Język ormiański

Հայերեն, hajeren
Obszar	Armenia, Rosja, Gruzja, Iran, Syria, Liban, Irak
Liczba mówiących	ok. 6 mln
Pismo/alfabet	ormiańskie
Klasyfikacja genetyczna
	Języki indoeuropejskie; Język ormiański;
Status oficjalny
język urzędowy	Armenia
Organ regulujący	Armeńska Akademia Nauk
Ethnologue	1 narodowy↗
Kody języka
ISO 639-1	hy
ISO 639-2	arm/hye
ISO 639-3	hye
IETF	hy
Glottolog	arme1241, nucl1235
Ethnologue	hye
GOST 7.75–97	арм 055
WALS	arz
SIL	ARM
	Występowanie
W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Wikipedia w języku ormiańskim
	Słownik języka ormiańskiego; w Wikisłowniku
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język ormiański, język armeński (Հայերեն, hajeren) – język z rodziny języków indoeuropejskich z grupy satem, stanowiący w niej samodzielną gałąź. Obecnie używany jest w Republice Armenii i nieuznawanej Republice Górskiego Karabachu, gdzie jest językiem urzędowym, a także w Gruzji, Iranie, Syrii, Rosji, w Libanie i w 24 innych państwach przez około 6 milionów ludzi.

Współcześnie istnieją dwa standardy języka ormiańskiego oraz liczne dialekty nieliterackie^[1]. Standardy różnią się wymową niektórych głosek, a także odmianą czasowników i czasami gramatycznymi. Ich nazwy pochodzą od miejsca ich powstania:

wschodnioormiański używany na Wyżynie Armeńskiej u podnóży góry Ararat, w tym w obecnej Republice Armenii
zachodnioormiański do rzezi Ormian używany przez Ormian mieszkających w Anatolii, obecnie używany jedynie wśród ormiańskiej diaspory.

W liturgii Kościoła ormiańskiego używany jest starożytny język ormiański zwany grabar^[2].

Ormianie polscy od XVII wieku, choć nie powszechnie, posługiwali się językiem zachodnioormiańskim. Na skutek postępującej polonizacji znajomość języka ormiańskiego niemal zanikła – przetrwała jedynie w kolonii ormiańskiej w Kutach nad Czeremoszem^[3] (do II wojny światowej). Do dziś żyje w Polsce kilka osób, które pamiętają używany tam język zachodnioormiański.

Pochodzenie języka

Współcześnie język ormiański w zdecydowanej większości językoznawczych opracowań uważa się za język indoeuropejski, naznaczony silnym wpływem innych języków regionu, m.in. aramejskiego i średnioperskiego. Według najpopularniejszych teorii język ten, a ściślej jego wczesne stadium nazywane językiem protoormiańskim, oddzielił się w starożytności od głównego pnia języków indoeuropejskich wraz z kilkoma innymi językami zaliczanymi do ligi paleobałkańskiej. Za język najbliżej spokrewniony z ormiańskim uważano w przeszłości frygijski, dziś teoria ta jest mniej popularna. Istnieją też hipotezy o bliższym związku języka ormiańskiego z językiem greckim.

Zaproponowano też kilka innych, znacznie mniej popularnych hipotez, przeczących indoeuropejskiemu rodowodowi języka ormiańskiego. W myśl tych teorii język ormiański miałby nabrać cech indoeuropejskich pod wpływem interakcji z językami tej rodziny (zwłaszcza anatolijskimi), a genetyczne pokrewieństwo wykazywać raczej z niektórymi językami hipotetycznej grupy azjanickiej. Teorie te kwestionowane są przez zdecydowaną większość językoznawców. W 1875 roku niemiecki językoznawca Heinrich Hübschmann opublikował pracę Położenie języka ormiańskiego wśród języków indoeuropejskich, w której wykazuje, że język ormiański stanowi osobną gałąź wśród języków indoeuropejskich, a podobieństwa z językiem perskim i innymi starożytnymi językami są zapożyczeniami.

Alfabet ormiański

Osobny artykuł: alfabet ormiański.

Zobacz też

literatura ormiańska

Przypisy

↑ JozefJ. Genzor JozefJ., Jazyky sveta: história a súčasnosť, wyd. 1, Bratislava: Lingea, 2015, s. 105, ISBN 978-80-8145-114-0, OCLC 950004358 (słow.).
↑ Obrządek ormiański [online], ordynariat.ormianie.pl [dostęp 2024-01-10] (pol.).
↑ Do miast. W: Ferdynand Ossendowski: Huculszczyzna: Gorgany i Czarnohora. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner, 1936, s. 65-66, seria: Cuda Polski. (pol.).

Bibliografia

Andrzej Pisowicz: Gramatyka ormiańska (Grabar – Aszcharabar). Kraków: 2001.
Andrzej Pisowicz, Szuszanik Sedojan, Norajr Norajr Ter-Grigorian: Mały słownik ormiańsko-polski, polsko-ormiański. Kraków: 2006.
Robert Godel: An introduction to the study of Classical Armenian. Wiesbaden: 1975. (ang.).
Jan Henrik Holst: Armenische Studien. Wiesbaden: 2009. (niem.).
Heinrich Hübschmann: Armenische Grammatik. Teil 1: Armenische Etymologie. 1895, seria: Bibliothek indogermanischer Grammatiken, Band 6. (niem.).

Linki zewnętrzne

[1] JozefJ. Genzor JozefJ., Jazyky sveta: história a súčasnosť, wyd. 1, Bratislava: Lingea, 2015, s. 105, ISBN 978-80-8145-114-0, OCLC 950004358 (słow.).

[2] Obrządek ormiański [online], ordynariat.ormianie.pl [dostęp 2024-01-10] (pol.).

[3] Do miast. W: Ferdynand Ossendowski: Huculszczyzna: Gorgany i Czarnohora. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner, 1936, s. 65-66, seria: Cuda Polski. (pol.).

[1]

[2]

[3]