Jan Kobylański (działacz polonijny)
Jan Kobylański (ur. 21 lipca 1923 w Równem, zm. 27 marca 2019 w Montevideo[1][2][3]) – polski przedsiębiorca, mieszkający w Urugwaju, dyplomata, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, twórca i w latach 1993–2016 prezes Unii Stowarzyszeń i Organizacji Polonijnych Ameryki Łacińskiej (USOPAŁ)[4]. Autor książek o tematyce filatelistycznej i książki o rozjemczej działalności Watykanu. Właściciel, prezes i dyrektor kilkunastu firm handlowych o międzynarodowym zasięgu (m.in. zajmującej się drukiem znaczków pocztowych i biciem monet). Wieloletni konsul Paragwaju w Santa Cruz de Tenerife na Wyspach Kanaryjskich i były honorowy konsul Polski w Urugwaju.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
27 marca 2019 |
| Prezes Unii Stowarzyszeń i Organizacji Polonijnych Ameryki Łacińskiej | |
| Okres |
od 11 listopada 1993 |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujSyn Stanisława Kobylańskiego i jego żony Cecylii[5]. Jego ojciec był adwokatem[6].
Podczas II wojny światowej został aresztowany przez Gestapo[5], a następnie osadzony w więzieniu na Pawiaku, skąd w październiku 1943 trafił do Auschwitz-Birkenau[7]. Otrzymał numer obozowy 156228[7]. Podczas wojny przebywał również w obozach koncentracyjnych Mauthausen-Gusen, Dachau, Groß-Rosen[5][8]. Wiosną 1945 odzyskał wolność po wyzwoleniu KL Dachau przez wojska amerykańskie[7].
Po wojnie osiadł we Włoszech, gdzie w 1950 ukończył studia menedżerskie w Wyższej Szkole Handlowej w Mediolanie[5]. Od 1950 do 1952 pracował na giełdzie metali w Zurychu[5]. Zajmował się także produkcją szczoteczek do zębów, handlem sprzętem gospodarstwa domowego i produkcją wyrobów ze stali. W 1952 przybył do Paragwaju[9], korzystając z programu prezydenta Federico Chavesa sprowadzenia 18 000 rodzin z Europy. Wygrał kontrakt na dostawę sprzętu AGD i przetarg na druk znaczków dla poczty państwowej[10]. Pełnił również funkcję doradcy ds. poczty paragwajskiego ministra komunikacji[5]. Działał w Komitecie Olimpijskim Paragwaju[5]. Od 1974 do 1989 pełnił funkcję konsula Paragwaju na Wyspach Kanaryjskich[5]. W 1981 rozpoczął prowadzenie interesów w Urugwaju, gdzie następnie osiadł[5].
W 1957 objął funkcję wiceprzewodniczącego Towarzystwa Polonijnego w Paragwaju, a w 1988 został prezesem Związku Polaków w Argentynie[9]. W tym samym roku został prezesem Towarzystwa im. Józefa Piłsudskiego w Montevideo[5]. W 1993 był współtwórcą Unii Stowarzyszeń i Organizacji Polonijnych Ameryki Łacińskiej. Został następnie prezesem tej organizacji. W 1989 został powołany przez ministra Krzysztofa Skubiszewskiego konsulem honorowym Polski w Argentynie, a następnie w Urugwaju. W 2000 z funkcji tej odwołał go minister Władysław Bartoszewski[11] po oskarżeniach o działania szkodliwe dla Polski i antysemityzm, wysuwanych przez byłych ambasadorów RP w Urugwaju i Kostaryce – Jarosława Gugałę i Ryszarda Schnepfa. W obronie Kobylańskiego występowali wówczas m.in. senatorowie Jan Szafraniec, Ryszard Bender i Czesław Ryszka[12].
Wspierał polskie prawicowe partie polityczne (m.in. Ligę Polskich Rodzin, Ruch Odbudowy Polski, Ruch Katolicko-Narodowy) oraz Samoobronę RP, a także działalność środowiska Radia Maryja[13]. Przed wyborami prezydenckimi w 2005 poparł kandydaturę Andrzeja Leppera[14]. Został fundatorem i patronem szkoły na Podlasiu[15]. W październiku 2011 został honorowym prezesem stowarzyszenia Obóz Wielkiej Polski[16]. Wszedł w skład honorowego komitetu poparcia organizowanego przez środowiska narodowe Marszu Niepodległości[17].
Odznaczenia
edytuj11 listopada 1990 został odznaczony przez prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[18][5], a w 1993 Krzyżem Komandorskim tego orderu przez prezydenta Lecha Wałęsę[19]. W 1997, za wybitne zasługi w działalności polonijnej prezydent Aleksander Kwaśniewski odznaczył go Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[20].
