Nowe Skalmierzyce
Nowe Skalmierzyce (niem. Neu Skalmirschütz, do 17 lipca 1962 Skalmierzyce Nowe[1]) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrowskim, w gminie Nowe Skalmierzyce, na Wysoczyźnie Kaliskiej, w Kaliskiem, ośrodek przemysłowy w Kaliskim Okręgu Przemysłowym, w aglomeracji kalisko-ostrowskiej, graniczy z Kaliszem, wsią Skalmierzyce, ok. 15 km na wschód od Ostrowa Wielkopolskiego.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Osiedle Montex, granica administracyjna Nowych Skalmierzyc i Kalisza | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Aglomeracja | |||||
| Data założenia |
1908 | ||||
| Prawa miejskie |
18 lipca 1962[1] | ||||
| Burmistrz |
Jerzy Łukasz Walczak | ||||
| Powierzchnia |
1,58 km² | ||||
| Populacja (2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 62 | ||||
| Kod pocztowy |
63-460 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
POS | ||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu ostrowskiego  | |||||
Położenie na mapie gminy Nowe Skalmierzyce  | |||||
 51°42′37″N 17°59′33″E/51,710278 17,992500
| |||||
| TERC (TERYT) |
3017024 | ||||
| SIMC |
0937089 | ||||
| Hasło promocyjne: Małe miasto dużych możliwości | |||||
Urząd miejski Skalmierzyceul. Ostrowska 8 63-460 Nowe Skalmierzyce | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Według danych z 1 stycznia 2024 roku miasto liczyło 4578 mieszkańców[2].
Od czerwca 1993 roku miasto corocznie obchodzi „Dni Miasta Nowe Skalmierzyce”[3].
Położenie
edytujNowe Skalmierzyce leżą w południowej części Wielkopolski, w środkowej części Niziny Południowowielkopolskiej, w południowej części Wysoczyzny Kaliskiej.
Od strony północnej granicę miasta ze Szczypiornem, wyznacza struga Lipówka, od wschodu graniczą z wsią Mączniki, od zachodu ze Skalmierzycami, od południa ze Śliwnikami.
1 stycznia 2024 roku powierzchnia miasta wynosiła 1,58 km²[2].
Historia
edytujPowstanie miejscowości
edytujW 1815 roku utworzono Królestwo Polskie, wieś Skalmierzyce znalazła się poza granicami Królestwa Polskiego, włączono ją do Królestwa Prus; w 1823 roku przeprowadzono demarkację granicy polsko-pruskiej, a przy granicy zbudowano komorę celną[4].
Nowe Skalmierzyce powstały w 1908 roku w wyniku wyodrębnienia przez ówczesne władze Cesarstwa Niemieckiego części gruntów wsi Skalmierzyce[5]. Nowej osadzie administracja niemiecka nadała zgermanizowaną nazwę Neu Skalmirschütz[5].
Gwałtowny rozwój miejscowości podlegał historycznym czynnikom, wytyczeniu granicy między zaborem pruskim (wieś Skalmierzyce) a zaborem rosyjskim (Szczypiorno), powstaniu komory celnej, doprowadzeniu w roku 1896 linii kolejowej z Ostrowa Wielkopolskiego przez Czekanów i Ociąż oraz jej dalszej rozbudowie w 1906 roku w wyniku połączenia z Koleją Warszawsko-Kaliską, nadając stacji funkcję granicznej–przeładunkowej (do 1919)[4][6].
W latach 1904–1913 w osadzie wzniesiono zespół budynków kolejowych w tym: wybudowany w ciągu 11 miesięcy[6], monumentalny, neogotycki gmach dworca kolejowego (1905–1906)[7][8] w którym w 1913 roku doszło do spotkania dwóch monarchów – cesarza Wilhelma II i cara Mikołaja II[7], neogotycki budynek poczty kolejowej (pocz. XX w.)[9], pięciokondygnacyjna nastawnia (ok. 1910)[10], zabudowa ul. Kolejowej (1910)[11], neogotycka wieża ciśnień (1913)[9]. W miejscowości funkcjonowała niemiecka szkoła, komisariat policji, zbór protestancki, w 1908 roku wybudowano budynek kolejowej kantyny, funkcjonujący w późniejszych latach jako kino „Kolejarz” (obecnie sala kinowo-widowiskowa „Stare Kino”)[12][13][14].
