ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਜਾਵਾ ਟਾਪੂ

ਜੋੜ ਸੋਧੋ
ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਮੇਰਬਾਬੁ ਪਹਾੜ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ

ਜਾਵਾ ਟਾਪੂ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਜਨਸੰਖਿਆ ਵਾਲਾ ਟਾਪੂ ਹੈ। ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਯਵ ਟਾਪੂ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਲਗਭਗ 2000 ਸਾਲ ਤੱਕ ਹਿੰਦੂ ਸਭਿਅਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਭੁਤਵ ਰਿਹਾ। ਹੁਣ ਵੀ ਇੱਥੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀਆਂ ਬਸਤੀਆਂ ਕਈ ਸਥਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਖਾਸ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਪੂਰਬੀ ਜਾਵਾ ਵਿੱਚ ਮਜਾਪਹਿਤ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜ ਟੇਂਗਰ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਹੁਣ ਵੀ ਹਿੰਦੂ ਹਨ।ਲਗਭਗ 139,000 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (54,000 ਵਰਗ ਮੀਲ) 'ਤੇ, ਇਹ ਟਾਪੂ ਇੰਗਲੈਂਡ, ਯੂ. ਐਸ. ਸਟੇਟ ਆਫ ਨਾਰਥ ਕੈਰੋਲੀਨਾ, ਜਾਂ ਓਮਸਕ ਓਬਾਲਤ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾਯੋਗ ਟਾਪੂ ਹੈ।141 ਮਿਲੀਅਨ ਦੀ ਜਿਆਦਾ ਆਬਾਦੀ (ਆਪਣੇ ਆਪ ਟਾਪੂ) ਜਾਂ 145 ਮਿਲੀਅਨ (ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਖੇਤਰ) ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਜਾਵਾ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 56.7 ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਤ ਘਰ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਟਾਪੂ ਹੈ[1]।ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਜਕਾਰਤਾ, ਪੱਛਮੀ ਜਾਵਾ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ ਇਤਿਹਾਸ ਜਾਵਾ ਤੇ ਹੋਏ ਹਨ।ਇਹ ਟਾਪੂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹਿੰਦੂ-ਬੋਧੀ ਸਾਮਰਾਜ, ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਲਤਨਤ ਅਤੇ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਡੱਚ ਈਸਟ ਇੰਡੀਜ਼ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਸੀ।ਜਾਵਾ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਤੇ, ਰਾਜਨੀਤਕ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਜਾਵਾ ਟਾਪੂ ਦੀ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸਥਿਤੀ

[ਸੋਧੋ]

ਜਾਵਾ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸੁਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਬਾਲੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ।ਬੋਰੇਨੋ ਜਾਵਾ ਟਾਪੂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਟਾਪੂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਹੈ।ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ 13 ਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਟਾਪੂ ਹੈ।ਜਾਵਾ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਜਾਵਾ ਸਮੁੰਦਰ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸੁੰਦਰ ਸਟ੍ਰੇਟ, ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਅਤੇ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਬਾਲੀ ਸਟਰੇਟ ਅਤੇ ਮਦੁਰਾ ਸਟ੍ਰੇਟ ਹੈ।ਜਾਵਾ ਲਗਭਗ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਠਾਰਾਂ-ਅੱਠ ਪਹਾੜ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਪੂਰਬੀ-ਪੱਛਮੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਮੇਂ ਸਰਗਰਮ ਜੁਆਲਾਮੁਖੀ ਸਨ।ਜਾਵਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਜੁਆਲਾਮੁਖੀ ਪਹਾੜ ਸੇਮਰੂ ਹੈ।ਜਿਹੜਾ ਪਹਾੜ 3,676 ਮੀਟਰ (12,060ਫੁੱਟ)ਦਾ ਹੈ।ਜਾਵਾ ਦਾ ਖੇਤਰ ਲਗਭਗ 150,000 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (58,000 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਹੈ।ਇਹ ਤਕਰੀਬਨ 1,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (620 ਮੀਲ) ਲੰਬਾ ਅਤੇ 210 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (130 ਮੀਲ) ਚੌੜਾ ਹੈ।[2]।ਇਸ ਟਾਪੂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਨਦੀ ਸੋਲੋ ਨਦੀ ਹੈ।ਜਿਸਦੀ ਲੰਬਾਈ 600 ਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਹੈ।ਇਹ ਨਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਜਾਵਾ ਦੇ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜਾਵਾ ਜੁਆਲਾਮੁਖੀ ਤਕ ਉੱਠਦੀ ਹੈ,ਫਿਰ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸੂਰਜ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾਵਾ ਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[3]

ਇਤਿਹਾਸ

[ਸੋਧੋ]

