Strzelno
Strzelno – miasto w Polsce położone w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie mogileńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Strzelno. Leży 25 km na południe od Inowrocławia u zbiegu dróg krajowych DK15, DK25 i DK62[2]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa bydgoskiego. Ośrodek przemysłowy, centrum handlowo-usługowe dla okolicy.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Kościół pw. Świętej Trójcy w Strzelnie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia |
XII wiek | ||||
| Prawa miejskie |
1231 | ||||
| Burmistrz |
Dariusz Chudziński | ||||
| Powierzchnia |
4,46 km² | ||||
| Wysokość |
ok. 100 m n.p.m. | ||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
+48 52 | ||||
| Kod pocztowy |
88-320 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
CMG | ||||
Położenie na mapie gminy Strzelno  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu mogileńskiego  | |||||
 52°37′48″N 18°10′23″E/52,630000 18,173056
| |||||
| TERC (TERYT) |
0409044 | ||||
| SIMC |
0929598 | ||||
Urząd miejski ul. Cieślewicza 288-320 Strzelno | |||||
| Strona internetowa | |||||
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Strzelno liczyło 5611 mieszkańców[1].
Położenie
edytujStrzelno położone jest na pograniczu Kujaw i Wielkopolski. Miasto leży na Pojezierzu Gnieźnieńskim. Rzeźba terenu jest lekko pofałdowana. Miasto sąsiaduje z dużymi kompleksami leśnymi Lasów Miradzkich. Gleby w tym rejonie to żyzne czarnoziemy. Strzelno jest ważnym, drogowym węzłem komunikacyjnym o znaczeniu krajowym. W pobliżu znajduje się Jezioro Pakoskie[potrzebny przypis].
Historia
edytuj
Powstanie miasta związane jest z osobą Piotra Włostowica, wojewody Bolesława Krzywoustego. Uważany jest on za fundatora kościoła św. Krzyża, czyli kościoła św. Prokopa. W latach 80. XII wieku w ówczesnej wsi Strzelno założony został klasztor norbertanek. Kościół klasztorny nosił początkowo nazwę kościoła Świętej Trójcy, w latach późniejszych wezwanie zostało rozszerzone na Świętej Trójcy i Najświętszej Maryi Panny. Prawa miejskie Strzelno uzyskało w 1231 r.
Podczas rozbiorów miasto znajdowało się pod panowaniem pruskim. Do 1874 istniało pod nazwą Strzelno, po czym zniemczone na niem. Strelno (1875–1920). Miasto było siedzibą powiatu Strelno[3]. Wyzwolone zostało podczas powstania wielkopolskiego 2 stycznia 1919.
W 1901 roku wybudowano w Strzelnie gazownię, działającą do lat 60. XX wieku.
W czasach II Rzeczypospolitej Strzelno było siedzibą powiatu strzeleńskiego. Z tego okresu pochodził również Szpital Rejonowy. Z początku XX wieku pochodzi większość kamienic w centrum[potrzebny przypis].
Podczas II wojny światowej dochodziło do masowych aresztowań w Strzelnie. Niemcy likwidowali miejscową inteligencję, weteranów Powstania Wielkopolskiego, zakładników oraz Żydów z obozów inowrocławskich w Kurzebieli, na Kopcach, w lesie Amerykan pod Cienciskiem[potrzebny przypis].
Urodził się tutaj laureat nagrody Nobla i wybitny fizyk Albert Michelson. Mimo że wówczas teren znajdował się pod zaborem pruskim, zawsze i uparcie jako kraj urodzenia podawał Polskę[potrzebny przypis].
Zabytki
edytuj
W Strzelnie znajduje się jeden z najważniejszych zabytków sztuki romańskiej w Polsce – zespół zabudowań na wzgórzu św. Wojciecha (od 2018 pomnik historii)[4]. Zespół składa się z:
- Ponorbertańskiego kościoła Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny z unikatowymi kolumnami z przedstawieniami cnót i występków
- Rotundy św. Prokopa
Ponadto w mieście zachowały się średniowieczny układ urbanistyczny oraz wiele kamienic z XIX–XX w.