W 1995 otrzymał Krzyż Oświęcimski[21]. Został także uhonorowany Wielkim Orderem św. Zygmunta[5], Honorowym Krzyżem Weteranów Walki o Niepodległość[5], Odznaką honorową „Zasłużonego dla Kultury Polskiej”[5], Medalem Polonia Mater Nostra Est (2003)[22], Złotym Medalem Paragwajskiego Związku Olimpijskiego[5] oraz Złotym Medalem za Zasługi dla Paragwaju[9].
Kontrowersje
edytujZarzuty prasowe
edytujW 2001 w opublikowanym na łamach „Rzeczpospolitej” artykule „Więzień numer 156228” Hanna Woysław, jako pierwsza w Polsce podważyła oficjalną biografię Kobylańskiego, wskazując na brak śladów jego obecności w archiwach obozowych i zanegowała zasadność odznaczenia Jana Kobylańskiego Krzyżem Oświęcimskim[21]. W 2005 dziennikarz „Gazety Wyborczej” Mikołaj Lizut zarzucił Kobylańskiemu fałszerstwo zaświadczenia o pobycie w obozie koncentracyjnym i wykorzystanie tożsamości Janusza Kobylańskiego, urodzonego cztery lata wcześniej. Ten artykuł był pisany razem z Hanną Woysław, która podpisała się jako Hanna Recman. W 2005 dziennikarz Rzeczpospolitej Jerzy Morawski zarzucił Kobylańskiemu (który miał się wówczas posługiwać imieniem Janusz) kolaborację z hitlerowcami podczas okupacji Polski w czasie II wojny światowej, w tym wydanie w ręce funkcjonariuszy gestapo członków rodziny Szenkerów[23], czemu zainteresowany zaprzeczył[24].
Deklaracja IPN w sprawie
edytujW konsekwencji doniesień prasowych pion śledczy Instytutu Pamięci Narodowej prowadził od jesieni 2004[25] do stycznia 2007 postępowanie sprawdzające w tej sprawie. W kwietniu 2006 szef pionu śledczego IPN Witold Kulesza poinformował, że „dotychczas nie znaleziono dowodów, by prezes Unii Stowarzyszeń i Organizacji Polskich w Ameryce Łacińskiej Jan Kobylański istotnie zadenuncjował w czasie wojny Niemcom małżeństwo Żydów[26]”. W styczniu 2007 Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie wydała postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa w tej sprawie. Według ustaleń prokuratora informacji jakoby sprawcą wydania w ręce funkcjonariuszy gestapo rodziny Szenkerów był Jan Kobylański nie można potwierdzić[27]. W marcu 2007 Andrzej Arseniuk, rzecznik prasowy IPN, zaprzeczył stwierdzeniom Gazety Wyborczej jakoby rodzina Szenkerów zginęła w getcie lub Treblince, a śmierć ta była konsekwencją denuncjacji dokonanej przez Kobylańskiego[28].
Pozwy o zniesławienie
edytujPod koniec listopada 2008 Jan Kobylański złożył prywatny akt oskarżenia przeciwko dziewiętnastu politykom i dziennikarzom (m.in. Adamowi Michnikowi, Jerzemu Baczyńskiemu, Grzegorzowi Gaudenowi, Tomaszowi Wróblewskiemu, Agnieszce Kublik, Danielowi Passentowi, Dorocie Wysockiej-Schnepf, Hannie Woysław, Ryszardowi Schnepfowi, Mikołajowi Lizutowi, Dominikowi Uhligowi i Jarosławowi Gugale) zarzucając im zniesławienie i domagając się wypłacenia przez każdego z oskarżonych 100 tys. zł na cele charytatywne. Proces karny w tej sprawie rozpoczął się w marcu 2009 przed Sądem Rejonowym w Warszawie[29][30] i zakończył ostatecznie umorzeniem w grudniu 2011 r. z powodu przedawnienia karalności wszystkich czynów stawianych przez Kobylańskiego 16 oskarżonym[31].
W lipcu 2010 przed Sądem Okręgowym w Warszawie rozpoczął się proces o zniesławienie, jaki Jan Kobylański wytoczył Radosławowi Sikorskiemu[32]. W marcu 2012 sąd oddalił ten pozew, uzasadniając, że „nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda”. Określenie powoda przez Sikorskiego było wprawdzie pejoratywne, ale dopuszczalne wobec godzenia przez Kobylańskiego w zasady prawa – proces zdaniem sądu bezspornie wykazał antysemickie poglądy Jana Kobylańskiego[33]. Sąd określił wypowiedzi Jana Kobylańskiego i kierowanej przez niego organizacji jako jawnie antysemickie i przekraczające dopuszczalną granicę krytyki konkretnych osób[34]. 23 stycznia 2013 Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację Kobylańskiego, stwierdzając że „nazwanie powoda przez pozwanego antysemitą mieściło się granicach dopuszczalnej krytyki, a z uwagi na prawdziwość takiego określenia powoda (bo jest on antysemitą) nie spowodowało naruszenia jego dóbr osobistych”[35].
