Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK) – stowarzyszenie powstałe z połączenia w 1950 Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego i Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego grupujące turystów i krajoznawców. Towarzystwo stawia sobie za zadanie upowszechnianie na terenie Polski turystyki kwalifikowanej i krajoznawstwa.
 Flaga PTTK | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia |
17 grudnia 1950 |
| Rodzaj stowarzyszenia | |
| Profil działalności | |
| Zasięg |
Polska i zagranica |
| Prezes |
Jerzy Kapłon[1] |
| Nr KRS | |
| Data rejestracji |
27 marca 2002 |
| Strona internetowa | |
Siedziba Zarządu Głównego PTTK mieści się w pałacu Małachowskich przy ulicy Senatorskiej 11 w Warszawie.
Historia powstania
edytujDla wyjaśnienia wszystkich problemów i stworzenia modelu przyszłego Towarzystwa w 1948 została powołana Komisja Porozumiewawcza, a finalnym efektem jej działania było opracowanie „Podstaw ideologicznych oraz zasad przyszłego statutu”. Ostatnie Zjazdy Delegatów obu Towarzystw odbyły się w Warszawie, 16 grudnia 1950. W dniu następnym, 17 grudnia 1950, powołano Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Leopold Węgrzynowicz, znany działacz PTKraj, odszedł w tym okresie na emeryturę[2], a Mieczysław Orłowicz znalazł miejsce w nowo powstałej organizacji[3].
W obecnie obowiązującym Statucie PTTK znajduje się informacja, że Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (…) powstałe w 1950 roku z utworzonego w 1873 roku Towarzystwa Tatrzańskiego, przekształconego w 1920 roku w Polskie Towarzystwo Tatrzańskie oraz utworzonego w 1906 roku Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, jest spadkobiercą tradycji i dorobku ideowego, a także następcą prawnym majątku tych Towarzystw[4].
Teraźniejszość
edytujDo PTTK należy blisko 68 tysięcy członków, zrzeszonych w 291 oddziałach, składających się z prawie 1800 kół i klubów[5]. Baza noclegowa PTTK obejmuje ponad 20 tysięcy miejsc noclegowych w 60 domach turysty, 77 schroniskach górskich, 35 stanicach i ośrodkach turystyki wodnej, 33 ośrodkach campingowych i w 5 zajazdach. Prowadzi 8 muzeów regionalnych, 23 biblioteki, 25 regionalnych pracowni krajoznawczych i 11 Ośrodków Kultury Turystyki Górskiej[5], które są ośrodkami tradycji polskiego ruchu turystyczno-krajoznawczego. Gromadzone są w nich unikalne dokumenty i inne materiały świadczące o udziale PTTK i jego poprzedników w rozwoju działalności społecznej i kulturowej w Polsce. Jest wydawcą map, folderów i przewodników.
PTTK posiada własną kadrę – przewodników turystycznych, instruktorów krajoznawstwa i ochrony przyrody oraz przodowników turystyki kwalifikowanej (pieszej, górskiej, rowerowej, kajakowej, motorowej, jeździeckiej i narciarskiej). Prowadzi liczne szkolenia. Każdy z członków Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego po opłaceniu składki członkowskiej otrzymuje legitymację członkowską PTTK, będącą jednocześnie Kartą Rabatową PTTK. Dzięki Karcie członkowie PTTK mogą korzystać z rabatów handlowych za usługi noclegowe w obiektach PTTK i innych, których właściciele przystąpili do karty. Przez najatrakcyjniejsze tereny w Polsce przebiega szacunkowo 63 tysiące kilometrów wyznakowanych przez PTTK szlaków: pieszych nizinnych i górskich, rowerowych, narciarskich, jeździeckich oraz wodnych. Przez Polskę wiodą także dalekobieżne (transeuropejskie) szlaki piesze i rowerowe, nad którymi merytoryczną i prawną opiekę sprawuje PTTK.
W 2015 PTTK zorganizowało prawie 20 tysięcy wycieczek i imprez plenerowych, w których wzięło udział 570 tysięcy osób[6].
W 2021 Towarzystwo otrzymało Odznakę Honorową Województwa Świętokrzyskiego[7].
