Tułowice

Tułowice (niem. Tillowitz) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, w powiecie opolskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Tułowice. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na Równinie Niemodlińskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nie rzeka Ścinawa Niemodlińska.

Tułowice

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Neostylowy pałac w Tułowicach
Herb
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	opolski
Gmina	Tułowice
Prawa miejskie	2018
Burmistrz	Andrzej Wesołowski
Powierzchnia	9,23 km²
Populacja (01.01.2024) • liczba ludności • gęstość	3622 392,4 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 77
Kod pocztowy	49-130
Tablice rejestracyjne	OPO
Położenie na mapie gminy Tułowice Tułowice
Położenie na mapie Polski Tułowice
Położenie na mapie województwa opolskiego Tułowice
Położenie na mapie powiatu opolskiego Tułowice
50°35′57″N 17°38′56″E
TERC (TERYT)	1609124
SIMC	0504090
Urząd miejski Szkolna 1 49-130 Tułowice
Strona internetowa
BIP

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa opolskiego.

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto było zamieszkane przez 3622 osoby.

Geografia

Położenie

Miasto jest położone w południowo-zachodniej Polsce, w centrum województwa opolskiego, około 28 km od granicy z Czechami. Miejscowość dzieli 6,5 kilometra od Niemodlina, a 28 km od Opola. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 405 relacji Niemodlin – Korfantów – Prudnik, a wschodnią granicą gminy przebiega autostrada A4. Przez granice administracyjne miasta przepływa rzeka Ścinawa Niemodlińska (prawy dopływ Nysy Kłodzkiej).

Środowisko naturalne

W Tułowicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Olesna wynoszą 515 mm. Dominują wiatry zachodnie.

Podział miasta

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju częścią Tułowic są:

• Tułowice Małe

Historia

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana była w 1447 r. (Thylowicz). Istniała tu wówczas parafia pw. św. Rocha. Zdaniem językoznawców nazwa Tułowice (Tillowitz) pochodzi od nazwy osobowej Tylo (niem. Thiele). Polską nazwę miejscowości w formie Tyłowice w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa

Historia miejscowości łączy się z lokalnym przemysłem. W XIX wieku rozpoczęto wydobycie glinek ceramicznych i produkcję fajansu. Taką działalność rozpoczął w Tułowicach graf Ludwik Praschma, a od 1889 roku produkcją ceramiki zajął się Erhard Schlegelmilch. Wówczas powstała nowoczesna fabryka porcelany produkująca porcelanę stołową, dekorowaną motywami kwiatowymi i plastycznymi. Po II wojnie światowej produkcję wznowiono w 1947 roku, zarzucając jednak produkcję naczyń porcelanowych na rzecz naczyń z porcelitu. Po 1990 roku przedsiębiorstwo państwowe przekształcono w spółkę akcyjną, którą włączono do NFI Magna Polonia; w 2001 roku zarząd spółki ogłosił upadłość. Fabrykę przejęła prywatna firma. Na obszarze byłego Porcelitu powołano podstrefę Starachowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Spowodowało to napływ kapitału zagranicznego i zagospodarowanie upadłego „Porcelitu Tułowice”. W 2023 otwarto Muzeum Ceramiki „Tułowice poKolei”, które mieści się w budynku dawnego dworca kolejowego, gdzie eksponowane są wyroby ceramiczne produkowane w Tułowicach począwszy od XIX wieku.

1 stycznia 2018 Tułowicom nadano status miasta.

Pałac w Tułowicach, II poł. XIX w.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są:

• zespół pałacowy, z XVIII-XX w.:
  • Pałac w Tułowicach, wzniesiony w 1879 przez hrabiego Fryderyka Frankenberg-Ludwigsdorf von Schellendorf. Neorenesansowy, z bogatym wystrojem architektonicznym. Obecnie w pałacu znajduje się internat Technikum Leśnego;
  • czworaki;
  • młyn wodny, murowano-szachulcowy, z 1763 r.;
  • stajnia;
  • park;
  • willa dzierżawcy fabryki porcelany, tzw. Stara Willa, ul. Parkowa 7, z 1890 r.;
• dom, ul. Pocztowa 6, z poł. XIX w.;
• budynek administracyjny d. Fabryki Porcelany „RS Tillowitz”, obecnie ul. Porcelanowa 2e, z 1904 r., w której od kwietnia 2024 roku działa Muzeum Porcelany Śląskiej;

poza rejestrem:

• bażanciarnia;
• staw.

Transport

Transport drogowy

Przez Tułowice przebiega droga wojewódzka:

• 405 Niemodlin – Wydrowice – Tułowice – Włostowa – Korfantów

Transport kolejowy

W mieście znajduje się przystanek kolejowy Tułowice, leżący na linii kolejowej 287.

Oświata

Na terenie Tułowic działają: przedszkole, szkoła podstawowa, liceum ogólnokształcące i technikum.

• Przedszkole Publiczne, ul. Przedszkolna 7
• Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II, ul. Porcelanowa 21–21A
• Liceum Ogólnokształcące, ul. Zamkowa 15
• Technikum Leśne, ul. Zamkowa 15

Religia

Wspólnoty wyznaniowe

• parafia św. Rocha (ul. Szkolna 5)
  • kościół św. Rocha (ul. Szkolna 5)
  • kościół Zmartwychwstania Pańskiego (ul. Kościuszki)

Polityka

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Organem wykonawczym jest burmistrz. W wyborach samorządowych w 2018 na urząd został wybrany Andrzej Wesołowski. Siedzibą władz jest Urząd Miejski przy ul. Szkolnej 1.

Zobacz też

• Tułowice
• Ludwik Praschma

Linki zewnętrzne

• Tillowitz, może Tulowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 338 .