27 grudnia 1918 roku wielu polskich mieszkańców Skalmierzyc przystąpiło do powstania wielkopolskiego, biorąc udział w walkach nad granicą między Boczkowem a Szczypiornem (w walkach poległ Jan Mertka), po dwóch dniach powstańcy przejęli kontrolę nad osadą Skalmierzyce Nowe[12]. Formalnie miejscowość została włączona do Polski wraz z większością historycznej Wielkopolski w 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego. Po odzyskaniu niepodległości miejscowość utraciła graniczną lokalizację, co wpłynęło na spowolnienie tempa życia i rozwoju gospodarczego[12]. W latach 20. XX w. nastąpiło stopniowe ożywienie m.in. założono stację parowozów, rozbudowano szkołę i utworzono parafię Bożego Ciała[12].
II wojna światowa
edytujPrzed wybuchem II wojny światowej w Skalmierzycach Nowych mieszkało około 3000 mieszkańców, a w miejscowości znajdowały się 153 budynki (w większości należące do PKP)[4]. W 1939 roku miejscowość została zajęta przez wojska niemieckie, a następnie wcielona do III Rzeszy[12]. Administracja niemiecka stworzyła dla niej nowe nazwy: w latach 1940–1943 Neu Skalden, 1943–45 Kalmen. W miejscowej szkole umieszczono hitlerowski obóz przejściowy (niem. Lager Skalmirschütz, później Neu Skalden[15]) i obóz pracy dla ludności polskiej (tablica pamiątkowa znajduje się na budynku szkoły). W roku 1943 dokonano tam akcji sabotażowej – spalono 40 wagonów z paszą, a w 1944 roku wykolejono transport wojskowy.
Prawa miejskie
edytujW latach 1956–1962 Skalmierzyce Nowe miały status osiedla przemysłowego[12][16]. 18 lipca 1962 roku miejscowość uzyskała status miasta, zmieniając nazwę na Nowe Skalmierzyce[1][17]. Nowe Skalmierzyce są jedynym miastem w Polsce, na którego terenie nie znajduje się siedziba gminy – siedziba gminy Nowe Skalmierzyce mieści się we wsi Skalmierzyce. Miasto było siedzibą gminy do 30 grudnia 1999 roku.
W 2015 roku przy obecnej granicy Nowych Skalmierzyc i Kalisza utworzono tzw. Skwer historyczny, odnoszący się do historycznego przejścia granicznego z czasów zaborów pomiędzy Prusami a Rosją[18][19][20] oraz skomponowano inspirowany melodiami regionalnymi hejnał miasta[21].
Części miasta
edytujCzęści miasta według TERYT[22]:
- Błonie
- Podkoce (położone po wschodniej stronie linii kolejowej)
Nieoficjalne:
- Osiedle Montex
Przynależność administracyjna
edytuj| Okres | Flaga | Państwo | Jednostka administracyjna |
|---|---|---|---|
| 1908–1918 | 
|
Królestwo Prus | Prowincja poznańska, powiat ostrowski, zabór pruski ziem Rzeczypospolitej |
| 1919–1939 | 
|
Rzeczpospolita Polska | województwo poznańskie, powiat ostrowski |
| 1939–1945 |  /
|
III Rzesza / terytorium okupowanej Polski | okręg Kraj Warty, rejencja kaliska; od 1941 rejencja łódzka |
| 1945–1975 |
|
Rzeczpospolita Polska | województwo poznańskie, powiat ostrowski |
| 1975–1998 |
|
Rzeczpospolita Polska | województwo kaliskie |
| 1999– |
|
Rzeczpospolita Polska | województwo wielkopolskie, powiat ostrowski |
Samorząd
edytujMieszkańcy gminy wybierają do rady 15 radnych[23].
Została ustanowiona jednostka pomocnicza gminy obejmująca całe miasto o nazwie Samorząd Mieszkańców Miasta Nowe Skalmierzyce. Organem uchwałodawczym jest ogólne zebranie stałych mieszkańców. Organem wykonawczym jest przewodniczący zarządu, którego wspomaga organ pomocniczy – zarząd składający się z 3 do 7 członków[24].
Demografia
edytujLudność
edytujWedług danych z lat 2002–2022 liczba mieszkańców spadła o 13,3%[25].
| Liczba mieszkańców Nowych Skalmierzyc według danych GUS[26] | ||||
|---|---|---|---|---|
| Data
(stan na 1 stycznia) |
Liczba ludności | Przyrost | Gęst. zaludnienia
[os./km²] |
Powierzchnia
[km²] |
| 2008 | 5016 | – | 3175 | 1,58 |
| 2013 | 4855 |  161
|
3073 | |
| 2014 | 4830 | 25
|
3057 | |
| 2015 | 4871 |  41
|
3083 | |
| 2016 | 4832 | 39
|
3052 | |
| 2017 | 4817 | 15
|
3049 | |
| 2018 | 4798 | 19
|
3037 | |
| 2019 | 4770 | 28
|
3019 | |
| 2020 | 4752 | 18
|
3008 | |
| 2021 | 4744 | 8
|
3003 | |
| 2023 | 4661 | 83
|
2950 | |
Piramida wieku
edytuj- Piramida wieku mieszkańców Nowych Skalmierzyc w 2014 roku.
