Trzciana (powiat rzeszowski)
Trzciana – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Świlcza[5][4].
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2023) |
2604[2] |
| Strefa numeracyjna |
17 |
| Kod pocztowy |
36-071[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RZE |
| SIMC |
0664102[4] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Świlcza  | |
 50°04′17″N 21°50′19″E/50,071389 21,838611[1]
| |
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0664119 | Dół | część wsi |
| 0664125 | Maciejówka | część wsi |
| 0664131 | Podgórze | część wsi |
| 0664177 | Słotwinka | przysiółek |
| 0664148 | Strona Kmieca | część wsi |
| 0664154 | Za Koleją | część wsi |
| 0664160 | Zagrody | część wsi |
Legenda powstania Trzciany
edytujW czasach najazdów tatarskich, w tutejszej okolicy pełnej bagien i torfowisk, mieli podobno znaleźć schronienie czterej mnisi. Uciekli oni ze zniszczonego przez Tatarów Sandomierza. Wybudowali tu szałas z trzcin i mchu oraz drewnianą kapliczkę pw. św. Wawrzyńca (ku czci patrona jednego z nich). Okolice porośnięte tatarakiem, sitowiem i trzciną nazwali Trzcianą. W miejscu kapliczki wybudowano później kościół pw. św. Wawrzyńca.
Właściciele wsi
edytujTrzciana została założona pod koniec XIV wieku. Pierwszym wzmiankowanym w źródłach właścicielem wsi (1414 r.) był niejaki Paweł, dziedzic Trzciany i Dąbrowy. Właściciele: w 2. poł XV wieku właścicielką Trzciany była Anna, która wychodząc za mąż za Jana Sopichowskiego z Będziemyśla, wniosła mu w posagu tę posiadłość. W rękach rodziny Sopichowskich Trzciana (wraz z Dąbrową) utrzymała się do połowy XVI wieku. W 2. poł. XVI i 1. poł. XVII stulecia obięli ją w posiadanie Leśniewscy. W 2. poł. XVII wieku przeszła w ręce, kolejno: Lubomirskich i Potockich. U schyłku XVII wieku Trzciana znalazła się posiadaniu rodu Hynków herbu Topór. Na przełomie XVIII/XIX wieku właścicielem wsi był Aleksander Pilincki, a w latach 30. XIX wieku Franciszek Potocki. Niedługo potem wieś zakupiła rodzina Christianich. W 1844 r. posiadał ją Jan Christiani Grabiński. W 2. poł. XIX i 1. poł. XX wieku posesorami obszarów dworskich Trzciany byli kolejni przedstawiciele rodu Christiani Kronwald: Teodor i Luidgarda oraz Henryk i jego żona Olga. Rodzina Christianich utrzymała się w Trzcianie aż do zakończenia II wojny światowej (1944-1945), kiedy dwór został przejęty przez ówczesne władze a obszar dworski rozparcelowany.
Parafia
edytujParafię św. Wawrzyńca i Matki Bożej Niepokalanie Poczętej w Trzcianie erygowano w 1417 r. Do lat 80./90. XX wieku tworzyły ją: Trzciana ze Słotwinką, Dąbrowa i Błędowa Zgłobieńska. Obecnie parafię tworzy Trzciana ze Słotwinką. Nad wsią góruje kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca, murowany, neogotycki, wybudowany w latach 1897 – 1898.
Inicjatywy gospodarczo-społeczne, kulturalne i sportowe
edytujWieś Trzciana pod koniec XIX i w XX wieku brylowała w okolicy inicjatywami gospodarczymi i obywatelskimi. Już w 1. poł. XIX wieku istniała we wsi szkoła parafialna, która utrzymała się do powołania etatowej szkoły ludowej w 1875 r. Od 1880 r. funkcjonował w Trzcianie gminna kasa pożyczkowa. Pod koniec XIX wieku powołano do życia kółko rolnicze. W 1899 r. złożono spółkę oszczędności i pożyczek (późniejszą Kasę Stefczyka). Od 1900 r. zaczął działać w Trzcianie amatorski teatr, w 1912 r. orkiestra dęta, a w 1932 r. chór mieszany. W latach 1907 – 1913, Antoni Smagała, razem z wspólnikami, prowadził spółkę włościańską, zajmującą się eksploatacją torfu na opał. W 1908 roku założono trzciańską straż pożarną, a w roku 1909 drużynę Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Tuż przed wybuchem II wojny światowej (lata 1938 -1939) ruszyła produkcja w spółdzielczej cegielni, która już w okresie powojennym miał duży udział w przebudowie Trzciany.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa rzeszowskiego.
Trzciana to prężny ośrodek kulturalny, działa tu amatorski ruch teatralny, amatorskie zespoły folklorystyczne takie jak ZPiT Pułanie, Grupa Obrzędowa im. Marii i Józefa Dziedziców oraz kapele Olsza, Mała Olsza i Muzykanty, oraz Towarzystwo Przyjaciół Trzciany, które jak to większość inicjatyw w gminie powstało jako pierwsze stowarzyszenie regionalne w gminie Świlcza. W 2014 roku w Trzcianie zostało otwarte pole golfowe Golf Course SPAR Polska. Od 2013 roku na wakacjach organizowany jest turniej siatkówki plażowej dla chętnych z całej gminy. W piłce nożnej wieś jest reprezentowana przez LKS Trzciankę regularnie zajmującą wysokie lokaty w klasie B. W Gminnym Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji w Świlczy z siedzibą w Trzcianie odbywa się szereg imprez o których można poczytać na stronach gminy Świlcza, a jedną z najbardziej znanych jest Ogólnopolski Konkurs Tradycyjnego Tańca Ludowego (w 2014 roku odbyła się już 30 edycja).
Urodzeni w Trzcianie
edytuj- Mieczysław Marian Kawalec – major Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej, pełniący obowiązki ostatniego prezesa IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.
- Mieczysław Aleksander Kawalec – profesor Politechniki Poznańskiej.
- Jerzy Lis – profesor nauk technicznych Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, od roku 2020 rektor AGH[6]
Sąsiednie miejscowości
edytujBratkowice, Świlcza, Dąbrowa, Woliczka, Błędowa Zgłobieńska.
Zobacz też
edytuj- Podkarpacki Klub Golfowy - pole golfowe w Trzcianie
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 140723
- ↑ Strona gminy, demografia. Stan ludności 31.12.2023 [dostęp 2024-09-28]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1296 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Rektor i Prorektorzy [online], www.agh.edu.pl [dostęp 2021-06-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-03].
Linki zewnętrzne
edytuj- Trzciana (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 538.