Henryk Woźniak (powstaniec warszawski)
Henryk Woźniak ps. Choromaski, Heniek, Hiszpan (ur. 3 listopada[1] 1909 w Klimontowie, zm. 21 września 1944 w Warszawie) – działacz komunistyczny, oficer Brygad Międzynarodowych, Gwardii i Armii Ludowej, poległ w czasie powstania warszawskiego.
 Grób Henryka Woźniaka na Powązkach | |
 kapitan AL
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1931–1932, 1936–1939, 1942–1944 |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki |
Batalion im. Adama Mickiewicza, |
| Stanowiska |
dowódca plutonu łączności Brygady Dąbrowskiego, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUkończył 3 klasy szkoły podstawowej po czym rozpoczął pracę jako robotnik w kopalni „Koszelew”. W 1928 wstąpił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej, gdzie został sekretarzem komórki i członkiem komitetu dzielnicowego, działał także w górniczych związkach zawodowych. W latach 1931–1932, w czasie odbywania służby wojskowej, był członkiem Komitetu Garnizonowego Komunistycznej Partii Polski, do partii wstąpił w 1933.
18 listopada 1936 wyemigrował z Polski do ogarniętej wojną domową Hiszpanii przedostając się tam przez Czechosłowację, Austrię, Szwajcarię i Francję. Od grudnia 1936 roku walczył w Brygadach Międzynarodowych jako dowódca plutonu łączności w 35. Dywizji Hiszpańskiej Armii Republikańskiej, później trafił do polskiego batalionu im. Adama Mickiewicza. Walczył najpierw w kampanii andaluzyjskiej, potem na froncie centralnym w bitwie pod Brunete, Extremadurze oraz nad Ebro. Dosłużył się stopnia porucznika. Po zakończeniu walk wraz z innymi żołnierzami XIII Brygady został internowany we Francji.
Po upadku Francji zgłosił się na roboty do Niemiec, z których uciekł przedostając się wiosną 1942 do Warszawy. Wstąpił tam do Polskiej Partii Robotniczej i jej siły zbrojnej – Gwardii Ludowej. W marcu/kwietniu 1943 objął stanowisko kierownika „Techniki” (oddział odpowiadał za konspiracyjne drukarnie i kolportaż prasy podziemnej) Sztabu Głównego GL PPR. Po powstaniu Armii Ludowej został w stopniu kapitana szefem Służby Techniczno-Wywiadowczej w jej Sztabie Głównym. Jej zadaniem było organizowanie aparatu wywiadowczego, zapewnienie lokali do tej działalności, kontrola terminowości i estetyki pracy ruchu oporu oraz przestrzeganie zasad konspiracji drukarni[2].
W dniu wybuchu powstania warszawskiego znajdował się na Starym Mieście, gdzie objął dowództwo nad 3. batalionem AL. 27 sierpnia z grupą swoich podkomendnych przedostał się kanałami na Żoliborz kontynuując walkę w tej dzielnicy. 19 września został ciężko ranny podczas walk na ul. Drużbackiej na Marymoncie i po dwóch dniach zmarł.
Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B6-8-27)[3]. Pośmiertnie awansowany do stopnia majora oraz odznaczony Virtuti Militari i Krzyżem Grunwaldu[1].
Życie prywatne
edytujJego żona Elżbieta pod pseudonimem „Ela” w czasie okupacji należała do Polskiej Partii Robotniczej i jej Gwardii Ludowej, w powstaniu warszawskim służyła jako łączniczka w dowodzonym przez niego III Batalionie Armii Ludowej[5].
Awanse
edytujOdznaczenia
edytuj- Order Krzyża Grunwaldu III lasy – 28 grudnia 1945 (pośmiertnie)
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 19 lipca 1945 (pośmiertnie)[1]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Gronczewski 1982 ↓, s. 294–295.
- ↑ GL/AL - Struktura organizacyjna i obsada personalna [online], www.dws-xip.pl [dostęp 2019-08-05] (pol.).
- ↑ Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny Wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 39.
- ↑ Grażyna Kieniewiczowa, Alina Sokołowska (red.), Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1968, s. 191.
- ↑ A. Przygoński, Armia Ludowa w Powstaniu Warszawskim 1944, Warszawa 2008, s. 406.
Bibliografia
edytuj- Jan Kantyka, Andrzej Konieczny: Gdzieś za Pirenejami. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1968.
- Mieczysław Wieczorek: Armia Ludowa. Powstanie i organizacja 1944–1945. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1979. ISBN 83-11-06225-0.
- Edward Gronczewski: Walczyli o Polskę Ludową. Warszawa: 1982.
- Piotr Ciszewski: Dąbrowszczacy. Na świecie szanowani w Polsce poniżani. Warszawa: 2018.