Gendun Drup
Gendun Drup, I Dalajlama (tyb. དགེ་འདུན་གྲུབ།, Wylie Dge-'dun grub; ur. jako Pema Dordże w 1391 w Gyurmey Rupa, zm. 1474 lub 1475 w klasztorze Taszilunpo[1]) – w swoim czasie jeden z najważniejszych lamów tradycji gelug buddyzmu tybetańskiego, uczeń jej założyciela i jednocześnie wielkiego religijnego reformatora Congkhapy. Budowniczy i opat klasztoru Taszilunpo w Xigazê (Shigatse), uznany później za pierwszego w linii reinkarnujących się dalajlamów. Nie sprawował funkcji politycznych.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1391 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1474[1] lub 11 stycznia 1475[2] |
| Opat klasztoru Taszilunpo (pośmiertnie uznany za I Dalajlamę) | |
| Następca | |
Zgodnie z doktryną buddyzmu tybetańskiego emanacja Awalokiteśwary (tyb. Czenreziga), bodhisattwy współczucia.
Życiorys
edytujJego rodzicami byli koczowniczy hodowcy bydła Gonpo Dordże i Jomo Namkha Kyi. Gendun Drup urodził się w roku 1391 jako Pema Dordże w Gyurmey Rupa, w tybetańskim regionie Ü-Tsang, nieopodal klasztoru Sakja[1].
W wieku lat 14 rozpoczął nowicjat w klasztorze Narthang, a pieczę nad nim objął opat Kenczen Drupa Szerab[1]. W 1410 jako 18-latek został uczniem nauczyciela i reformatora Congkhapy (uznawanego czasami za jego wuja)[3], a w okresie późniejszym jego głównym spadkobiercą i de facto twórcą szkoły opartej na jego nauczaniu. Stała się ona z czasem jedną z dominujących tradycji (linii przekazu) buddyzmu tybetańskiego (późniejsza szkoła gelug)[4].
W 1445 przy wsparciu możnych protektorów rozpoczął budowę klasztoru Taszilunpo niedaleko Szigatse, zakończoną ok. roku 1453. Jego opatem był aż do śmierci w 1474/5[2][3].
Reinkarnacja
edytujNajprawdopodobniej będąc świadomym prestiżu jaki starszym szkołom przynosiła tradycja reinkarnujących się lamów (np. karma kagju), mógł ją zaadaptować na potrzeby gelugpów. W jakiś czas po śmierci Gendun Drupy, jego kolejna inkarnacja została rozpoznana w chłopcu znanym później jako II Dalajlama Gendun Gjaco[4][5].
Warto również zauważyć, że tytuł „dalajlamy” został przyznany przez władcę Mongołów Ałtan-chana dopiero trzeciemu w kolejności reinkarnującemu się lamie szkoły gelug (1578), a jako jeden z wielu przynależnych im tytułów zyskał na znaczeniu dopiero za życia V Dalajlamy Lobsanga Gjaco[6]. Dlatego też Gendun Drup uznany został za I Dalajlamę wiele lat po swojej śmierci[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d The First Dalai Lama, Gedun Drupa. [w:] The Dalai Lamas [on-line]. dalailama.com. [dostęp 2014-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-07)]. (ang.).
- ↑ a b L. Petech: The Dalai-Lamas and regents of Tibet: a chronological study. W: The History of Tibet (pod red. A.McKaya). T. II: The Medieval Period: c.850-1895 The Development of Buddhist Paramountcy. Londyn, Nowy Jork: RoutledgeCurzon, 2003, s. 568. ISBN 0-415-30843-7.
- ↑ a b H.E. Richardson: Tibet and Its History. Boulder Kol., Londyn: Shambala, 1984, s. 40. ISBN 978-0-394-54072-6.
- ↑ a b D. Snellgrove, H.E. Richardson: A Cultural History of Tibet. Nowy Jork, Waszyngton: Frederick A. Praeger, Publishers, 1968, s. 182.
- ↑ H.E. Richardson: The Dalai Lamas. W: The History of Tibet (pod red. A.McKaya). T. II: The Medieval Period.... Londyn, Nowy Jork: RoutledgeCurzon, 2003, s. 556. ISBN 0-415-30843-7.
- ↑ L.W.J.van der Kuijp: The Dalai Lamas and the Origins of Reincarnate Lamas. W: The Tibetan History Reader (pod red. G.Tuttlea i K.R.Schaeffera). Nowy Jork, Chichester: Columbia University Press, 2013, s. 339. ISBN 978-0-231-51354-8.
- ↑ T. Laird: The Story of Tibet: Conversations with the Dalai Lama. Nowy Jork: Grove Press, 2007, s. 125-154. ISBN 978-0802143273.