Motocyklowe mistrzostwa świata
Motocyklowe mistrzostwa świata (ang. Grand Prix motorcycle racing) – najbardziej prestiżowe na świecie zawodowe wyścigi motocyklowe, odpowiednik samochodowej Formuły 1, nazywane też „klasą królewską”, organizowane przez Międzynarodową Federację Motocyklową (FIM). Rozgrywane są od 1949 roku[1]. Pierwszym wyścigiem zaliczanym do tego cyklu był wyścig o Tourist Trophy Wyspy Man. W zawodach tych uczestniczyli zawodnicy, którzy startowali na motocyklach o pojemności 250 cm³, 350 cm³ oraz 500 cm³. Ta ostatnia była najważniejszą kategorią do 2001 roku, kiedy to zastąpiona została klasą MotoGP. Pierwszym mistrzem świata w najwyższej klasie był Leslie Graham pochodzący z Wielkiej Brytanii[2].
 Logo MotoGP | |
 2024
| |
| Państwo |
międzynarodowe |
|---|---|
| Dyscyplina |
wyścigi motocyklowe |
| Organizator rozgrywek | |
| Data założenia |
1949 |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca |
Leslie Graham (500 cm³) |
| Obecny zwycięzca |
Jorge Martín (MotoGP) |
| Najwięcej zwycięstw |
Giacomo Agostini (15 MŚ – 8 w 500 cm³, 7 w 350 cm³) |
| Strona internetowa | |
Mistrzostwa obecnie składają się z 19 wyścigów tzw. Grand Prix, odbywających się na kontynentach: europejskim, amerykańskim, azjatyckim oraz w Australii[3]. Zawodnik, który zdobędzie najwięcej punktów podczas wszystkich wyścigów, zdobywa mistrzostwo świata.
„Królewska klasa” jest poligonem do testowania najnowszych technologii z dziedziny konstrukcji motocykli i ich opon. Motocykle te mają masę od 135 do 165 kg (w zależności od liczby cylindrów), silniki benzynowe o pojemności 1000 cm³, osiągające moc do ok. 250 KM i prędkości do 350 km/h. W 2016 roku Andrea Iannone na torze w Mugello osiągnął prędkość 354,9 km/h[4], co było rekordem prędkości w MotoGP. Obecny rekord wynosi 366,1 km/h i pierwszy raz został uzyskany w 2023 roku na torze w Mugello przez Brada Bindera[5]. Hałas o natężeniu 130 decybeli, jaki wytwarzają, zmusza kierowców do używania stopperów.
W sezonach 2007–2011 wszystkie motocykle w najwyższej klasie były wyposażone w silniki o pojemności zmniejszonej z 990 cm³ do 800 cm³. Powodem były zbyt wysokie prędkości osiągane na torze przez zawodników. Kolejnym była śmierć w 2003 roku japońskiego motocyklisty Daijiro Kato po wypadku na japońskim torze Suzuka.
Obecnie (zgodnie ze stanem na 2017 rok) w MotoGP uczestniczy 6 producentów: Yamaha, Honda, Ducati, Suzuki, Aprilia oraz KTM[6][7][8].
Od sezonu 2012 pojemność motocykli w klasie MotoGP wynosi 1000 cm³.
Historia
edytujPoczątki
edytuj
Pierwsze wzmianki jakie ukazały się na temat szosowych wyścigów motocyklowych przypadają na koniec XIX w. we Francji. W 1949 r. FIM stworzyła jednolite przepisy torowych wyścigów motocyklowych oraz zorganizowała motocyklowe mistrzostwa świata[9].
Zasady rozgrywania zawodów uległy znacznym zmianom na przestrzeni 50 lat. Już w 1946 roku podczas wyścigów motocyklowych zabroniono stosowania specjalnych paliw oraz silników z turbodoładowaniem, a w 1958 roku zabroniono stosowania owiewek „typu lotniczego”.
Podczas ostatniego półwiecza motocykle tak ewoluowały, iż zmusiło to FIM do znaczących zmian w regulaminie. Dotyczy to głównie zastosowania nowych materiałów konstrukcyjnych zmniejszających masę pojazdów oraz elementów poprawiających jego dynamikę. Przez długi czas ramy motocykli były wykonywane z rur i elementów stalowych, ale pod koniec lat 70. XX w. dominować zaczęły konstrukcje aluminiowe. Najnowszym osiągnięciem techniki motoryzacyjnej jest coraz szersze i powszechniejsze stosowanie włókien węglowych, które z powodzeniem zastępują tradycyjne tworzywa sztuczne i metale. Stosowane są one głównie do produkcji owiewek, wsporników, błotników czy tarcz hamulcowych.