Demografia
edytuj
- Piramida wieku mieszkańców Strzelna w 2014 roku[5], na podstawie danych GUS.
Ludzie związani ze Strzelnem
edytujZieleń miejska
edytujW mieście znajduje się kilka parków. Największym jest park 750-lecia znajdujący się przy ulicy Parkowej. Poza nim są inne tereny zielone. W granicach Strzelna położone są dwa cmentarze, oba są nadal używane. Na terenie całego miasta są zieleńce i alejki[potrzebny przypis].
Przy ul. Gimnazjalnej rosną dwa dęby szypułkowe o obwodach 240 i 310 cm objęte ochroną w 2020 roku jako pomniki przyrody[6].
Architektura i urbanizacja
edytujStare miasto składa się w większości z kamienic wybudowanych na początku XX wieku, ale także z romańskich zabytków. Są tu też osiedla domków jednorodzinnych i blokowisko. W południowo-zachodniej części miasta są tereny przemysłowe. Ogólnie cała zabudowa miasta jest zwarta[potrzebny przypis].
Gospodarka
edytujNajważniejszymi częściami strzeleńskiej gospodarki są handel i usługi. Są tu salon maszyn rolniczych i wyspecjalizowane sklepy. Znajdują się też tutaj markety wielkopowierzchniowe. Duże znaczenie ma też tradycyjny handel. Sklepiki zlokalizowane są w zabytkowych kamieniczkach, targowiskach i przeznaczonych do tego celu pawilonach. Przemysł zlokalizowany jest pod miastem i na jego obrzeżach. Do największych zakładów można zaliczyć fabrykę firmy Sanplast, która produkuje m.in. wanny i kabiny prysznicowe. Duże znaczenie w rozwoju miasta ma bliskość dróg o znaczeniu krajowym, które krzyżują się w Strzelnie[potrzebny przypis].
Transport
edytujPrzez miasto przebiegają drogi krajowe i wojewódzkie:
- 15 Ostróda – Toruń – Inowrocław – Strzelno – Gniezno – Jarocin – Krotoszyn – Trzebnica
- 25 Bobolice – Bydgoszcz – Inowrocław – Strzelno – Konin – Kalisz – Ostrów Wielkopolski – Oleśnica
- 62 Strzelno – Włocławek – Płock – Wyszków – Drohiczyn – Siemiatycze
- 255 – droga wojewódzka nr 255 Strzelno – Pakość
Tyle samo dróg krajowych przechodzi np. przez Poznań, co świadczy o ważności Strzelna jako węzła komunikacyjnego.
Przez Strzelno przebiega nieczynna linia kolejowa łącząca Inowrocław i Mogilno.
Do Strzelna można dojechać autobusem. Linie autobusowe obsługuje kilku przewoźników z całego kraju. Istnieją bezpośrednie połączenia m.in. z Wrocławiem, Bydgoszczą, Toruniem, Włocławkiem[potrzebny przypis].
Turystyka i kultura
edytujMiasto jest bardzo atrakcyjne turystycznie ze względu na romańskie zabytki, ale także budynki z innych okresów. Są tu dobrze rozwinięte bazy noclegowa i gastronomiczna. Dużo terenów do spacerowania sprawia, że poprzez bliskość ważnych dróg podróżni mogą się tu zatrzymać i odpocząć. Dojazd do najważniejszych obiektów jest oznakowany. Są tu dom kultury i kluby sportowe. Kino i inne rozrywki organizowane mieszkańcom przez dom kultury i miasto sprawiają, że można znaleźć dużo wrażeń[potrzebny przypis].