Gospodarka
edytuj
Miasto leży w podstrefie Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej; jeden z ośrodków aglomeracji kalisko-ostrowskiej i Kaliskiego Okręgu Przemysłowego.
| Największe firmy na terenie Nowych Skalmierzyc | |
|---|---|
| Nazwa firmy | Branża/przemysł |
| Admat Sp. z o.o. | spożywcza (lody, mrożonki) |
| Comforty (Com40)[27] (funkcjonuje od 2000) | meble tapicerowane |
| Halfen Produkcja Sp. z o.o. | zamocowania technologiczne dla branży budowlanej |
| Piano Fiks[28] (funkcjonuje od 1983) | renowacja pianin |
| Pupil Foods Sp. z o.o.[29] (funkcjonuje od 1996) | produkcja karmy dla zwierząt |
| Lazur – Spółdzielczy Związek Grup Producentów Rolnych[30] (funkcjonuje od 1929) | spożywcza (sery) |
| Vossloh Skamo | produkcja elementów infrastruktury kolejowej |
Transport
edytujTransport drogowy
edytuj
Głównym traktem Nowych Skalmierzyc jest ulica Kaliska, stanowiła ona część drogi krajowej nr 25 – dla której 14 września 2009 roku otwarto obwodnicę na trasie: Bobolice – Bydgoszcz – Kalisz – Ostrów Wielkopolski – Oleśnica[31].
Na dzień 27 lipca 2018 roku miasto posiadało 26 ulic i 1 plac[32].
Transport kolejowy
edytuj
- 14 Łódź Kaliska – Kalisz – Kalisz Szczypiorno – Nowe Skalmierzyce – Ociąż – Czekanów – Ostrów Wielkopolski – Tuplice
Początki kolei żelaznych w Nowych Skalmierzycach sięgają 1896 roku, kiedy to uruchomiono linię kolejową z Ostrowa. Pierwszy budynek dworca został usytuowany na Placu Wolności, dziś pełni on funkcje mieszkaniowe.
W latach 1905–1906 wybudowano nowy, monumentalny neogotycki dworzec kolejowy, który miał charakter graniczny do roku 1919. Gmach przetrwał II wojnę światową w niezmienionej formie. Aktualnie ze stacji w Nowych Skalmierzycach, pociągi zapewniają bezpośrednie połączenie z trzema najbliższymi aglomeracjami, tj. Poznaniem, Wrocławiem i Łodzią.
Transport autobusowy
edytujLinie podmiejskie
edytuj| Nr linii | Trasa | Przewoźnik |
|---|---|---|
| 15 | Kalisz: Godebskiego/Długa/Wał Bernardyński Bażancia ↔ Nowe Skalmierzyce ↔ Skalmierzyce | Kaliskie Linie Autobusowe |
| 19E | Kalisz: Majkowska Medix ↔ Nowe Skalmierzyce ↔ Skalmierzyce | |
| M | Ostrów Wielkopolski: Lotnicza Poznańska/Dworzec PKP ↔ Nowe Skalmierzyce ↔ Kalisz: Parczewskiego/Toruńska Pucka | MZK Ostrów Wielkopolski |
Od 1 stycznia 2023 roku Kaliskie Linie Autobusowe zlikwidowały kursy linii 19E do Ostrowa Wielkopolskiego (skracając trasę do Skalmierzyc), a Gmina Nowe Skalmierzyce zrezygnowała z połączenia linii nr 20 MZK Ostrów Wielkopolski z Ostrowa Wielkopolskiego przez Biskupice Ołoboczne do Nowych Skalmierzyc z powodu zbyt wysokiego wzrostu kosztów, którą gmina musiałaby wnieść do MZK[33].
Turystyka i zabytki
edytujZabytki
edytuj
Obiekty wpisane w rejestr zabytków województwa wielkopolskiego[34]:
neogotycki budynek dworca celnego w zespole dawnej stacji granicznej (1905–1906),- szkoła ul. Kaliska 52 (1909, 1929–1930),
- neobarokowy poewangelicki kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy, obecnie rzymskokatolicki (1911),
- plebania (pocz. XX w.).
