Uri-Cewi Grinberg
Uri-Cewi Grinberg (hebr.: אורי צבי גרינברג, ang.: Uri Zvi Greenberg, ur. jako Tur Malka 10 stycznia 1894 lub 1895 lub 1896 w Białym Kamieniu w Galicji, zm. 8 maja 1981 w Izraelu) – izraelski poeta i polityk. Jeden z pionierów ekspresjonizmu w literaturze jidysz, uznawany za jednego z największych poetów literatury hebrajskiej. W latach 1949–1951 poseł do Knesetu z listy prawicowej partii Herut.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 stycznia 1894 lub 1895 lub 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
8 maja 1981 |
| Poseł do Knesetu | |
| Okres |
od 14 lutego 1949 |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodził się jako Tur Malka w Białym Kamieniu w Galicji, w ówczesnych Austro-Węgrzech (obecnie Ukraina) 10 stycznia 1894[1] lub 1895[2] lub 1896[3]. Był synem chasydzkiego rabina, we Lwowie odebrał tradycyjne wykształcenie[1]. Od 1912 publikował wiersze w języku jidysz, w 1915 wydał swój pierwszy tomik poetycki. W tym samym roku został wcielony do armii austro-węgierskiej, w której służył podczas I wojny światowej do 1918, kiedy to zdezerterował i powrócił do Galicji[2]. Po zakończeniu wojny mieszkał w Warszawie, gdzie od 1920 był współwydawcą ekspresjonistycznego czasopisma wydawanego w jidysz[1]. Przez jakiś czas mieszkał w Berlinie[3]
Związał się z najbardziej prawicowym skrzydłem rewizjonistycznego syjonizmu. W 1924 wyemigrował do stanowiącej brytyjski mandat Palestyny. Pracował w Dolinie Jezreel i Petach Tikwie. Następnie powrócił do Polski, gdzie w latach 1931–1935 był redaktorem warszawskiej rewizjonistycznej gazety wydawanej w języku jidysz[2]. W przededniu II wojny światowej ponownie wyjechał, tym razem na stałe, do Palestyny[3].
W 1947 po raz pierwszy otrzymał literacką Nagrodę Bialika[2].
W pierwszych izraelskich wyborach parlamentarnych w 1949 dostał się do izraelskiego parlamentu z listy prawicowego Herutu. W Knesecie I kadencji zasiadał w komisji edukacji i kultury. W kolejnych wyborach stracił miejsce w parlamencie[2].
W 1954 po raz drugi otrzymał Nagrodę Bialika, w 1957 został laureatem Nagrody Izraela[2]. W 1976 został uhonorowany przez Kneset na specjalnej sesji parlamentarnej[3]. W 1977 po raz trzeci został laureatem Nagrody Bialika[2].
Zmarł 8 maja 1981 w Izraelu w wieku osiemdziesięciu siedmiu lat[1].
Był szwagrem Szemu’ela Tamira[4].
Twórczość
edytujTworzył w jidysz oraz po hebrajsku[1]. Był jednym z pionierów ekspresjonizmu w literaturze jidysz[2]. W latach 1918–1919 współpracował z Samuelem Jakubem Imberem, Melechem Rawiczem, Dawidem Kenigsbergiem i Jakubem Mestelem w redakcji miesięcznika literackiego „Najland”[5]. Już w 1922 ostrzegał przed Holocaustem, w takich utworach jak In malkhus fun tselem. Jego wczesna poezja pozostawała pod widocznym wpływem twórczości Walta Whitmana. Po emigracji do Palestyny tworzył już tylko w języku hebrajskim. Od lat trzydziestych jego twórczość stała się niezwykle upolityczniona. Wykorzystywał poezję, by łączyć religijno-mistyczne podejście do syjonizmu z podejściem skrajnie nacjonalistycznym, charakterystycznym dla rewizjonistycznego syjonizmu[1].
Jest uważany za jednego z najwybitniejszych poetów tworzących w języku hebrajskim[1][2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Uri Zvi Greenberg, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-06-30] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Uri-Cewi Grinberg (ang.) – profil na stronie Knesetu.
- ↑ a b c d Biography: Uri Zvi Greenberg. saveisrael.com. [dostęp 2017-06-30]. (ang.).
- ↑ Family Ties Between Knesset Members. knesset.gov.il. [dostęp 2019-08-03]. (ang.).
- ↑ Magdalena Ruta, Asy czystej rasy, czyli Samuela Jakuba Imbera spojrzenie na relacje polsko-żydowskie, „Studia Judaica”, 2 (2018), 2016, s. 255, DOI: 10.4467/24500100STJ.18.012.10263, ISSN 2450-0100.