Stanisław Kozicki (polityk)
Stanisław Kozicki herbu Lubicz[1] (ur. 5 kwietnia 1876 w Łępicach, zm. 28 września 1958 w Polanicy-Zdroju) – polski polityk i publicysta ruchu narodowego[2], współpracownik Romana Dmowskiego[3].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
4 kwietnia 1876 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 września 1958 |
| Poseł RP we Włoszech | |
| Okres |
od 3 lutego 1926 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Senator III kadencji (II RP) | |
| Okres |
od 1930 |
| Odznaczenia | |
 
| |
Działalność polityczna
edytujW 1899 roku wstąpił do Ligi Narodowej, a w 1902 roku przystąpił do SND. W kwietniu 1904 był współorganizatorem unickiej pielgrzymki do Rzymu. Był w grupie przyjętej na audiencji przez papieża Piusa X.
Pomimo intensywnej pracy politycznej, często wyjeżdżał za granicę, w 1904 wyjechał na wakacje do Francji. Zamieszkał w Paryżu, gdzie przebywała także jego przyszła żona Maria Czaykowska (15 sierpnia 1878 – 8 czerwca 1963)[4], malarka z Krakowa. Pobrali się 30 listopada 1907 roku w kościele Świętego Krzyża w Warszawie. Po ślubie Koziccy wyjechali ponownie na dwa lata do Paryża[5]. Był tutaj wolnym słuchaczem Szkoły Nauk Politycznych, gdzie zaznajomił się z problematyką polityki międzynarodowej, która odtąd będzie przedmiotem jego publicystyki[6], zafascynował się także współczesną myślą narodową francuskiego filozofa, monarchisty i twórcy koncepcji nacjonalizmu integralnego, Charlesa Maurrasa[5]. Od 1910 roku wchodził w skład Komitetu Centralnego Ligi Narodowej i Zarządu Głównego Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego. W odpowiedzi na deklarację wodza naczelnego wojsk rosyjskich wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza Romanowa z 14 sierpnia 1914 roku, podpisał telegram dziękczynny, głoszący m.in., że „krew synów Polski, przelana łącznie z krwią synów Rosyi w walce ze wspólnym wrogiem, stanie się największą rękojmią nowego życia w pokoju i przyjaźni dwóch narodów słowiańskich”[7]. Był członkiem Komitetu Narodowego Polskiego[8] W 1918 roku został członkiem Komitetu Narodowego Polski w Paryżu. Po przyjeździe do Paryża w grudniu 1918 roku został mianowany przez Dmowskiego sekretarzem generalnym delegacji polskiej na konferencję paryską zakończoną podpisaniem traktatu wersalskiego.
W maju 1920 roku powrócił do Polski i zamieszkał w Poznaniu. W 1922 roku został wybrany na posła do Sejmu z listy Związku Ludowo-Narodowego, zostając najpierw członkiem prezydium klubu, potem zaś jego przewodniczącym oraz prezesem Zarządu Głównego ZLN. Według zeznań złożonych przez Mieczysława Bratkowskiego w procesie por. Stanisława Błońskiego (1924) Kozicki był zamieszany w próbę wykorzystania Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego do inwigilacji Józefa Piłsudskiego i jego otoczenia polityczno-wojskowego w październiku 1923[9]. Gdy 3 lutego 1926 roku objął funkcję ambasadora RP w Rzymie, obóz sanacyjny, na czele z Kazimierzem Świtalskim, dyskredytował nowego ambasadora, imputując mu poparcie dla włoskiego faszyzmu. W wyniku tej kampanii odwołano go z Rzymu 1 grudnia 1926 roku. Do 1925 roku był posłem, a w latach 1928–1935 (przez dwie kadencje) senatorem. Wybrany do Senatu w 1928 roku z listy Związku Ludowo-Narodowego z województwa lubelskiego[10]. Już w końcu lat dwudziestych nie wierzył w możliwość utrzymania pokoju w Europie, był szczególnie krytyczny wobec Ligi Narodów. Jednocześnie pozytywnie wypowiadał się o nazizmie. Tak o nim pisał: „to ruch oparty o najistotniejsze instynkty narodu niemieckiego, ruch odpowiadający momentowi dziejowemu, skupiający w sobie młodzież, która tworzyć będzie przyszłe Niemcy”[11]. Apelował, aby nie zaniedbywać wysiłków w celu przygotowania Polaków do wojny. Po 1935 roku wycofał się z czynnej działalności politycznej.
W chwili wybuchu wojny mieszkał w Warszawie. Podczas okupacji gen. Stefan Rowecki zaproponował Kozickiemu uczestnictwo w komitecie doradczym. Propozycja Grota została przyjęta. Stanisław Kozicki, mając zaufanie do szefa Związku Walki Zbrojnej, popierał tzw. akcję scaleniową wszystkich grup politycznych i wojskowych.
Publicystyka i praca naukowa
edytujBył redaktorem wielu pism. Kiedy w 1910 roku wrócił z Francji do Warszawy, Roman Dmowski powierzył mu stanowisko redaktora naczelnego „Gazety Warszawskiej”, a w Przeglądzie Narodowym zajmował się sprawami polityki międzynarodowej. Od 1914 do 1918 roku redagował „Gazetę Polską”, w Poznaniu kierował „Kurierem Poznańskim” i „Przeglądem Wszechpolskim”. Od 1924 roku redagował ponownie Gazetę Warszawską.
Gdy wycofał się z polityki, podjął pracę jako tłumacz i pisarz historyczny. Poświęcił się wtedy studiom nad twórczością Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego, czego owocem stała się praca o polskiej myśli politycznej okresu romantyzmu.