Wraz z rozwojem motocykli styl jazdy również uległ zmianie w porównaniu z tym z lat 50. i 60. Obecnie dominującym stylem jazdy jest tzw. „wysunięte biodro”. Technika ta polega na maksymalnym przesunięciu masy ciała do wewnątrz zakrętu. Jako pierwszy ten sposób jazdy zaprezentował Fin Jarno Saarinen. Dzięki znaczącemu postępowi w konstrukcji opon i zawieszeń motocykli jazda z wysuniętym biodrem stała się powszechnym sposobem na jeszcze szybszą jazdę.
Kalendarium
edytuj
- 1949: Start motocyklowych mistrzostw świata.
- 1957: Gilera, Mondial i Moto Guzzi wycofują się na koniec sezonu.
- 1958: MV Agusta wygrywa klasyfikacje indywidualną i drużynową we wszystkich 4 klasach. Zabronienie stosowania owiewek „typu lotniczego”.
- 1959: MV Agusta broni wszystkich 8 mistrzostw. Honda debiutuje w TT Wyspy Man.
- 1960: MV Agusta ponownie broni wszystkich tytułów.
- 1961: Gary Hocking zostaje pierwszym mistrzem świata klasy 500 cm³ pochodzącym spoza Europy.
- 1962: Wprowadzenie klasy 50 cm³.
- 1964: John Surtees wygrywa w Formule 1 i zostaje jedynym zawodnikiem w historii, który został mistrzem świata w Formule 1 i MMŚ.
- 1966: Pierwsze mistrzostwo świata Giacomo Agostiniego Honda wygrywa wszystkie 5 klas drużynowo.
- 1967: Ostatni rok z nieograniczoną liczbą cylindrów.
- 1968–1972: Giacomo Agostini (MV Agusta) wygrywa klasę 500 cm³ i 350 cm³ cztery razy z rzędu (w latach 1968–1970 wygrywa wszystkie 54 wyścigi tych klas, w których startował).
- 1972: Śmierć Gilberto Parlottiego w TT Wyspy Man, bojkot czterech ostatnich rund przez zawodników ze względu na bezpieczeństwo.
- 1973: Śmierć Jarno Saarinena i Renzo Pasoliniego podczas GP Włoch na Monzy.
- 1975: Giacomo Agostini (Yamaha) po raz ostatni wygrywa klasę 500 cm³. Yamaha jest pierwszym teamem spoza Europy, który wygrywa mistrzostwo.
- 1976: Barry Sheene wygrywa pierwsze mistrzostwo dla Suzuki. TT Wyspy Man znika z kalendarza motocyklowych mistrzostw świata.
- 1977: Giacomo Agostini kończy karierę. GP Wielkiej Brytanii wchodzi do kalendarza zamiast TT Wyspy Man.
- 1978–1980: Kenny Roberts wygrywa klasę 500 cm³ (w 1978 roku wygrywa jako debiutant w najwyższej klasie).
- 1980: Patrick Pons i Malcolm White (pasażer Phila Love’a w klasie sidecar) giną w GP Wielkiej Brytanii.
- 1982: Yamaha jako pierwsza używa silników V4.
- 1982: Jock Taylor (pasażer Benga Johanssona w klasie sidecar) ginie w GP Finlandii, które po sezonie opuszcza kalendarz MotoGP.
- 1982: Klasa 350 cm³ opuszcza MMŚ.
- 1984: Michelin dostawcą opon, klasa 50 cm³ zmienia się w klasę 80 cm³.
- 1987: Tzw. „Push start” (startującego zawodnika pchają mechanicy) został zakazany.
- 1988: Zostaje wprowadzony hamulec tarczowy.
- 1988: Alfred Heck (pasażer Andreasa Räckego) ginie w GP Francji.
- 1989: Iván Palazzese (Aprilia) ginie w klasie 250 cm³ w GP Niemiec na Hockenheim.
- 1990: Klasa 80 cm³ opuszcza MMŚ.
- 1993: Shin’ichi Itō przekracza prędkość 320 km/h na Hockenheim.
