Wikipedia

Henryk Minkiewicz

polski generał

Henryk Minkiewicz-Odrowąż (ur. 19 stycznia 1880 w Suwałkach, zm. 9 kwietnia 1940 w Katyniu)[1] – generał dywizji Wojska Polskiego, dowódca Korpusu Ochrony Pogranicza, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Henryk Minkiewicz-Odrowąż
Ilustracja
generał dywizji generał dywizji
Data i miejsce urodzenia

19 stycznia 1880
Suwałki, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

9 kwietnia 1940
Katyń, RFSRR, ZSRR

Przebieg służby
Lata służby

1914–1934

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie
Polska Siła Zbrojna

Jednostki

II Brygada Legionów Polskich
Garnizon Warszawa
2 Dywizja Piechoty Legionów
Dowództwo Korpusu Ochrony Pogranicza

Stanowiska

komendant garnizonu
dowódca dywizji piechoty
dowódca Korpusu Ochrony Pogranicza

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys

edytuj

Był synem Kazimierza, urzędnika skarbowego i Karoliny z Michałowskich oraz bratem Romualda. Ukończył gimnazjum w Mariampolu[2]. Od 1898 studiował nauki przyrodnicze w Petersburgu. W tym czasie związał się z Polską Partią Socjalistyczną[2]. W 1902 – porzuciwszy uczelnię petersburską – przeniósł się do Krakowa, gdzie przez rok studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie – malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych, której również nie ukończył.

Po definitywnej rezygnacji ze studiów w 1904 poświęcił się działalności politycznej, był m.in. członkiem Centralnego Komitetu Robotniczego PPS oraz bliskim współpracownikiem Józefa Piłsudskiego. Działał w Organizacji Bojowej PPS PPS-FR, Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckim. W 1909 wraz Kazimierzem Pużakiem wykonał w Rzymie wyrok śmierci na policyjnym prowokatorze, Edmundzie Tarantowiczu. Po konflikcie z Józefem Piłsudskim, do którego doszło w 1912 (prawdopodobnie z powodu umniejszenia znaczenia oddziału zakopiańskiego „Strzelca”), został usunięty z ZS i ZWC[3].

Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich, otrzymując stopień porucznika i funkcję dowódcy 1 kompanii 3 pułku piechoty kpt. Józefa Hallera[2]. W trakcie służby awansował do stopnia podpułkownika i stanowiska dowódcy 3 pułku piechoty[2]. 6 lipca 1916 w bitwie pod Kostiuchnówką został ranny i wzięty przez Rosjan do niewoli, z której po roku zbiegł[2].

W lipcu 1917 przystąpił do Polskiej Siły Zbrojnej. 13 sierpnia 1917 roku generał piechoty Hans Hartwig von Beseler mianował go pułkownikiem[4]. Był dowódcą I Brygady Piechoty oraz komendantem Garnizonu Warszawa. W listopadzie 1918 kierował akcją rozbrajania oddziałów niemieckich oraz zajmowania ważnych obiektów przez żołnierzy PSZ. 29 listopada został mianowany zastępcą dowódcy Okręgu Wojskowego „Przemyśl”[5]. 9 lutego 1919 objął dowództwo Okręgu Wojskowego Przemyśl oraz „Grup operujących na linii Chyrów–Przemyśl–Mościska”[6].

W latach 1918–1920 walczył na froncie wschodnim. Najpierw jako dowódca grup operacyjnych brał udział w walkach z Ukraińcami, a później – na czele 2 Dywizji Piechoty Legionów – walczył z Armią Czerwoną podczas wojny polsko-bolszewickiej. 1 maja 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu generała podporucznika, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[7]. Uczestniczył w bitwie warszawskiej, będąc od 25 lipca 1920 zastępcą Wojskowego Gubernatora Warszawy i dowódcy 1 Armii, generała Franciszka Latinika.