Odznaki
edytujPTTK promuje system odznak turystycznych i krajoznawczych, mających na celu popularyzację poznawania Polski. Należą do nich m.in.:
- Górska Odznaka Turystyczna (GOT),
- Odznaka Turystyki Pieszej (OTP),
- Odznaka Krajoznawcza,
- Turystyczna Odznaka Kajakowa,
- Żeglarska Odznaka Turystyczna,
- Kolarska Odznaka Turystyczna,
- Jeździecka Odznaka Turystyki Górskiej,
- Jeździecka Odznaka Turystyki Nizinnej,
- Górska Odznaka Narciarska (GON) i Nizinna Odznaka Narciarska (NON),
- Odznaka „Turysta Przyrodnik” (TP),
- Odznaka Imprez na Orientację (OInO),
- Motorowa Odznaka Turystyczna (MOT),
- Odznaka Turystyki Podwodnej.
Poszczególne oddziały przyznają także odznaki regionalne.
Towarzystwo jest członkiem następujących organizacji międzynarodowych:
- Europejskie Stowarzyszenie Turystyki Wędrownej (niem. Europäische Wandervereinigung (EWV)),
- Alliance Internationale de Tourisme,
- Federation of Nature and National Parks of Europe (EUROPARC Federation),
- Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques.
Do 31 grudnia 2011 PTTK było członkiem Naturfreunde Internationale (NFI)[8].
Władze
edytujWładze naczelne w PTTK wybierane są podczas walnych zjazdów organizacji organizowanych co cztery lata[9]. Spośród delegatów wybierani są członkowie zarządu głównego, głównej komisji rewizyjnej oraz głównego sądu koleżeńskiego. Pracami zarządu głównego kieruje prezes.
| Kadencja Zarządu PTTK | Imię i nazwisko | Długość Kadencji | Uwagi |
|---|---|---|---|
| I | Włodzimierz Reczek[10] | 19 XII 1950–16 I 1955 | |
| II | Stanisław Ziemba[10] | 16 I 1955–1957 | Kadencja zakończona przedwcześnie |
| II-III | Marek Arczyński[10] | 1957–1 VII 1960 | |
| IV | Bronisław Bednarz[10] | 3 VII 1960–4 V 1962 | |
| V-VII | Piotr Gajewski[10] | 6 V 1962–27 XI 1972 | |
| VIII | Wincenty Kraśko[10] | 27 XI 1972–15 XII 1974 | |
| VIII-IX | Stanisław Lewandowski[10] | 15 XII 1974–16 XI 1980 | |
| IX | Tadeusz Rycerski[10] | 16 XI 1980–7 VI 1981 | |
| X-XII | Andrzej Gordon[10] | 7 VI 1981–14 IV 1991 | rezygnacja 14 IV 1991 r. |
| XII | Marek Dąbrowski[10] | 18 IV 1991–28 II 1993 | |
| XIII | Adam Chyżewski[10] | 28 II 1993–7 IX 1997 | |
| XIV-XV | Janusz Zdebski[11] | 7 IX 1997–18 IX 2005 | |
| XVI-XVI | Lech Drożdżyński[10] | 18 IX 2005- 15 IX 2013 | |
| XVII | Roman Bargieł[12] | 15 IX 2013 - XII 2017 | |
| XVIII | Jacek Potocki[13] | XII 2017- VI 2019 | |
| XIX-XX | Jerzy Kapłon[14] | od lipca 2019 |
Odznaczenia i wyróżnienia
edytujKonkursy krasomówcze
edytujW ramach działalności PTTK organizowane są konkursy krasomówcze mające na celu zwiększenie zainteresowania historią i atrakcjami turystycznymi różnych regionów Polski, a jednocześnie propagujące krasomówstwo. Pierwszy był Krajowy Konkurs Krasomówczy Przewodników PTTK, przeprowadzany od 1971. Potem rozszerzano ideę konkursów na młodsze grupy wiekowe.
W tej chwili poza konkursami krasomówczymi przewodników odbywają się:
- od 1976 Konkursy Krasomówcze Młodzieży Szkół Średnich (od 2000 jako Konkursy Krasomówcze Młodzieży Szkół Ponadgimnazjalnych),
- od 1985 Konkursy Krasomówcze Dzieci i Młodzieży Szkół Podstawowych,
- od 2000 Konkursy Krasomówcze Młodzieży Gimnazjalnej.