Przypisy
edytuj- ↑ Zmarł Jan Kobylański, prezes Unii Stowarzyszeń i Organizacji Polonijnych Ameryki Łacińskiej [online], RadioMaryja.pl, 28 marca 2019 [dostęp 2019-06-29] (pol.).
- ↑ Nie żyje Jan Kobylański – antysemita, działacz polonijny i sponsor Radia Maryja [online], Newsweek.pl [dostęp 2019-06-29] (pol.).
- ↑ Michał Wilgocki, Nie żyje Jan Kobylański, polonijny biznesmen związany z Radiem Maryja [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-07-03] (pol.).
- ↑ USOPAŁ zakończył działalność [online], RadioMaryja.pl, 10 grudnia 2016 [dostęp 2019-07-03] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Agata Judycka, Zbigniew Judycki, Polonia. Słownik biograficzny, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
- ↑ Jak znikały akta Kobylańskiego [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-07-03].
- ↑ a b c Adam Cyra, Jan Kobylański jako więzień KL Auschwitz [online], mysl-polska.pl [dostęp 2020-04-05].
- ↑ Decyzja Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Wiktora Spirydonowicza z 22 października 2007 roku o przyznaniu Janowi Kobylańskiemu uprawnień kombatanckich.
- ↑ a b c O 40 oszczestwach przeciwko Janowi Kobylańskiemu. usopal.com, 8 września 2009.
- ↑ Tajemniczy sponsor Rydzyka i Leppera. wp.pl, 28 czerwca 2004. [dostęp 2021-03-14].
- ↑ Kontrowersyjny konsul odchodzi. rp.pl, 10 listopada 2000.
- ↑ Oświadczenie złożone przez senatora Czesława Ryszkę wspólnie z innymi senatorami. senat.gov.pl. [dostęp 2021-03-14].
- ↑ Odsiecz Kobylańskiego dla Radia Maryja. gazeta.pl, 10 marca 2005. [dostęp 2021-03-14].
- ↑ Kobylański popiera Leppera. gazeta.pl, 3 września 2005. [dostęp 2021-03-14].
- ↑ Informacje w bazie spisszkol.eu.
- ↑ Montevideo: Jan Kobylański Prezesem Honorowym Obozu Wielkiej Polski. owp.org.pl.
- ↑ Kobylański dzieli prawicę. newsweek.pl, 8 listopada 2012. [dostęp 2021-03-14].
- ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski z dnia 11 listopada 1990 roku. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 57, nr 4 z 20 grudnia 1990.
- ↑ M.P. z 1993 r. nr 60, poz. 548.
- ↑ M.P. z 1997 r. nr 29, poz. 271.
- ↑ a b Więzień numer 156228. rp.pl, 26 kwietnia 2001.
- ↑ Udekorowani Orderem Polonia Mater Nostra Est: Jan Kobylanski oraz inż. Jerzy Skoryna. [dostęp 2011-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-05)]., usopal.blox.pl [dostęp 27 sierpnia 2011].
- ↑ Mroczne strony milionera. rp.pl, 19 marca 2005.
- ↑ Zeznania Pana Prezesa Jana Kobylańskiego. usopal.com, 13 listopada 2010.
- ↑ IPN – przegląd mediów. ipn.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-05)]..
- ↑ Informacja szefa pionu śledczego IPN. [dostęp 2008-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-11)].ipn.gov.pl.
- ↑ Postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa. wyborcza.pl, 15 marca 2007.
- ↑ Sprostowanie do artykułu „Wydać Żyda to nie zbrodnia”, zamieszczonego w „Gazecie Wyborczej” w dniu 16.03.2007 r.. ipn.gov.pl, 22 marca 2007.
- ↑ Biznesmen żąda 1,9 mln m.in. od Michnika i wiceszefa MSZ. wp.pl, 27 listopada 2008.
- ↑ Ruszył proces Kobylańskiego przeciw 18 ludziom mediów. gazetaprawna.pl, 29 marca 2009.
- ↑ Umorzono proces wytoczony przez Kobylańskiego. gazeta.pl, 16 grudnia 2011.
- ↑ Sikorski pozwany za „antysemitę”. tvn24.pl, 29 lipca 2010. [dostęp 2010-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 sierpnia 2010)].
- ↑ Sąd: antysemityzm Jana Kobylańskiego jest bezsporny. wiadomosci.wp.pl, 27 marca 2012.
- ↑ Sąd: Kobylański jest antysemitą. Sikorski nie musi przepraszać. polskieradio.pl, 27 marca 2012.
- ↑ Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie I ACa 1023/12 orzeczenia.ms.gov.pl.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Robert Nowak, Potępiany za patriotyzm. Sylwetka Jana Kobylańskiego, Warszawa 2009.