Szadok
Szadok – część Katowic[1], położona w obrębie dzielnicy Załęska Hałda-Brynów część zachodnia. Jej powstanie w połowie XIX wieku wiąże się z uruchomieniem w Kokocińcu kopalni węgla kamiennego „Szadok”, w której z przerwami prowadzono wydobycie do 1853 roku. Obecnie Szadok składa się głównie z ogródków działkowych i domów jednorodzinnych, a przez tę część miasta przebiega kilka linii kolejowych.
| Część Katowic | |
 Familok przy ulicy Strzałowej w Szadoku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Dzielnica | |
| Data założenia |
połowa XIX wieku |
| W granicach Katowic |
15 października 1924 |
| SIMC |
0937793 |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Tablice rejestracyjne |
SK |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Katowic  | |
 50°14′31″N 18°58′38″E/50,242000 18,977111
| |
Historia
edytujSzadok został założony w połowie XIX wieku na granicy Ligoty i Kokocińca wokół kopalni węgla kamiennego „Szadok”[2]. Sama zaś nazwa osady prawdopodobnie wywodzi się od słowa szady oznaczającego siwy[3]. Kopalnia „Szadok” powstała w 1845 roku[4] wraz z budową w latach 1845–1848 roku huty żelaza „Ida” na ówczesnych polach w pobliżu lasu zwanego Szadockim (bądź Lasem Szadoka lub Szadokowym), w Kokocińcu[5]. Kopalnia ta posiadała upadową sztolnię. Zaopatrywała ona w węgiel hutę „Ida” napędzaną za pomocą maszyn parowych. Gdy jednak do huty doprowadzono bocznicę, bardziej opłacalne stało się przywożenie węgla z kopalni „Emanuelssegen” (późniejsza kopalnia „Murcki”). Eksploatacji w kopalni zaprzestano w roku 1853[5].
W latach 1881–1883 kopalnię „Szadok” reaktywowano, jednak w 1897 roku ostatecznie ją zlikwidowano. W 1903 roku wybudowano linię kolejową łączącą Ligotę z Gliwicami, która przebiegała przez tereny dawnej kopalni. Część z zabudowań kopalni stała w Szadoku jeszcze do początków XX wieku, jednak w wyniku deformacji górniczych nie przetrwały one do czasów obecnych[5]. 15 października 1924 roku tereny Szadoka włączono w granice Katowic[6].
Charakterystyka
edytujSzadok położony jest w zachodniej części Katowic, w granicach dzielnicy Załęska Hałda-Brynów część zachodnia[7]. Osada ta stanowi obszar porozcinany przez tory kolejowe, a największą część powierzchni Szadoka zajmują ogródki działkowe oraz domy jednorodzinne. W wyniku eksploatacji prowadzonej przez kopalnię „Wujek” teren miejscowości znacznie się obniżył[8]. Przez Szadok przebiegają następujące ulice: Kombajnistów, Przodowników, Strzałowa i Szadoka, a także linie kolejowe: 139 Katowice – Zwardoń (ruch pasażerski i towarowy), 139a Kokociniec – Panewniki Pi1 (zlikwidowana), 141 Katowice Ligota – Gliwice (ruch towarowy), 171 Dąbrowa Górnicza Towarowa – Panewnik (ruch towarowy), 864 Katowice Ligota – KWK Wujek oraz zlikwidowana linia Południowej Magistrali Piaskowej nr 401 (na niej znajdował się posterunek odgałęźny Szadok) i kolei piaskowej pomiędzy KWK Wujek a Panewnikami[9].
Katoliccy mieszkańcy Szadoka należą do parafii w Panewnikach (ulice: Brygadzistów – numery nieparzyste, Kombajnistów, Przodowników – numery 82–130d, Strzałowa)[10].
Galeria
edytuj
|
Przypisy
edytuj- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2023-05-16]. (pol.).
- ↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 49.
- ↑ Arciszewska 2012 ↓, s. 15.
- ↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 64.
- ↑ a b c Frużyński, Grzegorek i Rygus 2017 ↓, s. 165.
- ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 139.
- ↑ Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach: Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. mapy.orsip.pl. [dostęp 2021-07-22]. (pol.).
- ↑ Justyna Przybytek: Szadok - Tu diabeł mówi dobranoc. katowice.naszemiasto.pl, 2010-06-18. [dostęp 2021-07-22]. (pol.).
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Railmap - mapa kolejowa. www.bazakolejowa.pl. [dostęp 2021-07-22]. (pol.).
- ↑ Ulice należące do parafii. parafia.panewniki.pl. [dostęp 2023-05-20]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Anna Arciszewska, Nazewnictwo miejskie dzielnic, placów i ulic Katowic, „Językoznawstwo: współczesne badania, problemy i analizy językoznawcze” (1 (6)), 2012, s. 7-17 (pol.).
- Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012a, ISBN 978-83-87727-24-6.
- Marta Chmielewska, Morfologiczne przekształcenia przestrzeni miejskiej Katowic, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016, ISBN 978-83-8012-837-8 (pol.).
- Adam Frużyński, Grzegorz Grzegorek, Piotr Rygus, Kopalnie i huty Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka” Grzegorz Grzegorek, 2017, ISBN 978-83-63780-23-4 (pol.).