- 1993: Nobuyuki Wakai (Suzuki) ginie w klasie 250 cm³ w GP Hiszpanii.
- 1994: Simon Prior ginie w wypadku 7 sidecarów w GP Niemiec.
- 1996: Wycofanie klasy sidecar po sezonie.
- 1998: Przejście na paliwo bezołowiowe.
- 2000: Kenny Roberts Jr. wygrywa ostatnie mistrzostwo dla Suzuki.
- 2001: Valentino Rossi wygrywa swoje pierwsze mistrzostwo w najwyższej klasie.
- 2002: MotoGP zastępuje klasę 500 cm³.
- 2003: Daijirō Katō ginie uderzając w barierę w GP Japonii w klasie MotoGP.
- 2004: Makoto Tamada wygrywa pierwszy wyścig dla opon Bridgestone (GP Brazylii).
- 2007: Casey Stoner wygrywa ostatnie mistrzostwo dla Ducati. Pojemność silnika motocykla MotoGP jest ograniczona do 800 cm³.
- 2008: Dunlop wycofuje się z MotoGP.
- 2009: Jak na razie ostatnie mistrzostwo świata wywalczone przez Valentino Rossiego. Michelin wycofuje się z MotoGP, Bridgestone zostaje jedynym dostawcą opon. Kawasaki zawiesza działalność w MotoGP. Dani Pedrosa ustanawia rekord prędkości 349,288 km/h na Mugello.
- 2010: Moto2 zastępuje klasę 250 cm³. Shoya Tomizawa ginie w GP San Marino Moto2.
- 2011: Marco Simoncelli ginie w wyścigu MotoGP w Malezji. Suzuki wycofuje się z MotoGP na koniec sezonu.
- 2012: Moto3 zastępuje klasę 125 cm³. Zwiększenie pojemności silników motocykla MotoGP do 1000 cm³.
- 2013: Marc Márquez najmłodszym mistrzem świata i zostaje pierwszym debiutantem od 1978 roku, który zdobył mistrzostwo świata w najwyższej klasie[10]. Marc Márquez zalicza wypadek przy prędkości 338 km/h (przeciążenie wynosiło ponad 25G) na torze Mugello, jest to „najszybszy” wypadek w historii MotoGP, zawodnikowi nic się nie stało[11]. Zostaje wprowadzony dwuczęściowy format kwalifikacji w klasie MotoGP.
- 2014: Likwidacja CRT na rzecz klasy Open. Nowy rekord prędkości: Andrea Iannone na torze Mugello osiągnął prędkość 349,6 km/h[12]. Do sezonu 2014 włącznie wyścigi rozgrywano na 71 torach.
- 2015: Suzuki wraca do MotoGP.
- 2016: Michelin głównym dostawcą opon klasy MotoGP, likwidacja klasy Open. Luis Salom ginie w treningu przed GP Katalonii w klasie Moto2. Stawkę opuszcza mistrz świata z 2006 roku Nicky Hayden.
- 2017: KTM startuje w klasie Moto GP.
- 2018: Karierę kończy Dani Pedrosa.
- 2019: Szósty mistrzowski tytuł Marqueza, trzecie wicemistrzostwo z rzędu Dovizioso, Jorge Lorenzo kończy wyścigową karierę. Klasa Moto2 zmienia jednostki napędowe na firmę Triumph o pojemności 750 centymetrów sześciennych.
- 2020: Joan Mir i ekipa Suzuki zdobywają tytuły mistrzowskie.
- 2021: Fabio Quartararo pierwszym francuskim mistrzem świata, Ducati mistrzem konstruktorów. Siedmiokrotny mistrz świata klasy królewskiej, Valentino Rossi, kończy wyścigową karierę.
- 2022: Francesco Bagnaia drugim w historii Ducati mistrzem świata, Aprilia zostaje w pełni fabrycznym teamem, Andrea Dovizioso zakończył karierę. Suzuki po raz drugi opuszcza klasę królewską.
- 2023: Bagnaia broni tytuł mistrzowski w klasyfikacji kierowców, natomiast Ducati w klasyfikacji konstruktorów, satelicka ekipa Ducati, Pramac Racing, wywalczyła tytuł mistrzów wśród zespołów, po raz pierwszy wprowadzono do rywalizacji wyścigi sprinterskie, Aprilia zyskała ekipę satelicką.