Pozostałe historyczne obiekty[9][11]:
- stary dworzec kolejowy (1895–1896),
- architektura neogotycka:
- budynek dawnej poczty kolejowej (pocz. XX w.),
- wieża ciśnień przy ul. 29 Grudnia (1913),
- przepompownia przy ul. 29 Grudnia,
- budynek dawnego hotelu „Mamelok” przy ul. Kaliskiej (XIX w.),
- zabudowa Placu Wolności z budynkiem dawnego hotelu „Sperling” (przełom XIX/XX w.),
- kamienica tzw. cła przy ul. Kaliskiej 36 (przełom XIX/XX w.)[35],
- cmentarz ewangelicki przy ul. Hallera (pocz. XX w.)[36],
- kamienica przy ul. 3 Maja 32 (1908)[37][38],
- trzykondygnacyjna kamienica przy ul. Wyszyńskiego 10 (1909)[38],
- zabudowa ulicy Kolejowej (1910),
- nastawnia (ok. 1910),
- kamienica przy ul. Wyszyńskiego 8 (1913),
- zabudowa ulicy 3 Maja,
- rzymskokatolicki kościół pw. Bożego Ciała (1931–1932)[39];
- zespół witraży (1949)[9],
- wieża (2008).
Turystyka
edytujNajbardziej rozpoznawalnym elementem architektury Nowych Skalmierzyc jest neogotycki dworzec kolejowy, wpisany w 2017 roku w rejestr zabytków[34]. Przez miasto przebiega 
szlak rowerowy im. Fryderyka Chopina (59 km) z Ostrowa Wielkopolskiego przez Lewków, Kwiatków, Ociąż, Skalmierzyce, Nowe Skalmierzyce i dalej Śliwniki, Biskupice Ołoboczne, Kęszyce, Mikstat do Antonina[40].
Baza noclegowa
edytuj- Hotel Lazur ***
Przyroda
edytujW 2016 na terenie miasta posadzono 67 brzóz pożytecznych[41].
Tereny zielone
| Nazwa | Zdjęcie |
|---|---|
| Park Miejski wraz ze skateparkiem o pow. ok. 2 ha[42]
(zał. w latach 2010–2011) |
|
| Skwer Czytelnika[43]
(przy Bibliotece Publicznej Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce) |
|
| Skwer
(Plac Wolności) |
|
Edukacja
edytuj
| Placówka | Nazwa | Adres |
|---|---|---|
| Żłobek | Żłobek Gminny[44]
(funkcjonuje od 2015 r.) |
ul. Generała Józefa Hallera 1 |
| Przedszkole | Publiczne Przedszkole nr 1 „Jarzębinka” | |
| Publiczne Przedszkole nr 2 „Pod Kasztanami”[9]
(funkcjonuje od 1948 r.) |
ul. Kolejowa 16 | |
| Szkoła podstawowa | Szkoła Podstawowa im. Powstańców Wielkopolskich | ul. Okólna 8 |
| Szkoła Podstawowa im. Polskich Noblistów | ul. Kaliska 52 |
Sport
edytuj
| Dyscyplina | Nazwa/klub | Data założenia |
|---|---|---|
| Piłka nożna | Pogoń Nowe Skalmierzyce[45] | 1921 |
| UKS Akademia Piłkarska Nowe Skalmierzyce[46] | 2018 | |
| Kolarstwo | Klasyk Skalmierzycki – wyścig kolarski dla amatorów[47] | 2015 |
Współpraca międzynarodowa
edytujMiasta partnerskie
edytuj
Ludzie związani z Nowymi Skalmierzycami
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1962 r. ws. utworzenia niektórych miast (Dz.U. z 1962 r. nr 41, poz. 188).
- ↑ a b c GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku. [dostęp 2024-11-12]. (pol.).
- ↑ 22. Dni Nowych Skalmierzyc | Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce. www.noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2015-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-24)].
- ↑ a b c Jerzy Wojtczak, 50 lat miasta Nowe Skalmierzyce [online], 15 czerwca 2016.
- ↑ a b Historia Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2021-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-12] (pol.).
- ↑ a b Dworzec w Nowych Skalmierzycach, Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2016-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2015-01-24].
- ↑ a b Fakty Kaliskie, Kryształowe żyrandole i wielki bal na dworcu [online], www.faktykaliskie.pl [dostęp 2016-06-07].
- ↑ Dworzec w Nowych Skalmierzycach przejęty [online], 3 lutego 2016 [zarchiwizowane z adresu 2015-01-24].
- ↑ a b c d e Plan odnowy miejscowości Nowe Skalmierzyce na lata 2012–2019. bip.noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2015-01-24]. (pol.).
- ↑ Nowe Skalmierzyce – Dyspozytornia z nastawnią. [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2016-06-14].