Eliminacje Konkursów odbywają się w trzech (dla konkursów młodzieżowych – w czterech) etapach. Są to poziomy: szkolny (dla konkursów młodzieżowych), powiatowy/rejonowy, wojewódzki, finał ogólnopolski. Finały konkursów krasomówczych przewodników i młodzieży szkół ponadgimnazjalnych odbywają się na zamku w Golubiu-Dobrzyniu. Konkursy dla młodzieży ze szkół podstawowych i gimnazjów powstałych z inicjatywy legnickich działaczy PTTK i ich finały odbywają się w Legnicy.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Uchwała Zarządu Głównego PTTK nr 126/XIX/2019 z dnia 6 lipca 2019 r. [online], Serwis internetowy PTTK [dostęp 2019-12-31] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-31].
- ↑ Leopold Węgrzynowicz odszedł na emeryturę.
- ↑ Mieczysław Orłowicz pozostał członkiem Zarządu PTTK [online], khit.pttk.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-01-21].
- ↑ Statut PTTK zarejestrowany przez Sąd Rejonowy dla miasta Stołecznego Warszawy, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego postanowieniem z dnia 23.02.2006 [online] [dostęp 2011-03-06] (pol.).
- ↑ a b raport TKO dla GUS za rok 2019 [online] [dostęp 2020-11-21] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-29] (pol.).
- ↑ PTTK stało się poważnym graczem na turystycznym rynku [online], wSensie.pl, 2016 [dostęp 2016-07-17] (pol.).
- ↑ Zasłużeni dla regionu wyróżnieni Odznaką Honorową Województwa Świętokrzyskiego [online], UM Województwa Świętokrzyskiego, 30 sierpnia 2021 [dostęp 2024-10-18].
- ↑ Uchwała nr 278/XVII/2011 Zarządu Głównego PTTK z 17 grudnia 2011 roku.
- ↑ Statut PTTK zatwierdzony 7 kwietnia 2018 r. przez Nadzwyczajny Zjazd PTTK [online], Serwis internetowy PTTK [dostęp 2019-12-31] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-02].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Aleksandra M. Staszak, Zapomniani ludzie, zapomniane rocznice, [w:] Andrzej Gordon i inni red., Z historii Towarzystwa, „Gościniec”, Andrzej Gordon, Kwartalnik 4(34)/4(38)/2010-2011, Warszawa: Zarząd Główny PTTK, 2011, s. 37-38, ISSN 1642-0853 [dostęp 2024-03-30] [zarchiwizowane z adresu] (pol.).
- ↑ Oddział Miejski PTTK w Lublinie im. Aleksandra Janowskiego - Janusz Zdebski [online], lublin.pttk.pl [dostęp 2024-03-30].
- ↑ PTTK Oddział Ziemi Elbląskiej. [online], www.pttk.elblag.com.pl [dostęp 2024-03-30].
- ↑ Nowy Zarząd Główny PTTK [online], Górska Turystyka Jeździecka PTTK, 19 grudnia 2017 [dostęp 2024-03-30] (pol.).
- ↑ Jerzy Kapłon prezesem Zarządu Głównego PTTK [online], wiadomosciturystyczne.pl [dostęp 2024-03-30].
Linki zewnętrzne
edytuj- PTTK – witryna www
- Spis oddziałów PTTK
- Obiekty noclegowe PTTK
- Forum Członków i Sympatyków PTTK
- Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej w Krakowie
- Centralna Biblioteka PTTK
- Strona młodych turystów PTTK
- Historia konkursów Krasomówczych
- Kolekcja Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w bibliotece Polona
Komisje:
- Komisja Turystyki Pieszej ZG PTTK
- Komisja Turystyki Górskiej ZG PTTK
- Komisja Krajoznawcza ZG PTTK
- Komisja Fotografii Krajoznawczej ZG PTTK [online], kfk.pttk.pl [zarchiwizowane z adresu 2020-02-19].
- Komisja Imprez na Orientację ZG PTTK
- Komisja Opieki nad Zabytkami ZG PTTK