Maria Budzanowska
Maria Teresa Budzanowska, ps. Gnom (ur. 16 kwietnia 1930 w Grodnie, zm. 23 lutego 1988 w Łodzi) – polska prawnik, adwokat, radca prawny, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej (1983–1986), posłanka na Sejm PRL VII i VIII kadencji (1976–1985).
| Data i miejsce urodzenia |
16 kwietnia 1930 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 lutego 1988 |
| Posłanka na Sejm PRL VII i VIII kadencji | |
| Okres |
od 1976 |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys
edytujByła córką nauczyciela, radnego i posła RP Teofila Budzanowskiego i Korduli. W czasie II wojny światowej rodzina znalazła się w Warszawie, gdzie Maria Budzanowska wraz z ojcem oraz dwoma braćmi: Tadeuszem i Andrzejem Zdzisławem wzięła udział w powstaniu warszawskim na Czerniakowie (trzeci z braci, Janusz, zginął podczas obrony Grodna przed Armią Czerwoną). Była łączniczką Armii Krajowej.
W 1945 została członkinią Związku Bojowników o Wolność i Demokrację i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (od 1950 należała do Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego)[1]. Po 1945 zamieszkała w Piotrkowie Trybunalskim, gdzie ojciec pracował jako dyrektor Liceum im. Bolesława Chrobrego. Studiowała prawo na Uniwersytecie Łódzkim (ukończone w 1952), gdzie w latach 1951–1953 pracowała też jako asystentka. Po powrocie do Piotrkowa w 1957 podjęła pracę adwokata w Zespole Adwokackim nr 1. Od 1954 do 1966 była radcą prawnym Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” i Zakładów Przemysłu Bawełnianego w Moszczenicy[1].
Działała w organach terenowych administracji publicznej, m.in. jako radna i członek prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Piotrkowie Trybunalskim (1973–1976) i zastępczyni przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Narodowej (od 1976). Kontynuowała pracę adwokata. W 1965 wstąpiła do Stronnictwa Demokratycznego, gdzie pełniła obowiązki m.in. przewodniczącej Miejskiego Komitetu i Powiatowego Komitetu w Piotrkowie, a po reformie administracyjnej w 1975 szefowej lokalnego Wojewódzkiego Komitetu (do odwołania w czasie stanu wojennego). W 1976 zasiadła w prezydium Centralnego Komitetu SD. W tym samym roku uzyskała mandat posłanki na Sejm w okręgu piotrkowskim.
Od 1979 sprawowała funkcję wiceprezesa Naczelnej Rady Adwokackiej. Podczas pierwszego Ogólnopolskiego Zjazdu Adwokatury odbywającego się od 1 do 3 października 1983 została wybrana na funkcję prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej jako pierwsza kobieta[2]. Pod wpływem nacisków politycznych zrezygnowała z pełnienia funkcji w kwietniu 1985. W 1980 została wybrana na wiceprezesa zarządu głównego Zrzeszenia Prawników Polskich. We wrześniu 1980 Rada Państwa PRL nominowała ją do zespołu ds. opracowania projektu ustawy o związkach zawodowych.
W 1980 ponownie została posłem na Sejm, gdzie była wiceprzewodniczącą Komisji ds. Prac Ustawodawczych. W styczniu 1982 wraz z dwiema posłankami SD wstrzymała się od głosu podczas zatwierdzenia dekretu o stanie wojennym. Kilka miesięcy później głosowała przeciwko delegalizacji Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”.
Uczestniczyła w pracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności[3].
W latach 1986–1987 pełniła obowiązki przewodniczącej Komisji Rewizyjnej Naczelnej Rady Adwokackiej, jednak zrezygnowała w związku z chorobą[4].
Zmarła w 1988. Została pochowana na Cmentarzu Czerniakowskim w Warszawie.
Odznaczona Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim (pośmiertnie, 2009)[5] Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Partyzanckim, Medalem za Warszawę, Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945 oraz Medalem XXXV-lecia Wymiaru Sprawiedliwości. W 2001 jej imię nadano Domowi Adwokata w Grzegorzewicach. W 2007 została odznaczona post mortem przez Prezydenta RP za wybitne zasługi w kształtowaniu państwa prawa, a w szczególności za działalność na rzecz zachowania praworządności w czasach PRL podczas ceremonii na Zamku Królewskim w Warszawie. W 2016 uhonorowana pośmiertnie Wielką Odznaką „Adwokatura Zasłużonym”.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Profil na stronie Biblioteki Sejmowej
- ↑ Adam Redzik, Szkic o dziejach Adwokatury Polskiej [online], adwokatura.pl, 11 września 2011.
- ↑ Kazimierz Barczyk, Stanisław Grodziski, Stefan Grzybowski: Obywatelskie Inicjatywy Ustawodawcze Solidarności 1980–1990. Warszawa: Kancelaria Sejmu, 2001. ISBN 83-7059-503-0.
- ↑ Witold K.L. Zapałowski, Moje spotkania z adwokat Marią Budzanowską [online], „Palestra”, nr 3–4/2002.
- ↑ M.P. z 2009 r. nr 39, poz. 613
Bibliografia
edytuj- Maria Budzanowska, w: Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej. T. 4. Nasi przedstawiciele: noty biograficzne posłów SD w sejmie PRL w kadencjach V, VI, VII (red. Wiktoria Beczek, Andrzej Rajewski, Władysław Witold Spychalski), Warszawa 1980, s. 20–21 (nota biograficzna ze zdjęciem)
- Andrzej Tomas, Adwokat Maria Budzanowska w 16. rocznicę śmierci, „Palestra”, nr 1–2, 2004
- „Kurier Polski” nr 39 (8794) z 25 lutego 1988, s. 2 (nekrolog)
- Informacje w BIP IPN