Od 1945 roku współpracował z pismami katolickimi, „Tygodnikiem Powszechnym” i „Kierunkami”. W marcu 1947 roku został członkiem Instytutu Zachodniego w Poznaniu. Napisał jeszcze kilka artykułów, lecz „Tygodnik Powszechny” odmawiał ich publikacji. Później zajął się pisaniem książki Historia Ligi Narodowej. Zajmował się również tłumaczeniem prac naukowych autorów obcych na język polski.
Po wojnie
edytujPo upadku powstania opuścił Warszawę, mieszkał najpierw w Śmiłowicach koło Proszowic, potem od stycznia 1945 roku w wyzwolonym Krakowie. Kiedy jednak w okresie walki władz z opozycją antykomunistyczną przed referendum w 1946 i pierwszymi wyborami do Sejmu w 1947 roku spostrzegł, że jest inwigilowany przez UB, 20 marca 1947 roku przeniósł się na daleką wówczas prowincję, do Polanicy-Zdroju[6]. Zmarł w 1958 roku w wieku 82 lat; na polanickim cmentarzu spoczywa wspólnie z żoną Marią z Czaykowskich Kozicką[4]. We wrześniu 2000 roku jego sylwetkę zaprezentowano na wystawie Towarzystwa Miłośników Polanicy „Oni byli tu pierwsi”, rok później z inicjatywy TMP odsłonięto tablicę upamiętniającą Stanisława Kozickiego przed domem przy ul. Elsterskiej 6, w którym mieszkał z żoną od marca 1948 roku[4][12].
Odznaczenia
edytuj- Wielka Wstęga Orderu Korony (Rumunia)[13]
- Wielka Wstęga Orderu Korony (Włochy)[13]
Wybór dzieł
edytuj- Stanisław Kozicki, Bułgarja współczesna, skł. gł. „Księg. Polska”, Wyd. Klamkowski i Rajski, Warszawa 1917
- Stanisław Kozicki, Sprawa granic Polski na konferencji pokojowej w Paryżu, Wyd. Perzyński, Niklewicz, Warszawa 1921; Wyd. Muzeum Niepodległości, Warszawa 2009.
- Stanisław Kozicki, Cieśla czy sternik: zagadnienie rządu w Polsce, Wyd. Biblioteki Warszawskiej, Tajne Wojskowe Zakłady Wydawnicze W-3, W-9, Warszawa 1942
- Stanisław Kozicki, Naród i wojsko, Wydawnictwo D. I. [Departament Informacji Delegatury Rządu na Kraj], Warszawa 1943
- Stanisław Kozicki, Dziedzictwo polityczne trzech wieszczów, S. Arct, Warszawa 1949.
- Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej: (okres 1887–1907), London, „Myśl Polska”, 1964.
- Ignacy Chrzanowski, Stanisław Kozicki, Roman Dmowski: zarys biograficzny, wyd. „Pod Prąd”, Warszawa 1988
- Stanisław Kozicki, Pamiętnik 1876–1939, Oprac. przedm. i przypisy Marian Mroczko; Akademia Pomorska w Słupsku, Słupsk 2009, ISBN 978-83-7467-014-2[14].
Przypisy
edytuj- ↑ Stanisław Kozicki; Wielka Genealogia Minakowskiego – M.J. Minakowski [online], wielcy.pl [dostęp 2024-11-15].
- ↑ Kozicki Stanisław, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-05-13].
- ↑ Paweł Brojek: Stanisław Kozicki. Prześladowała go UB, a wcześniej... sanacja. prawy.pl. [dostęp 2015-05-13].
- ↑ a b c Henryk Grzybowski, Wystawa o Romanie Dmowskim. nowa.mojabrama.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)]. „Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej” nr 19/2011.
- ↑ a b Wybitni działacze ruchu narodowego na stronie Młodzieży Wszechpolskiej. [dostęp 2010-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-24)].
- ↑ a b Marian Mroczko, Stanisław Kozicki 1876–1958. Polityk i patriota, „Nieregularnik Polanicki” nr 1(2)/2002, s. 12–15.
- ↑ Kazimierz Władysław Kumaniecki, Zbiór najważniejszych dokumentów do powstania państwa polskiego, Warszawa, Kraków 1920, s. 30.
- ↑ Adam Miodowski, Wychodźcze ugrupowania demokratyczne wobec idei polskiego wojska w Rosji w latach 1917–1918, Białystok 2002, s. 85.
- ↑ Wojciech Stpiczyński, Inwigilacja Marszałka Piłsudskiego i honor armji, „Głos Prawdy”, 2 (64), 29 listopada 1924, s. 770.
- ↑ Tadeusz i Karol Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–1933. Podręcznik zawierający wyniki wyborów w województwach, okręgach i powiatach, podobizny posłów sejmowych i senatorów, statystyki i mapy poglądowe, Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego, Poznań 1928, s. 181, 250.
- ↑ J. Tomasiewicz, Naprawa czy zniszczenie demokracji? Tendencje autorytarne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej 1921–1935, Katowice 2012, s. 141.
- ↑ Strona miejska Polanicy-Zdroju.
- ↑ a b Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 376.
- ↑ Publikacje Stanisława Kozickiego w zbiorach Biblioteki Narodowej.
Bibliografia
edytuj- Marian Mroczko, Stanisław Kozicki 1876–1958. Biografia polityczna, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1999, ISBN 83-7017-868-5, OCLC 833467095.
- Marian Mroczko, Stanisław Kozicki 1876–1958. Polityk i patriota, „Nieregularnik Polanicki” (2), 2002, s. 12–15.