- 2024:Jorge Martin (Prima Pramac) po raz pierwszy w karierze został motocyklowym mistrzem świata w klasie MotoGP. Jest pierwszym w historii zawodnikiem, który wygrał, reprezentując satelicką ekipę. Korzystał jednak z fabrycznego motocykla. Pecco Bagnaia przegrał różnicą zaledwie dziesięciu punktów, mimo że wygrał aż 11. z 20. rozegranych wyścigów.
W historii wszystkich kategorii MMŚ wszystkie miejsca na podium jednego wyścigu zajmowali reprezentanci Włoch, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Argentyny, USA, Francji, Hiszpanii i Japonii[13].
Mistrzowie 500 cm³/MotoGP
edytuj
Najlepsi zawodnicy w historii
edytuj
Mistrzowie świata najwyższej klasy to:
- Giacomo Agostini (68 wygranych GP) – 8 tytułów,
- Valentino Rossi (89 zwycięstw) – 7 tytułów MŚ,
- Marc Marquez (62 zw.) – 6 tytułów,
- Michael Doohan (54 zw.) – 5 tytułów,
- Mike Hailwood (37 zw.), Eddie Lawson (31 zw.), John Surtees (22 zw.) i Geoff Duke (22 zw.) – 4 tytuły,
- Kenny Roberts (22 zw), Jorge Lorenzo (47 zw.) i Wayne Rainey (24 zw.) – 3 tytuły,
- Casey Stoner (38 zw.), Freddie Spencer (20 zw.), Barry Sheene (19 zw.), Phil Read (11 zw.), Umberto Masetti (6 zw.) – 2 tytuły,
- Nicky Hayden (3 zw.), Kenny Roberts Jr. (8 zw.), Alex Criville (15 zw.), Kevin Schwantz (25 zw.), Wayne Gardner (18 zw.),Jorge Martín (9 zw.), Franco Uncini (5 zw.), Marco Lucchinelli (6 zw.), Gary Hocking (8zw.), Leslie Graham (5 zw.), Libero Liberati (4 zw.), Joan Mir (1 zw.) – po jednym tytule.
W hali sław są też:
- Daijirō Katō (1 mistrzostwo klasy 250 cm³, wygrał w sezonie 2001 11 wyścigów z 16, zginął w 2003 roku na torze Suzuka),
- Marco Simoncelli (1 mistrzostwo klasy 250 cm³, zginął w 2011 roku na torze Sepang),
- Anton Mang (2 mistrzostwa klasy 350 cm³ i 3 klasy 250 cm³),
- Angel Nieto (7-krotny mistrz świata klasy 125 cm³),
- Jim Redman (4 mistrzostwa klasy 350 cm³ i 2 klasy 250 cm³),
- Jarno Saarinen (1 mistrzostwo klasy 250 cm³, pierwszy zawodnik jeżdżący stylem „wysunięte biodro”),
- Carlo Ubbiali (3 mistrzostwa klasy 250 cm³ i 6 klasy 125 cm³).
Uwagi
edytujPogrubionym drukiem zaznaczeni są kierowcy, którzy nie zakończyli kariery. W nawiasie podana została liczba zwycięstw w najwyższej klasie 500 cm³ i MotoGP.
System punktacji
edytujAktualny system punktacji.
| Miejsce | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | od 16 | NU | DSQ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Punkty | 25 | 20 | 16 | 13 | 11 | 10 | 9 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 | 0 | 0 | 0 |
Wyścig sprinterski:
| Miejsce | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | od 10 | NU | DSQ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Punkty | 12 | 9 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 | 0 | 0 | 0 |
Tory
edytujTory na których są obecnie rozgrywane wyścigi zaliczane do MMŚ.
Doha, Losail International Circuit
Austin, Circuit of the Americas
Santiago del Estero, Autódromo Termas de Río Hondo
Jerez de la Frontera, Circuito Permanente de Jerez
Le Mans, Circuit de la Sarthe
Mugello, Mugello Circuit- Barcelona, Circuit de Barcelona-Catalunya
Assen, TT Circuit Assen
Spielberg, Red Bull Ring
Hohenstein-Ernstthal, Sachsenring
Brno, Masaryk Circuit
Northamptonshire/Buckinghamshire, Silverstone Circuit
Misano Adriatico, Misano World Circuit Marco Simoncelli- Alcañiz, Ciudad del Motor de Aragón
Buriram, Chang International Circuit
Kuala Lumpur, Sepang International Circuit
Phillip Island, Phillip Island Grand Prix Circuit
Motegi, Twin Ring Motegi- Walencja, Circuit Ricardo Tormo
Tory na których wyścigi zaliczane do MMŚ były rozgrywane w 10 ostatnich latach (2004–2013), ale nie ma ich teraz w kalendarzu.