8 lipca 1921 roku objął dowództwo 4 Dywizji Piechoty we Włocławku[8]. 1 maja 1922 roku został mianowany zastępcą dowódcy Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie[9]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 33. lokatą w korpusie generałów[10]. 30 sierpnia 1923 roku został mianowany zastępcą dowódcy Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie[11][12][13]. Z dniem 1 września 1924 roku został zwolniony ze stanowiska zastępcy dowódcy OK I i oddany do dyspozycji ministra spraw wewnętrznych w charakterze dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza[14]. 1 grudnia 1924 roku został awansowany na generała dywizji ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 9. lokatą w korpusie generałów[15]. 16 lutego 1925 roku prezydent RP Stanisław Wojciechowski mianował go dowódcą KOP[16][17].

8 maja 1929 roku został zwolniony ze stanowiska dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza[18]. Zwolnienie nastąpiło na polecenie Józefa Piłsudskiego, pomimo dużych osiągnięć dowódczych i organizacyjnych[3]. Po zwolnieniu ze stanowiska pozostawał w dyspozycji ministra spraw wojskowych[19]. Zamieszkał w osadzie wojskowej Jamno w powiecie brzeskim. Z dniem 30 września 1934 roku został przeniesiony w stan spoczynku[20].

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 i sowieckiej napaści na Polskę został aresztowany przez NKWD, pomimo zaawansowanego wieku i statusu oficera w stanie spoczynku, i osadzony w obozie w Kozielsku. Był najwyższym rangą jeńcem w obozie. Ponadto cieszył się dużym autorytetem, dzięki któremu stał się dla oficerów swego rodzaju arbitrem, będąc także doradcą i opiekunem młodszych stopniem kolegów, przez co zyskał ich uznanie i szacunek[3][21]. W relacji ocalałego z losu jeńców Tadeusza Felsztyna, gen. Minkiewicz dążył do zażegnania wśród osadzonych w obozie wszelkich sporów zarówno natury codziennej, jak też dotyczącej przeszłości, stanu państwa polskiego oraz przyczyn klęski wrześniowej; ponadto zorganizował na terenie obozu sieć oficerów łącznikowych kontaktującą go z wszystkimi częściami Kozielska[22]. Po rozpoczęciu rozładowania obozu w kwietniu 1940 i wobec różnych pogłosek o dalszym losie wywożonych generał wydał instrukcję do polskich żołnierzy, aby protestowali przeciw (rzekomemu) oddawaniu ich w ręce Niemców i przeciw przymusowemu przetrzymywaniu w ZSRR[23].

Z kilku ocalonych dzienników jeńców Kozielska jednoznacznie wynika, że generałowie Henryk Minkiewicz, Mieczysław Smorawiński i Bronisław Bohaterewicz oraz ok. 120 oficerów wyższych, w tym także Adam Solski, zostali wywiezieni z obozu 7 kwietnia 1940[24]. Istnieje prawdopodobieństwo, iż jego egzekucja mogła nastąpić 9 kwietnia tego roku, jako że generał znajdował się na jednej liście wywózkowej wraz z Adamem Solskim, który prowadził pamiętnik z ostatnim wpisem tego dnia, relacjonującym przewiezienie do lasu i rewizję[25]. W przeciwieństwie do zwłok generałów Bohaterewicza i Smorawińskiego, jego ciała wśród pochowanych na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu[26] nie udało się zidentyfikować.

Henryk Minkiewicz był żonaty ze starszą od niego o dwa lata Marią Markowską, poetką, tłumaczką na język polski tekstu Międzynarodówki Eugène'a Pottiera, zmarłą w 1939. Ich związek był bezdzietny.

Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 Henryk Minkiewicz-Odrowąż został mianowany pośmiertnie do stopnia generała broni[27][28]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości "Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów"[29][30].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Upamiętnienie

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Bellona, Warszawa 1994, s. 50
  2. ↑ a b c d e Prochwicz 2003 ↓, s. 339.
  3. ↑ a b c Zbrodnia katyńska na Suwalszczyźnie (pol.) [dostęp 2011-12-20]
  4. ↑ Odprawy Komendy Legionów Polskich, Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. I.120.1.295b, s. 532 [1].
  5. ↑ Dziennik Rozporządzeń Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 7 z 09.12.1918 r.
  6. ↑ Rozkaz ↓, Nr 38 z 9 lutego 1919 roku.
  7. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 18 z 15 maja 1920 roku, poz. 501.
  8. ↑ Bielski 1995 ↓, s. 130.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, s. 382.
  10. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 15.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 57 z 30 sierpnia 1923 roku, s. 533.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 77, 120.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 41, 117.
  14. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 18 lutego 1925 roku, s. 62.
  15. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 730.
  16. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 24 z 1 marca 1925 roku, s. 105.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 11.
  18. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 176.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 11.
  20. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 251.
  21. ↑ Tadeusz Felsztyn: Druga strona Kozielska. W: Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Relacje, wspomnienia, publicystyka. Warszawa: Alfa, 1989, s. 30. ISBN 83-7001-296-5.
  22. ↑ Tadeusz Felsztyn: Druga strona Kozielska. W: Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Relacje, wspomnienia, publicystyka. Warszawa: Alfa, 1989, s. 29. ISBN 83-7001-296-5.
  23. ↑ Tadeusz Felsztyn: Druga strona Kozielska. W: Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Relacje, wspomnienia, publicystyka. Warszawa: Alfa, 1989, s. 33. ISBN 83-7001-296-5.
  24. ↑ Janusz Zawodny: Pamiętniki znalezione w Katyniu. Paryż: Editions Spotkania, 1989, s. 83, 104-106, 125, 136, 186. ISBN 2-86914-044-4.
  25. ↑ Barbara Stanisławczyk: Ostatni krzyk. Od Katynia do Smoleńska historie dramatów i miłości. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2011 strony = 329. ISBN 978-83-7510-814-9.
  26. ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 404.
  27. ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885 – postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 5 października 2007 nr 112-48-07 o nadaniu stopni generalskich
  28. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 1 [dostęp 2024-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
  29. ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2024-01-09].
  30. ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” \ Kancelaria \ Archiwum \ Archiwum Lecha Kaczyńskiego \ Aktualności \ Rok 2007 \ [online], prezydent.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  31. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 41 z 1921 roku, s. 1608.
  32. ↑ M.P. z 1927 r. nr 258, poz. 706 „za wyjątkowo owocną dla Państwa działalność na polu umocnienia państwowości polskiej na pograniczu” - jako gen. dyw. Henryk Odrowąż-Minkiewicz.
  33. ↑ M.P. z 1927 r. nr 258, poz. 706 „za wyjątkowo owocną dla Państwa działalność na polu umocnienia państwowości polskiej na pograniczu”.
  34. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 27 z 29 listopada 1927 roku, s. 341.
  35. ↑ M.P. z 1926 r. nr 259, poz. 727 „za wybitne zasługi na polu organizacji i administracji armji, wychowania żołnierza i zabezpieczenia granic państwa”.
  36. ↑ M.P. z 1931 r. nr 251, poz. 335 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  37. ↑ M.P. z 1939 r. nr 131, poz. 308 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  38. ↑ Podlaski Oddział Straży Granicznej - Historia (pol.) [dostęp 2011-12-21]
  39. ↑ Odsłonięcie w Ossowie popiersi gen. Andrzeja Błasika i abp. Mirona Chodakowskiego. blogpress.pl/, 18 sierpnia 2015. [dostęp 2015-03-04].
  40. ↑ Piotr Czartoryski-Sziler. naszdziennik.pl/, 16 sierpnia 2015. [dostęp 2015-03-04].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Henryk_Minkiewicz&oldid=75062690”