Stefania Jabłońska
Stefania Jabłońska-Bernatowicz[1], właśc. Stefania Szela Ginsburg-Jabłońska[2] (ur. 7 września 1920 w Mohylewie[3][4], zm. 8 maja 2017 w Warszawie)[5] – polska lekarka, profesor nauk medycznych, specjalista dermatolog.
 Stefania Jabłońska z Alfredem Marchioninim | |
| Data i miejsce urodzenia |
7 września 1920 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
8 maja 2017 |
| Zawód, zajęcie |
lekarka |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodziła się 7 września 1920 w Mohylewie jako Rachela Ginsburg[6]. Ojciec, Emil Ginsburg był ekonomistą, natomiast matka, Bella – lekarzem dermatologiem[7]. Siostra prof. Ireny Hausmanowej-Petrusewicz[8]. W wieku 6 lat przeprowadziła się wraz z rodziną do Warszawy[9][10]. Ukończyła w 1937 Gimnazjum Towarzystwa Zjednoczenia Nauczycieli w Warszawie, składając egzamin dojrzałości[11][12]. Następnie podjęła studia medyczne, początkowo w Warszawie (1937–1938)[13], następnie we Lwowie (1938–1939), i dalej we Frunze. Dyplom lekarza uzyskała w 1942[11]. Do wiosny 1943 pracowała jako lekarz ogólny we Frunze i okolicach. W latach 1943–1944 była lekarzem w Armii Czerwonej[13].
Specjalizację z dermatologii zdobywała w latach 1944–1946 w Wydziale Patologii Skóry Akademii Nauk ZSRR w Leningradzie[9], pod kierunkiem radzieckiej profesor Olgi Podwysockiej[11]. Zatrudniona na etacie lekarza Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (VI Departament Więziennictwa) w więzieniu mokotowskim w latach 1947–1949[14]. Jako stypendystka WHO (1949) pracowała na stanowisku asystenta w University of Pensylvania w Filadelfii[9].
Tytuł doktora uzyskała w 1950 na podstawie pracy Cechy histologiczne odczynów skórnych na tuberkulinę i wyciągi z prątków gruźlicy, a stopień doktora habilitowanego w 1951[9] Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskała w 1954[15], natomiast profesora zwyczajnego nauk medycznych otrzymała w 1974[16].
W latach 1946–2006 pracowała w Klinice Dermatologicznej Uniwersytetu, a później Akademii Medycznej w Warszawie, pełniąc w latach 1949–1990 funkcję ordynatora po Marianie Grzybowskim. W roku 1956 we współpracy z kierownikiem Kliniki Dermatologii w Monachium – prof. Alfredem Marchioninim, zapoczątkowała polsko-niemiecką współpracę naukową, umożliwiającą polskim naukowcom półroczne stypendia naukowe z zakresu dermatologii na Uniwersytecie Monachijskim[17].
Jako pierwsza na świecie, w 1972 roku, sformułowała hipotezę o onkogennym działaniu wirusów brodawczaka u chorych z rzadką chorobą genetyczną – Epidermodysplasia verruciformis (EV). We współpracy z prof. Gerardem Orthem z Instytutu Pasteura w Paryżu scharakteryzowała molekularnie pierwsze onkogenne wirusy oraz wykazała, że zakażenie tymi wirusami nie przenosi się na osoby zdrowe o innym układzie genetycznym[17]. Za prace nad EV Jabłońska wraz z Orthem otrzymali Nagrodę Roberta Kocha, wręczoną w 1985 na uroczystym posiedzeniu przez prezydenta Niemiec Richarda von Weizsäckera.
Badała także patogenezę sklerodermii oraz zajmowała się diagnostyką chorób pęcherzowych[9].
W latach 1962–1982 i 1987–1995 była prezesem Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, a następnie pozostała jego Honorową Przewodniczącą[18][19][20]. Była także honorowym członkiem towarzystw dermatologicznych w 46 krajach[9] oraz honorowym członkiem 8 międzynarodowych towarzystw naukowych niedermatologicznych[21]. Zasiadała w Honorowym Komitecie Naukowym redakcji „Przeglądu Dermatologicznego”[22].
Autorka podręczników akademickich, m.in. Choroby skóry (ostatnie wydania razem ze Sławomirem Majewskim) oraz artykułów[23][24][25]. Promotor 69 prac doktorskich, 24 prac habilitacyjnych i wychowawca 15 profesorów.
13 stycznia 1955 została odznaczona Medalem 10-lecia Polski Ludowej[26]. Laureatka Nagrody Międzynarodowego Towarzystwa Dermatologicznego – Medal im. Marii M. Duran (2002)[9]. Była jednym z najczęściej cytowanych naukowców polskich[27] oraz członkiem honorowym 48 towarzystw naukowych na świecie m.in. Niemieckiej Akademii Przyrodników Leopoldina (od 1961) czy Królewskiego Instytutu Nauk Przyrodniczych Belgii[28].