ਟਾਪੂ ਦੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਬਾਰਸ਼ ਨੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਜਿਸ ਲਈ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਵਧੀਆ ਪੱਧਰ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ।ਇਹਨਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਦਿਆਂ ਗਠਜੋੜਾਂ ਵਿਚੋਂ, ਛੋਟੇ ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ।ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਪਹਾੜਾਂ ਅਤੇ ਜਾਵਾ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਨੇ ਇਸਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਅਤੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਅਲੱਗ ਬਣਾਇਆ।[4] ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੜਕਾਂ, ਸਥਾਈ ਬਲਾਂ ਅਤੇ ਟੋਲ ਗੇਟਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਜਾਵਾ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।ਸਥਾਨਕ ਤਾਕਤਾਂ ਰੂਟਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਓਟਮ ਸੀਜ਼ਨ ਅਤੇ ਸੜਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਰੰਤਰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸੀ।ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਾਵਾ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸੀ।[5] ਪੱਛਮੀ ਜਾਵਾ ਦੇ ਤਰੁਮਾ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਾ ਰਾਜ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਚੌਥੀ ਅਤੇ 7 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਲਿੰਗਾ ਰਾਜ ਨੇ 640 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦੂਤਘਰਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਸੀ[6]।ਹਾਲਾਂਕਿ ਜਾਵਾ ਦੀ, ਪਹਿਲੀ ਵੱਡੀ ਰਿਆਸਤ ਇੱਕ Medang ਰਾਜ ਸੀ ਜਿਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 8 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਜਾਵਾ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।ਤਕਰੀਬਨ 10 ਵੀਂ ਸਦੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਮੱਧ-ਪੂਰਬੀ ਜਾਵਾ ਤੋਂ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ। ਪੂਰਬੀ ਜਾਵਾ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਾਵਲ ਦੀ ਖੇਤੀ' ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸਨ,ਪਰੰਤੂ ਇਸਨੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ ਖੁਦਾਈ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਪਾਰ ਵੀ ਕੀਤਾ।16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮ ਜਾਵਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਧਰਮ ਬਣ ਗਿਆ।ਯੂਰਪੀਅਨ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨਾਲ ਜਾਵਾ ਦਾ ਸੰਪਰਕ 1522 ਵਿੱਚ ਸੁਬਾਰਾ ਰਾਜ ਅਤੇ ਮਲਕਾ ਦੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਵਿਚਾਲੇ ਸੰਧੀ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।

ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਨ

[ਸੋਧੋ]

ਜਾਵਾ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਰੇਨਫੋਰਸਟ, ਪੂਰਬੀ ਤੱਟਵਰਤੀ ਮਾਨਵ-ਜੰਗ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਤੋਂ ਉੱਤਰੀ ਤੱਟ, ਦੱਖਣੀ ਤਟ ਉੱਤੇ ਖੁੱਡੇ ਤੱਟ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ, ਅਤੇ ਅੰਦਰਲੇ ਪਹਾੜੀ ਜੁਆਲਾਮੁਖੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਢਲਾਣਾਂ ਤੇ ਉੱਚੇ-ਨੀਵੇਂ ਖੰਭੇ ਵਾਲੇ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚੇ-ਨੀਵੇਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਜੰਗਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਿੱਲੇ ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਸੰਘਣੀ ਰੇਨਫੋਰਨਸਟ ਤੋਂ, ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸੁੱਕੀ ਸੁਆਨਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਾਲ, ਇਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਬਾਰਿਸ਼ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਜਾਵਾ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਪੱਛਮ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਬਦਲਦੇ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਜਵਾਨ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਨ ਨੇ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਜੈਵਿਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ,ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਅਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਫੈਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ,ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਵਾਨ ਗੈਂਡੇ, ਯਾਵਾਨ ਬੈਂਟੇਂਗ, ਯਾਵਾਨ ਵੜਟੀ ਸੂਰ, ਯਾਵਾਨ ਹਾੱਕ-ਈਗਲ, ਜਾਵਨ ਪੀਓਫੋਲ, ਜਵਾਨ ਚਾਂਦੀ ਗੋਭੀ, ਯਾਵਨ ਲਾਟੂੰਗ, ਜਾਵਾ ਮਾਊਸ-ਡੀਅਰ, ਜਵਾਨ ਰੁਸਾ ਅਤੇ ਜਵਾਨ ਤਾਈਪਾਰ[7]।450 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੰਛੀਆਂ ਅਤੇ 37 ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਜਾਵਾ ਇੱਕ ਪੰਛੀਵਾਚਕ ਦੇ ਫਿਰਦੌਸ[8] ਹੈ।ਜਾਵਾ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 130 ਤਾਜਾ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ।.[9]

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

[ਸੋਧੋ]
ਵਿਕੀਵੌਇਜ ਕੋਲ Java ਨਾਲ਼ ਸਬੰਧਤ ਸਫ਼ਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ।

ਫਰਮਾ:Provinces of Indonesia

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ Indonesia: Urban Population of Cities Retrieved 22 December 2015.
  2. ↑ Monk,, K. A.; Fretes, Y.; Reksodiharjo-Lilley, G. (1996). The Ecology of Nusa Tenggara and Maluku. Hong Kong: Periplus Editions Ltd. p. 7. ISBN 962-593-076-0.{{cite book}}: CS1 maint: extra punctuation (link)
  3. ↑ Management of Bengawan Solo River Area Archived 2007-10-11 at the Wayback Machine. Jasa Tirta I Corporation 2004. Retrieved 26 July 2006.
  4. ↑ Ricklefs (1991), pp. 16–17.
  5. ↑ Ricklefs (1991), p. 15.
  6. ↑ Coedès, George (1968). Walter F. Vella (ed.). The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
  7. ↑ "Javan Rhinoceros (Rhinoceros sondaicus)". EDGE Evolutionarily Distinct and Globally Endangered. Archived from the original on 8 ਨਵੰਬਰ 2017. Retrieved 26 June 2012.
  8. ↑ "Indonesia bird watching tour". wildlifenews.co.uk. Archived from the original on 9 February 2012. Retrieved 26 June 2012. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  9. ↑ Nguyen, T. T. T., and S. S. De Silva (2006). Freshwater finfish biodiversity and conservation: an asian perspective. Biodiversity & Conservation 15(11): 3543–3568.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਜਾਵਾ_ਟਾਪੂ&oldid=649589" ਤੋਂ ਲਿਆ