Modliszka zwyczajna

Modliszka zwyczajna, modliszka bigotek, wieszczka czczona (Mantis religiosa) – gatunek owada z rodziny modliszkowatych (Mantidae).

Modliszka zwyczajna

Mantis religiosa
(Linnaeus, 1758)
Samiec
Samica
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	uskrzydlone
Rząd	modliszki
Rodzina	modliszkowate
Rodzaj	Mantis
Gatunek	modliszka zwyczajna
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski

Jedyny przedstawiciel modliszek w Europie Środkowej. Ubarwienie ciała zielone, żółtozielone lub jasnobrązowe. Samce są zazwyczaj mniejsze od samic. Samice osiągają od 50 do 75 mm, w ogóle nie wykorzystują skrzydeł i zaniepokojone uciekają pieszo, a samce od 40 do 60 mm i podrywają się do krótkich lotów. Jak u wszystkich modliszek, pierwsza para odnóży przekształcona jest w narząd chwytny. Jej chwyt jest tak silny, że nawet tak duże i mocne owady jak koniki polne nie są w stanie się z niego wydostać. Można ją spotkać od sierpnia do października, kiedy jest dostatecznie ciepło. Jej środowiskiem życia są śródleśne łąki, polany i brzegi lasów. Poluje na inne owady lub pająki, siedząc nieruchomo na niskich roślinach i czekając, aż ofiara przybliży się na tyle, żeby można było chwycić ją parą przednich odnóży. Złapaną ofiarę zjada żywcem. Samica składa od 100 do 200 jaj w przylegającym do łodygi rośliny kokonie, zwanym ooteką.

Biotop

W Polsce modliszka preferuje mocno nasłonecznione polany i brzegi borów sosnowych porośnięte wrzosowiskami lub murawami psammofilnymi.

Rozmieszczenie geograficzne

Modliszka zwyczajna jest szeroko rozpowszechnionym gatunkiem modliszki o niemal kosmopolitycznym rozmieszczeniu. Występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy i Ameryki Południowej (choć jej obecność w Australii wymaga potwierdzenia), ale została również introdukowana do Ameryki Północnej i Kanady, gdzie jej obecność jest często notowana. W krainach palearktycznej i nearktycznej osiąga 50° szerokości geograficznej północnej i rozszerzył swoje rozmieszczenie na południe, docierając do Afryki Południowej i regionów indomalajskich.

Rozmieszczenie w Polsce

Do niedawna w Polsce występowała tylko w części południowej na ciepłych i suchych stanowiskach. Do końca XX w. była spotykana głównie w Kotlinie Sandomierskiej i w niektórych rejonach Podkarpacia. Na początku XXI w. pojawił się szereg nowych stanowisk modliszki, jednak większość z nich zlokalizowana była w niewielkich odległościach od dwóch głównych populacji. Po roku 2010 zaczęły pojawiać się jednak nowe stanowiska w dalej położonych regionach: w Małopolsce i Górach Świętokrzyskich, Górnym Śląsku (w tym na Śląsku Opolskim), a nawet na południowym Mazowszu. W wyjątkowo ciepłym roku 2015 modliszkę zaobserwowano na Podlasiu i Pojezierzu Mazurskim, a w 2016 r. w Kampinoskim Parku Narodowym. Obecnie owada tego można spotkać w całym kraju – zasięg wyraźnie przesunął się na północ, spotykana jest w okolicach Białegostoku, Suwałk, Ełku, Olsztyna, jak i na zachód od dotychczasowych stanowisk.

Panuje powszechne przekonanie, że przesuwanie się zasięgu występowania modliszki ku północy związane jest z ocieplaniem się klimatu. W długie i ciepłe lata ma ona pod dostatkiem pokarmu, szczególnie owadów z rzędu prostoskrzydłych (koników polnych, pasikoników i innych szarańczowatych). Z kolei krótsze zimy z niewielką ilością umiarkowanie mroźnych dni powodują, że nie przemarzają kokony jajowe tego owada.

Ochrona

Owad znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze jako EN gatunek bardzo wysokiego ryzyka i jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Od 2016 roku jest także na Światowej Czerwonej Liście IUCN jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Do najpoważniejszych zagrożeń należy niszczenie siedlisk dogodnych dla tego gatunku, a więc siedlisk otwartych (polany) w obrębie kompleksów leśnych.

Galeria

• 
  Kopulacja modliszki zwyczajnej
• 
  Modliszka zwyczajna (Mantis religiosa)
• 
  Mantis religiosa
• 
  Modliszka zwyczajna (Mantis religiosa), samica. Widok z boku. Siedzi na liściu.