Przemsza
Przemsza (niem. Przemsa; Premse[1]) – rzeka w województwie śląskim i małopolskim w Polsce, lewy dopływ górnej Wisły. Płynie przez Wyżynę Śląską i Kotlinę Oświęcimską[2].
 Biała Przemsza (na lewo) i Czarna Przemsza (na prawo) łączą się płynąc dalej jako Przemsza (Trójkąt Trzech Cesarzy 50°13′45,7″N 19°09′27,9″E/50,229361 19,157750) | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Lokalizacja | |
| Rzeka | |
| Długość | 88 km |
| Powierzchnia zlewni |
2 121 km² |
| Średni przepływ |
18,8 m³/s Jeleń |
| Źródło | |
| Miejsce | Sosnowiec/Mysłowice |
| Ujście | |
| Recypient | Wisła |
| Miejsce | |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie Polski  | |
Powstaje – według tradycyjnej terminologii – z połączenia Czarnej Przemszy i Białej Przemszy. Długość rzeki w tradycyjnej klasyfikacji[3] wynosi 23,8 km – a według nowej, czyli od źródeł Czarnej Przemszy, wynosi 88 km, uchodzi do Wisły w Oświęcimiu. Powierzchnia dorzecza wynosi 2 121 km²[2].
Przemsza w swym początkowym biegu, w dzielnicy Sosnowca o nazwie Jęzor (do 1953 roku należącej do Jaworzna), a następnie biegnąc w kierunku Chełmka jako granica między Mysłowicami i Jaworznem: stanowi kontynuację granicy między Małopolską, a wschodnimi terenami Górnego Śląska. Wcześniej granica ta przebiega wzdłuż Brynicy i w końcówce Czarnej Przemszy na terenie Sosnowca, gdy już do tej ostatniej wpadła Brynica. Historycznie była to też granica między trzema państwami, Austrią, Rosją oraz Prusami, zwana Trójkątem Trzech Cesarzy, który stanowiły leżące w obecnych granicach Sosnowca (dawniej Jaworzna) tereny znajdujące się w widłach łączących się rzek, Czarnej i Białej Przemszy. W latach 1815–1846 rzeka (od zbiegu Białej i Czarnej Przemszy) stanowiła granicę pomiędzy Wolnym Miastem Kraków a Królestwem Prus.
Rzeka przepływa w granicach administracyjnych przez Sosnowiec, Mysłowice, Jaworzno, Chełmek, Imielin, Bieruń i Oświęcim.
W miejscu ujścia Przemszy na Wiśle rozpoczyna się żeglowna część Drogi Wodnej Górnej Wisły.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Deutscher Schulatlas : Heimatteil Gau Oberschlesien - Digital Repository of Scientific Institutes [online], org.pl [dostęp 2024-04-25] (ang.).
- ↑ a b Przemsza, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-10-04].
- ↑ Nowsza klasyfikacja „nie zna” Czarnej Przemszy, tylko uznaje od samych źródeł Czarnej, że istnieje rzeka Przemsza, do której wpływa dopływ Biała Przemsza; nowa terminologia ma swoje silne uzasadnienie logiczno-teoretyczne, ale stara pozostała w użyciu, gdyż – być może – łączy się z historią rozbiorów i tzw. Trójkątem Trzech Cesarzy.
Linki zewnętrzne
edytuj- Przemsza, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 147.