- Indianapolis, Indianapolis Motor Speedway – do 2015
- Monterey, Mazda Raceway Laguna Seca – do 2013
Estoril/Portimão, Autódromo Internacional do Algarve – do 2012- Leicestershire, Donington Park – do 2009
Szanghaj, Shanghai International Circuit – do 2008
Stambuł, Istanbul Park – do 2007
Welkom, Phakisa Freeway – do 2004
Rio de Janeiro, Autódromo Internacional Nelson Piquet – do 2004
Motocykle i technologia
edytujDane techniczne
edytujDane techniczne motocykli w 2014 roku[14].
| Parametr | MotoGP | Moto2 | Moto3 |
|---|---|---|---|
| Pojemność | 1000 cm³ | 600 cm³ | 250 cm³ |
| Moc | 250 KM | 140 KM | 60 KM |
| Waga minimalna | 160 kg | 215 kg[15] | 148 kg |
Kombinezony
edytujKombinezony w MotoGP wykonywane są głównie ze skóry kangura, która jest bardziej odporna, elastyczna i lżejsza od skóry krowiej. Ponadto posiadają ochraniacze w najbardziej narażonych na kontuzje miejscach: plecach, łokciach i kolanach, które ochraniają zawodników podczas wywrotki, nie mogą jednak krępować ruchów i spowalniać refleksu zawodnika.
Na plecach zawodnicy mają na kombinezonie „garby”, które poprawiają bezpieczeństwo, wpływają na lepszą aerodynamikę podczas jazdy i są miejscem na magazynowanie wody. Zawodnicy posiadają również ochraniacze na klatkę piersiową i kręgosłup, które są wykonane z karbonu, kevlaru oraz tytanu. Rękawice i buty zawodników są lekkie i elastyczne, dają motocyklistom odpowiedni zakres ruchów, jednocześnie są także specjalnie wzmocnione w miejscach szczególnie podatnych na urazy.
Na łokcie, ramiona i kolana zawodnicy zakładają slidery. Są one wykonane ze specjalnych, termoplastycznych materiałów i pomagają zawodnikom w lepszym wyczuciu sytuacji podczas jazdy w zakrętach (gdzie kąty nachylenia zawodnika do podłoża dochodzą do 64 stopni).
Stworzono również specjalne poduszki powietrzne, które uruchamiają się w momencie wywrotki i chronią kark oraz barki kierowcy. Chwilę później powietrze schodzi, co jest niezwykle istotne w momencie, gdy wywrotka była niegroźna i zawodnik może kontynuować jazdę. Wówczas poduszka powietrzna nie krępuje mu ruchów, ale co ważniejsze – w przypadku kolejnej wywrotki – system zadziała raz jeszcze.
Ponadto zawodnicy podczas opadów deszczu zakładają na kombinezon specjalne plastikowe ubrania. Dzięki temu kombinezon nie wchłania wody, a co za tym idzie – nie nabiera na masie, co dodatkowo mogłoby wpływać negatywnie na osiągi. Łączna waga kombinezonu z ochraniaczami wynosi od 3 do 3,5 kg[16].
Kaski
edytujKaski wyścigowe nie są znacznie inne od tych dostępnych do użytku na normalnych drogach. Różnią się jedynie detalami, zwłaszcza jeśli chodzi o komfort, kształt i rozmiar. Część zewnętrzna jest zbudowana z włókna węglowego, karbonu, kevlaru i poliuretanu. Wewnętrzna część musi być natomiast dobrze przymocowana do zewnętrznej powłoki, a przy okazji ma chronić czaszkę i zapewniać komfort zawodnikowi. Wyściółka musi również dobrze pasować do twarzy, a zwłaszcza takich jej części jak skronie, nos, czoło czy szczęka. Ważna jest również akustyka: zawodnik musi słyszeć jak pracuje motocykl oraz rywali, jadących za nim lub przed nim. Z przodu kasku znajduje się wizjer, który jest zbudowany z plastiku. Chroni on zawodnika przed owadami, kroplami deszczu czy drobinkami opon.