- ↑ a b Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce, Informator (niedatowany, wydany około 1998 roku).
- ↑ a b c d e f Historia miasta Urząd Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce.
- ↑ Sala widowiskowa do remontu [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2016-06-12].
- ↑ Potrójna uroczystość w „Starym Kinie” [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2016-12-29].
- ↑ :: Wielkopolskie Muzeum Niepodległości w Poznaniu [online], www.muzeumniepodleglosci.poznan.pl [dostęp 2016-06-11].
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 1955 r. ws. utworzenia osiedli (Dz.U. z 1955 r. nr 45, poz. 299).
- ↑ W Kaliszu (Nowe Skalmierzyce) [online], wkaliszu.pl [dostęp 2016-06-12] (pol.).
- ↑ Skwer historyczny. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2015-10-19]. (pol.).
- ↑ Skwer historyczny przy granicy [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2015-12-11].
- ↑ NOWE SKALMIERZYCE. Zrekonstruowano historyczne przejście graniczne [online], wkaliszu.pl – Kalisz on-line [dostęp 2015-12-11] (pol.).
- ↑ Nowe Skalmierzyce [online], 7 czerwca 2016 [dostęp 2016-06-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-11].
- ↑ l, Główny Urząd Statystyczny [online], eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2018-08-18] (pol.).
- ↑ Wyniki głosowania – wybory samorządowe 2018 – Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2018-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-24] (pol.).
- ↑ Uchwała Nr VIII/52/03 Rady Gminy i Miasta Nowe Skalmierzyce z dnia 28 kwietnia 2003 roku ws. uchwalenia Statutów Sołectw oraz Statutu Samorządu Mieszkańców Miasta Nowe Skalmierzyce (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2003 r. Nr 116, poz. 2139).
- ↑ Najszybciej wyludniające się miasta w Polsce [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-07] (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny – Ludność [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-09-05] (pol.).
- ↑ Comforty [online], www.comforty.pl [dostęp 2018-08-03] (pol.).
- ↑ PIANO FIKS – piano renovation [online], www.piano-fiks.net [dostęp 2022-07-17].
- ↑ O Firmie, „PUPIL Foods” [dostęp 2018-08-03] (pol.).
- ↑ Historia – O firmie [online], lazur.pl [dostęp 2018-08-03] (pol.).
- ↑ Nowe Skalmierzyce mają obwodnicę. powiat-ostrowski.pl. [dostęp 2015-01-10]. (pol.).
- ↑ Wykaz sołectw i ulic [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2018-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-08] (pol.).
- ↑ Nie pojadą [online], Radio Centrum [dostęp 2023-01-05] (pol.).
- ↑ a b Zestawienia zabytków nieruchomych [online], www.nid.pl [dostęp 2018-08-08].
- ↑ Odnawiają budynek cła. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2015-08-04]. (pol.).
- ↑ Nabożeństwo ekumeniczne na cmentarzu ewangelickim. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2014-11-13].
- ↑ Stary ratusz odzyska blask | Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2016-02-05].
- ↑ a b Kolejne miejskie kamienice z nowymi elewacjami [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2016-05-25].
- ↑ A. Liebert: Kościół pw. Bożego Ciała w Nowych Skalmierzycach. noweskalmierzyce.pl. [dostęp 2015-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-13)]. (pol.).
- ↑ Szlaki rowerowe – PTTK Ostrów Wielkopolski [online], ostrow-wielkopolski.pttk.pl [dostęp 2018-08-08] (pol.).
- ↑ Nowe drzewa w mieście [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2016-11-28].
- ↑ (Skate)park dla skalmierzyczan [online], rc.fm [dostęp 2016-01-27].
- ↑ Skwer Czytelnika przy Bibliotece Publicznej Gminy i Miasta w Nowych Skalmierzycach [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2016-06-08].
- ↑ Pierwszy żłobek w gminie [online], Fakty Kaliskie [dostęp 2015-12-01].
- ↑ Sport Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], www.noweskalmierzyce.pl [dostęp 2020-02-08] (pol.).
- ↑ Akademia na boisku | Gmina i Miasto Nowe Skalmierzyce [online], noweskalmierzyce.pl [dostęp 2021-07-07] (pol.).
- ↑ l, II Klasyk Skalmierzycki już w najbliższą niedzielę [online], www.faktykaliskie.pl [dostęp 2016-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-12].
- ↑ Uchwała nr XLVIII/355/2014 z dnia 27 sierpnia 2014 r.. Biuletyn Informacji Publicznej. [dostęp 2014-11-22].
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona internetowa miasta i gminy
- Skalmirzyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 638.