Życie prywatne
edytujMężem Stefanii Jabłońskiej w latach 1944–1966 (rozwód) był prof. Paweł Segał (1919–2012), lekarz okulista[29].
Zmarła w Warszawie, pochowana 15 maja 2017[30] na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera MII-2-13)[31].
Przypisy
edytuj- ↑ MOJE CMENTARZE...: Stefania Jabłońska [online], mojecmentarze.blogspot.com [dostęp 2018-05-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-02].
- ↑ Centralny Rejestr Lekarzy Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2010-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-13)].
- ↑ Kto mówi prawdę? | Esculap.com – portal medyczny dla lekarzy [online], www.esculap.com [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Marek Wroński, Zagadka śmierci profesora Mariana Grzybowskiego, Wydawnictwo Argraf, Warszawa 2004 – biografia S.Jabłońskiej: miejsce urodzenia.
- ↑ Zmarła profesor Stefania Jabłońska, wybitny dermatolog o światowej sławie. pap.pl. [dostęp 2017-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-23)].
- ↑ Jabłońska Stefania - Biogramy - Giganci Nauki [online], pl/gn/biogramy/82433,Jablonska-Stefania.html [dostęp 2024-04-25] (pol.).
- ↑ Profesor dr hab. med. Stefania Jabłońska (1920–2017) [online], termedia.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
- ↑ Irena Hausman-Petrusewicz. nekrologi.wyborcza.pl, 2015-07-10. [dostęp 2016-08-31].
- ↑ a b c d e f g Zmarła profesor Stefania Jabłońska, wybitny dermatolog o światowej sławie – Po godzinach [online], www.rynekzdrowia.pl [dostęp 2017-05-15] (pol.).
- ↑ Marek Wroński, Zagadka śmierci profesora Mariana Grzybowskiego, Wydawnictwo Argraf, Warszawa 2004 – biografia.
- ↑ a b c Zrzut z archiwalnej strony poświęconej Stefanii Jabłońskiej: https://archive.is/HgEkk.
- ↑ Michał Chlipała, Ryszard Witold Gryglewski, Jabłońska Stefania [online], Giganci Nauki [dostęp 2024-05-21] (pol.).
- ↑ a b Prof. Dr. Stefania Jablonska – AcademiaNet [online], www.academia-net.org:80 [dostęp 2018-10-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-17] (ang.).
- ↑ Tomasz Stańczyk: Kruszenie muru milczenia. Rozmowa z Markiem Wrońskim, autorem książki „Zagadka śmierci profesora Mariana Grzybowskiego”. Rzeczpospolita, Plus-Minus Nr 38 (18 września 2004).
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2013-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-11)].
- ↑ Prof. Stefania Jabłońska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2017-11-26].
- ↑ a b Pełny tekst: Profesor dr hab. med. Stefania Jabłońska (1920–2017), Maria Błaszczyk - Przegląd Dermatologiczny 3/2017 [online], termedia.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
- ↑ Polskie towarzystwo dermatologiczne [online], www.ptderm.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-13].
- ↑ Sprawozdanie z Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Delegatów PTD zorganizowanego dla uczczenia Jubileuszu 90-lecia Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Warszawa 13–14 maja 2011 roku. [dostęp 2015-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 stycznia 2015)].
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2013-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-11)].
- ↑ Zrzut z archiwalnej strony poświęconej S.Jabłońskiej: https://archive.is/bHMUC.
- ↑ Przegląd Dermatologiczny – O czasopiśmie [online], www.termedia.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Stefania Jabłońska (publikacje). Katalog PubMed. [dostęp 2016-08-31].
- ↑ Stefania Jabłońska (publikacje i cytowania). scholar.google.pl. [dostęp 2016-08-31].
- ↑ Jabłońska, Stefania (1920-). Katalog elektroniczny Biblioteki Narodowej. [dostęp 2016-08-31].
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 99, poz. 1387 - Uchwała Rady Państwa z dnia 13 stycznia 1955 r. nr 0/114 - na wniosek Ministra Zdrowia.
- ↑ Najczęściej cytowani naukowcy oraz prace naukowe w Polsce, raport za lata 1965–2001 na podstawie bazy “Science Citation Index” dotyczącej wszystkich światowych publikacji. [dostęp 2011-03-18].
- ↑ Dziewięćdziesiąt lat Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego [online], www.termedia.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Marek Wroński, Zagadka śmierci profesora Mariana Grzybowskiego, Wydawnictwo Argraf, Warszawa 2004 – rozdział 8 – posłowie.
- ↑ Odeszła prof. Stefania Jabłońska | Warszawski Uniwersytet Medyczny [online], www.wum.edu.pl [dostęp 2024-05-21].
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-25].
Bibliografia
edytuj- Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny, tom II: H–Ł (redaktor naukowy Janusz Kapuścik), Warszawa 1999, s. 107 (z fotografią).