdzie według organizacji humanitarnych byli poddawani torturom i poniżającemu traktowaniu[9].
Inne misje operacji Enduring Freedom
edytujW ramach operacji Enduring Freedom Stany Zjednoczone przeprowadzały akcje bojowe i szkoleniowe w wielu innych częściach świata. W 2002 USA zaczęły wspierać rząd Filipin w walce przeciwko grupom terrorystycznym i komunistycznym partyzantom[10]. Również w 2002 USA rozpoczęły operację na Półwyspie Somalijskim, której celem było zwalczanie terrorystów i piratów[11].
W 2007 USA podjęły walkę z grupami terrorystycznymi w Afryce zachodniej (ang. Trans-Saharan Counterterrorism Initiative)[12].
Wojna w Iraku
edytujPo zamachach z 11 września administracja amerykańska zaczęła oskarżać Irak o posiadanie broni masowego rażenia i wspieranie terroryzmu. 29 stycznia 2002 roku prezydent Bush wygłosił orędzie, w którym zaliczył Irak do tzw. Osi zła[13]. Od tego momentu rozpoczęły się przygotowania do wojny. Pomimo poważnych wątpliwości prawnych i sprzeciwu Chin, Rosji i Francji, inwazja rozpoczęła się 20 marca 2003 roku. Koalicja składała się głównie z wojsk USA i Wielkiej Brytanii, ale też jednostek australijskich, hiszpańskich i polskich. Po ok. trzech tygodniach walk siły międzynarodowe objęły kontrolę nad większością terytorium Iraku, obalając rząd tworzony przez partię Baas i Saddama Husajna. Formalny koniec inwazji nastąpił 1 maja 2003 roku.
Saddam Husajn został złapany i postawiony przed irackim trybunałem za zbrodnie przeciwko ludzkości. Sąd skazał byłego prezydenta Iraku na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano 26 grudnia 2006 roku[14].
W latach 2003–2010 siły międzynarodowe prowadziły operacje zbrojne przeciwko partyzantom i terrorystom. 19 sierpnia 2010 roku amerykańskie wojska bojowe ostatecznie opuściły Irak. Wycofanie wszystkich sił zbrojnych nastąpiło w grudniu 2011 roku. W walkach i zamachach zginęło ponad 4800 żołnierzy koalicyjnych (w większości Amerykanów)[15], od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy cywilów[16] i trudna do oszacowania liczba partyzantów.
Wojna w Pakistanie
edytujGranica afgańsko-pakistańska była od początku inwazji na Afganistan miejscem walk pomiędzy radykalnymi islamskimi ugrupowaniami (często powiązanymi z Al-Kaidą) a rządem Pakistanu. Po roku 2001 do walk przyłączyli się talibowie, mający w Pakistanie swoje kryjówki. Do zwalczania bojowników przystąpiły będące w sojuszu z Pakistanem wojska amerykańskie. Formalnie za moment rozpoczęcia wojny uznaje się marzec 2004 roku. Najcięższe walki toczone były o Waziristan.
2 maja 2011 roku amerykańscy komandosi zabili Osamę bin Ladena po 40-minutowej wymianie ognia w jego rezydencji w miejscowości Abbottabad (ok. 60 km na północny wschód od Islamabadu).
Wojna z Państwem Islamskim
edytujW 2011 rozpoczęła się wojna domowa w Syrii pomiędzy siłami rządowymi a syryjską opozycją. Po stronie opozycji walczyło wiele ugrupowań radykalnych i terrorystycznych, wśród nich przedstawiciele tzw. Państwa Islamskiego. W 2013 doszło do rozłamu w szeregach opozycji i wewnętrznych walk. W 2014 bojówki Państwa Islamskiego rozpoczęły ofensywę w Iraku i Syrii, zajmując znaczne obszary na terytorium obu państw.
7 sierpnia 2014 USA rozpoczęły naloty na pozycje Państwa Islamskiego w Iraku[17]. We wrześniu 2014 powstała koalicja, w skład której weszły Stany Zjednoczone, Arabia Saudyjska, Katar, Jordania, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Bahrajn. 23 września 2014 wojska koalicji rozpoczęły kampanię lotniczą przeciwko PI na terytorium Syrii[18].
Zamachy terrorystyczne po roku 2001
edytujPo zamachach na World Trade Center Al-Kaida i powiązane z nią grupy przeprowadziły szereg ataków na całym świecie. Największe z nich to:
- Zamach na Bali (12 października 2002) – 202 zabitych, 209 rannych.
- Zamachy w Casablance (16 maja 2003) – 45 zabitych (w tym 12 terrorystów), ponad 100 rannych.
- Zamachy w Stambule (15 i 20 listopada 2003) – ok. 60 zabitych, ponad 700 rannych.
- Zamach w Madrycie (11 marca 2004) – 191 zabitych, ok. 1900 rannych. W wyniku zamachów wojska hiszpańskie zostały wycofane z Iraku.
- Zamach w Londynie (7 lipca 2005) – 56 zabitych (w tym 4 terrorystów), ok. 700 rannych.
- Zamach w Szarm el-Szejk (23 lipca 2005) – ok. 70 zabitych, ok. 150 rannych.