Poza ochroną życia kask jest też kluczowym elementem do wyrażenia osobowości zawodników, którzy umieszczają na nich np. symbole, maskotki. Dzięki temu ułatwiona jest identyfikacja zawodników na torze[17].
Sesje podczas weekendu wyścigowego
edytujAktualna lista sesji, które są rozgrywane podczas weekendu MotoGP. W tabeli podany jest też czas trwania danego wydarzenia[18].
| Klasa | MotoGP | Moto2 | Moto3 |
|---|---|---|---|
| Trening 1 | 45 min | 45 min | 40 min |
| Trening 2 | 45 min | 45 min | 40 min |
| Trening 3 | 45 min[19] | 45 min | 40 min |
| Trening 4 | 30 min | brak | brak |
| Kwalifikacje | Q1-15 min,
Q2-15 min[20] |
45 min | 40 min |
| Rozgrzewka | 20 min | 20 min | 20 min |
| Wyścig | 40-45 min[21] | 40-45 min[21] | 40-45 min[21] |
Flagi
edytujLista flag stosowanych w MotoGP[22].
|
Dyskwalifikacja. Pokazywana jest razem z tabliczką z numerem zawodnika. |
|---|---|
|
Problemy techniczne z motocyklem. |
|
Zezwolenie na zmianę motocyklu w boksie. |
 
|
Mokry tor. |
|
Informacja dla zawodnika, że będzie dublowany. |
|
Koniec wyścigu |
|
Sygnalizacja niebezpiecznej sytuacji. |
|
Przerwanie wyścigu. |
|
Brak niebezpieczeństw na torze. |
Kobiety startujące w motocyklowych mistrzostwach świata
edytuj- Beryl Swain (1 start w klasie 50 cm³, 1962)
- Gina Bovaird (1 start w klasie 500 cm³, 1982)
Taru Rinne (17 startów w klasie 125 cm³, 1987–1991)- Tomoko Igata (25 startów w klasie 125 cm³, 1992–1995)
- Katja Poensgen (24 starty w klasie 250 cm³, 2001–2003)
- Elena Rosell (19 startów w klasie Moto2, 2011–2012)
- Ana Carrasco (46 startów w klasie Moto3, 2013–2015)
- María Herrera (54 starty w klasie Moto3, 2013–2017,2022)
Inne informacje
edytujInformacje przekazywane są kierowcom przez zespoły poprzez wystawianie tablic na prostej startowej, a od Grand Prix Niemiec 2017 informacje od zespołu mogą być pokazywane także na desce rozdzielczej motocykla.
W jednej linii startowej wyścig rozpoczyna trzech zawodników.
Przypisy
edytuj- ↑ MotoGP™ Basics Overview.
- ↑ Leslie Graham. motogp.com. (ang.).
- ↑ 2014 Calendar. motogp.com. (ang.).
- ↑ Iannone breaks speed record. marca.com. (ang.).
- ↑ What is the official outright MotoGP™ speed record? [online], The Official Home of MotoGP, 31 maja 2024 [dostęp 2024-06-03] (ang.).
- ↑ KTM wystartuje w MotoGP w 2017 roku!.
- ↑ KTM w MotoGP od 2017 roku.
- ↑ Bradley Smith zawodnikiem KTM!.
- ↑ MotoGP™ Basics.
- ↑ Marc Marquez: MotoGP™ World Champion.
- ↑ Marc Marquez Mugello Crash 338 km/h more than 25G in 15meters. [dostęp 2014-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ Flying Iannone breaks MotoGP™ top speed record and nears 350kph. motogp.com. (ang.).
- ↑ Statistics.
- ↑ Wszystko o MotoGP: Motocykle.
- ↑ W Moto2 i Moto3 brana jest pod uwagę łączna waga motocykla z kierowcą.
- ↑ Wszystko o MotoGP: Kombinezony.
- ↑ Wszystko o MotoGP: Kaski.
- ↑ Wszystko o MotoGP: Ogólnie o serii.
- ↑ RED BULL GRAND PRIX OF THE AMERICAS CIRCUIT OF THE AMERICAS 11-12-13 April 2014.
- ↑ Overview.
- ↑ a b c Bez ustalonego czasu.
- ↑ Flagi i światła.
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalna strona MotoGP (ang. • port. • niem. • hiszp. • fr. • wł. • jap.)
- Polskojęzyczna strona MotoGP