Edukacja
edytujPrzedszkola
- Przedszkole Miejskie nr 1 w Strzelnie (ZSP nr 1)
- Przedszkole Miejskie nr 2 w Strzelnie (ZSP nr 2)
Szkoły podstawowe
- Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1 im. Alberta Abrahama Michelsona w Strzelnie
- Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2 im. Jana Dałkowskiego w Strzelnie
Szkoły ponadpodstawowe
- Zespół Szkół w Strzelnie (liceum ogólnokształcące, technikum, szkoła branżowa)
Bezpieczeństwo
edytujO bezpieczeństwo w Strzelnie dbają następujące instytucje zlokalizowane na terenie miasta:
| Rodzaj Służby | Służba | Jednostki | Adres |
|---|---|---|---|
| Ratownicza | Ochotnicza Straż Pożarna | Jednostka Operacyjno-Techniczna (KSRG) Strzelno | ul. Sportowa |
| Ratownicza | Pogotowie Ratunkowe | Stacja Pogotowia Ratunkowego | ul. Powstania Wielkopolskiego |
| Porządkowa | Policja | Komisariat Policji | ul. Cieślewicza |
Przynależność administracyjna
edytuj| Okres | Państwo | Zwierzchność | Jednostka administracyjna | |
|---|---|---|---|---|
| 1887-1919 | 
|
Królestwo Prus | Prowincja poznańska, powiat strzelneński | |
| 1919-1932 | 
|
Rzeczpospolita Polska | województwo poznańskie, powiat strzelneński | |
| 1932-1939 |
|
Rzeczpospolita Polska | województwo poznańskie, powiat mogileński | |
| 1939-1945 | 
|
okupacja niemiecka/III Rzesza | Kraj Warty, Rejencja mogileńska | |
| 1939-1945 | 
|
Polskie Państwo Podziemne | Okręg Poznań AK, Samodzielny Obwód Mogilno AK | |
| 1945-1950 |
|
Rzeczpospolita Polska | województwo poznańskie, powiat mogileński | |
| 1950-1952 | województwo bydgoskie, powiat mogileński | |||
| 1950-1975 | Polska Rzeczpospolita Ludowa | województwo bydgoskie, powiat mogileński | ||
| 1975-1989 | województwo bydgoskie, rejon inowrocławski | |||
| 1989-1998 | Rzeczpospolita Polska | |||
| od 1999 | województwo kujawsko-pomorskie, powiat mogileński, gmina Strzelno | |||
Wspólnoty wyznaniowe
edytuj- Kościół rzymskokatolicki (dekanat strzeliński w archidiecezji gnieźnieńskiej):
- Świadkowie Jehowy:
- zbór (Sala Królestwa)[7]
Sport
edytuj
W mieście są hala widowiskowo-sportowa i stadion. Są tu boisko „Orlik 2012” i obiekty sportowe dostępne do użytku dla mieszkańców. Działają następujące kluby sportowe:
- MLKS Kujawianka Strzelno – piłka nożna
- UKS Alfa 99 Strzelno – piłka ręczna
- Mata Strzelno – piłka ręczna
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-16].
- ↑ Google Maps [online] [dostęp 2020-06-04].
- ↑ Marian Przybylski, Strzelno moje miasto – kontynuacja: Z dziejów Powiatu Strzeleńskiego, cz. 1. Radosne początki [online], Strzelno moje miasto – kontynuacja, 17 kwietnia 2020 [dostęp 2021-04-08].
- ↑ Kujawsko-Pomorskie będzie miało jeszcze jeden Pomnik Historii.
- ↑ Strzelno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-04-08], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Uchwała nr XXV/229/2020 Rady Miejskiej w Strzelnie z dnia 29 września 2020 roku. [dostęp 2020-10-24].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04].
Linki zewnętrzne
edytuj- strona Strzelna
- Strzelno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 464.
- Bulla papieża Celestyna III dla klasztoru Norbertanek w Strzelnie z dnia 9 IV 1193 roku. dziedzictwo.polska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-18)].