Wojciech Stpiczyński
Wojciech Stpiczyński (ur. 23 kwietnia 1896[1] w Warszawie, zm. 26 sierpnia 1936 w Paryżu) – polski polityk, redaktor i publicysta okresu międzywojennego, jeden z najbardziej radykalnych zwolenników Józefa Piłsudskiego, poseł na Sejm IV kadencji, członek Polskiej Organizacji Wojskowej, porucznik piechoty Wojska Polskiego, członek loży wolnomularskiej „Prawda” w Warszawie w czasach II Rzeczypospolitej[2].
 Wojciech Stpiczyński | |
| Data i miejsce urodzenia |
23 kwietnia 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Poseł na Sejm IV kadencji (1935–1938) | |
| Okres |
od 8 września 1935 |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys
edytuj
Był synem Edmunda, urzędnika kolejowego, w okresie II RP pracownika Ministerstwa Komunikacji, i Stanisławy ze Skoworońskich[2]. Ukończył Gimnazjum Mariana Rychłowskiego w Warszawie (1913)[3], w którym należał do drużyny skautowej im. Romualda Traugutta kierowanej przez Stefana Pomarańskiego[2] (od 1929 1 Warszawska Drużyna Harcerska im. Romualda Traugutta „Czarna Jedynka”)[4]. W młodości od 1911 był członkiem Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, od 1915 Polskiej Organizacji Wojskowej, stanął na czele akademickiego ruchu niepodległościowego. Podczas I wojny światowej 24 lipca 1917 aresztowany przez Niemców pod zarzutem planowania zamachu na gen. Beselera, do 1918 był osadzony w Twierdzy Modlin.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w listopadzie 1918 i wybuchu wojny polsko-ukraińskiej wraz z płk. Kazimierzem Sawickim był współorganizatorem Legii Akademickiej. Brał udział w obronie Lwowa, wyróżniając się odwagą. Został ranny pod Gródkiem Jagiellońskim. W styczniu 1920 POW powołała Stpliczyńskiego do zorganizowania tzw. III powstania śląskiego (był reprezentantem polskiego rządu przy dowództwie powstania). 16 lutego 1921 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu porucznika, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[5]. W 1934 w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 zajmował 1138. lokatę na liście oficerów pospolitego ruszenia piechoty. Pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I i był „przewidziany do użycia w czasie wojny”[6].
Stając się ideologiem Piłsudczyków, pod koniec 1921 założył tygodnik „Głos”, w 1923 przemianowany na „Głos Prawdy”, w 1926 przekształcony w dziennik, którego był redaktorem naczelnym do 1929. W okresie zamachu majowego z 1926 stanął po stronie Józefa Piłsudskiego, organizując wówczas kwaterę prasową i wykonując zadania zlecone. Przeprowadzał pierwsze wywiady prasowe udzielane przez Marszałka. W okresie 1931–1932 był prezesem Związku Strzeleckiego. Twórca określenia „sanacja”. Od listopada 1932 był redaktorem naczelnym „Kuriera Porannego”[7].
Po śmierci Piłsudskiego w 1935 został zatrudniony jako bliski doradca jego następcy, marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego[8]. W 1935 został wybrany posłem na Sejm IV kadencji.
Chorował na gruźlicę. Zmarł 26 sierpnia 1936 w Paryżu[9]. 1 września 1936 został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie[10] (kwatera A 20-prawe półkole-grób 11)[11].
Publikacje
edytuj- Pomorski Głos Prawdy (1927)
- Polska, która idzie (1929)[12]
- Głos prawdy: miraże pacyfizmu i duch epoki, groźne skrzywienia psychiki polskiej, u źródeł niedostatku, refleksy wewnętrznych zmagań w tragedji Piłsudskiego (1930)[13]
- Młodzieży – ciebie bałamucą (1930)[14]
- Krwawy, pracowity cud roku 1920[15]
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 31 sierpnia 1936)[16]
- Krzyż Niepodległości (22 grudnia 1931)[17]
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie, 1921)[18]
- Złoty Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)[19]
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia[20]
- Order Korony Rumunii III Klasy[21]
Przypisy
edytuj- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 259, 831, tu podano, że urodził się w 1893 roku.
- ↑ a b c Jacek Pietrzak, Wojciech Wacław Stpiczyński, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online], Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny [dostęp 2024-04-15]. Wersja drukowana: Polski Słownik Biograficzny, t. XLIV, Instytut Historii PAN, 2006–2007.
- ↑ Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1913. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2021-03-12].
- ↑ Szczep 1 WDH „Czarna Jedynka”. Historia. czarnajedynka.pl. [dostęp 2024-04-15].)
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 26 lutego 1921 roku, s. 316.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 259, 831.
- ↑ Jacek Pietrzak: Radykalny Piłsudczyk. Warszawa: 2001, s. 165. ISBN 83-86951-88-5.
- ↑ Andrzej Garlicki: Orzeł Biały na osłodę, „Polityka”
- ↑ Zgon ś.p. redaktora Wojciecha Stpiczyńskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 195 z 27 sierpnia 1936.
- ↑ Pogrzeb ś.p. red. Wojciecha Stpiczyńskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 201 z 3 września 1936.
- ↑ Kwatera: A 20, Rząd: prawe półkole, Grób: 11. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2021-03-12].
- ↑ Wojciech Stpiczyński, Polska, która idzie [online], polona.pl [dostęp 2020-04-15].
- ↑ Wojciech Stpiczyński, Głos prawdy [online], polona.pl [dostęp 2020-04-15].
- ↑ Wojciech Stpiczyński, Młodzieży – ciebie bałamucą [online], polona.pl [dostęp 2020-04-15].
- ↑ Wojciech Stpiczyński, Krwawy, pracowity cud 1920 roku [online], polona.pl [dostęp 2020-04-15].
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 201, poz. 365 „za zasługi położone w walce o Niepodległość oraz w pracy dla Państwa”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 296, poz. 391 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 27 grudnia 1921 roku, s. 1755.
- ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 305 „za wybitną twórczość krytyczno-literacką, naukową i publicystyczną w dziedzinie literatury pięknej”.
- ↑ Piętnastolecie L. O. P.P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 288.
- ↑ Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 701–702.
Bibliografia
edytuj- Jacek Pietrzak, Wojciech Wacław Stpiczyński, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online], Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny [dostęp 2024-04-15]. Wersja drukowana: Polski Słownik Biograficzny, t. XLIV, Instytut Historii PAN, 2006–2007.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Po zgonie ś.p. red. Wojciecha Stpiczyńskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 196 z 28 sierpnia 1936.
- Jacek Pietrzak: Radykalny Piłsudczyk. Warszawa: 2001. ISBN 83-86951-88-5.
Linki zewnętrzne
edytuj- Daria Nałęcz. Belwederski zagończyk (Wojciech Stpiczyński). „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”. 1/3–4, s. 126–135, 1992. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. ISSN 0137-2998.
- Publikacje Wojciecha Stpiczyńskiego w bibliotece Polona