- Zamach na Bali (1 października 2005) – 26 zabitych, 102 rannych.
- Zamachy w Mumbaju (26–29 listopada 2008) – ok. 200 zabitych, ponad 300 rannych.
- Zamachy w Nairobi (21–24 września 2013) – 72 zabitych, 175 rannych.
- Zamachy w Paryżu (7–9 stycznia 2015) – 17 zabitych, 20 rannych
- Zamach w Tunisie (18 marca 2015) – 23 zabitych, 22 rannych.
- Zamachy w Paryżu (13–14 listopada 2015) – 132 zabitych, powyżej 300 rannych.
- Zamachy w Brukseli (22 marca 2016) – 32 zabitych, 316 rannych.
Do wielu ataków doszło też w trakcie wojen w Afganistanie, Iraku i Pakistanie.
Krytyka
edytujKrytycy polityki USA twierdzą, iż w rzeczywistości termin ten jest chwytem propagandowym stosowanym w celu usankcjonowania ograniczania swobód obywatelskich przez administrację Busha oraz mającym dać zielone światło do działań militarnych w dowolnych miejscach na świecie. Zwracają oni także uwagę na liczne ofiary cywilne spowodowane działaniami wojennymi. Stosowanie podwójnych standardów moralnych zarzucił amerykańskiej polityce wojny z terroryzmem Matthew K. Tafoya, członek indiańskiego plemienia Nawaho, autor pomysłu T-shirta ze zdjęciem grupy Indian i napisami: „Homeland Security” i „Fighting terrorism since 1492”. Twierdził on, że zarówno w 1492 roku, jak i obecnie doszło do tego samego zjawiska zderzenia kultur, wyrażając to słowami: „Tak jest. Teraz oni wiedzą, jak to jest”[19]. Podejście to, jak i sam slogan, skrytykował Joseph Farah, redaktor konserwatynego portalu WorldNetDaily, nazywając hasło obrażliwym, zarzucając autorowi relatywizm moralny sprawiający, że „Amerykanie nie są w stanie odróżnić dobra od zła” oraz twierdząc, iż „niektórzy tak bardzo nienawidzą Ameryki, że chcą kształtować jej przyszłość poprzez pisanie na nowo jej przeszłości”[20].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Bush likens ‘war on terror’ to WWIII. ABC News Online, 6 maja 2006. [dostęp 2013-12-15]. (ang.).
- ↑ Brendan Manning, Isaac Davison: Iraqi Government asks for NZ help with ‘World War III’. NZ Herald, 13 lutego 2015. [dostęp 2015-02-18]. (ang.).
- ↑ Norman Podhoretz, World War IV: The Long Struggle Against Islamofascism, New York: Doubleday, 2008.
- ↑ cnn.com: President Obama’s 'War on Terror 2.0'. [dostęp 2014-09-29].
- ↑ War on Terror part 2. Daily Mail. [dostęp 2014-09-29].
- ↑ National Commission on Terrorist Attacks upon the United States, Thomas H. Kean, Lee Hamilton: The 9/11 Commission Report: Final Report of the National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States. W. W. Norton & Company, 2004. ISBN 0-393-32671-3, ISBN 978-0-393-32671-0. (ang.).
- ↑ washingtonpost.com: President Bush Addresses the Nation. [dostęp 2014-09-24].
- ↑ Nato.int: NATO’s role in Afghanistan. [dostęp 2014-09-24].
- ↑ Magdalena Miroszewska, wiadomosci.dziennik.pl: Amerykanie oskarżają Amerykanów o tortury. [dostęp 2014-09-24].
- ↑ globalsecurity.org: Operation Enduring Freedom – Philippines. [dostęp 2014-09-29].
- ↑ globalsecurity.org: Operation Enduring Freedom – Horn of Africa (OEF-HOA). [dostęp 2014-09-29].
- ↑ globalsecurity.org: Trans Sahara Counterterrorism Partnership (TSCTP). [dostęp 2014-09-29].
- ↑ Treść orędzia prezydenta George’a W. Busha z 29 stycznia 2002. [dostęp 2014-09-24]. (ang.).
- ↑ Comments on Death Penalty for Saddam. [w:] Associated Press [on-line]. washingtonpost.com, 30 grudnia 2006. [dostęp 2014-09-24]. (ang.).
- ↑ cnn.com: War Casualties. [dostęp 2014-09-24].
- ↑ casualty-monitor.org: Casualty Monitor. [dostęp 2014-09-24].
- ↑ tvn24.pl: Były szef irackiej dyplomacji: amerykańskie naloty bardzo skuteczne. [dostęp 2014-09-29].
- ↑ wsj.pl: U.S., Arab Allies Launch Airstrikes Against Islamic State Targets in Syria. [dostęp 2014-09-29].
- ↑ Catherine A. Corman: "Homeland Security . . . Fighting Terrorism Since 1492" [online], History News Network [dostęp 2024-07-23] (ang.).
- ↑ Joseph Farah, 'Fighting terrorism since 1492' * WorldNetDaily * by Joseph Farah [online], WorldNetDaily, 30 września 2006 [dostęp 2024-07-23] (ang.).