Batalha de Queronèa

La batalha de Queronèa es una batalha que se debanèt lo 2 d'aost de 338 avC en Grècia Centrala. Opausèt l'armada macedoniana de Felip II (32 000 òmes) a una coalicion de ciutats-estats grègas bastidas a l'entorn d'una aliança entre Atenas e Tebas (35 000 òmes). S'acabèt per una victòria dei Macedonians que poguèron impausar son egemonia en Grècia gràcias a l'ocupacion de Tebas e l'integracion d'Atenas dins la Liga de Corint, una organizacion ellenica que permetiá a Felip II de contraròtlar dirèctament ò indirèctament la region.

Situacion generala

Contèxte

La batalha aguèt luòc durant la darriera etapa de l'establiment de l'egemonia macedoniana en Grècia. D'efiech, aguent estendut son influéncia en Grècia Centrala e dins lo nòrd de la Mar Egèa, Felip II se turtèt a l'oposicion de Tebas e d'Atenas. La guèrra dirècta comencèt vèrs 340-339 avC quand Felip prenguèt Amfissa a l'eissida de la Quatrena Guèrra Sacrada. Lei ciutats grègas encara independentas, qu'avián inicialament sostenguda la guèrra, s'inquietèron e formèron una aliança.

La premiera partida dau conflicte veguèt ges de combat important car lei Tebans poguèron blocar lei Termopilas. Lei Macedonnians deguèron donc cercar un autre passatge per intrar en Beocia. Capitèron de susprendre una garnison tebana en 338 avC, çò que li permetèt de contornejar lei Termopilas per lo sud e de menaçar dirèctament Tebas. Lei Grècs foguèron donc obligats de concentrar sei fòrças per l'arrestar e lo combat aguèt luòc au nòrd de la vila de Queronèa.

Desplegament dei tropas

Lo debanament precís de la batalha es mau conegut car lo premier racònte dau combat foguèt redigit per Diodòr de Sicília au sègle I avC. Segon son tèxte, lei doas armadas formèron una linha entre Queronèa e lo riu Cefís. Lei Grècs dispausavan de 35 000 òmes de qualitat variabla. Leis Atenencs, dirigits per lo generau Charès, formavan l'ala senèstra, lo centre foguèt ocupat per d'oplitas venguts d'Eubèa, de Corint e de Megara. Lei Tebans ocupèron l'ala drecha. De contingents de mercenaris foguèron desplegats per completar lei doas alas. La preséncia de cavalariá per protegir mai leis alas es possibla.

L'armada macedoniana formèt tanben una linha ancorada, au nòrd, sus lo riu. Sus sa drecha, Felip II prenguèt lo comandament dirècte de son infantariá d'elèit, constituïda d'unitats d'oplitas permanentas. Lo rèsta de sei falanjas formèt lo centre e sa senèstra. La preséncia de cavalariá « pesuca »^[1] es atestada sus son ala senèstra. Dins lo racònte tradicionau, èra comandada per Alexandre. Pasmens, aquò es mau segur car certanei fònts mencionan Alexandre coma cap d'una falanja. La preséncia de cavalariá sus l'ala drecha es probabla per s'aparar còntra la cavalariá grèga. Au totau, lei Macedonians alinhavan 30 000 fantassins e 2 000 cavaliers.

Debanament

Descripcion possibla de la batalha de Queronèa segon lo racònte de Diodòr de Sicília.

Segon Diodòr, l'ala drecha macedoniana avancèt vèrs lei fòrças atenencas avans de recular, perseguida per son adversari. Lei rasons d'aqueu movement son desconegudas mai semblan liadas a un plan de Felip II. D'efiech, la coordinacion marrida entre lei diferentei tropas grègas entraïnèt una rompedura dins sa linha. Son nivèu es desconeguda car certaneis interpretacions indican la formacion d'una brèca dins lo centre dau dispositiu grèc e d'autrei dins l'ala drecha.

Coma que siegue, lo trauc aparegut dins la linha grèga permetèt una còntra-ofensiva macedoniana. La cavalariá macedoniana ataquèt lo centre e l'ala drecha per lo flanc. En dificultat, lo centre e l'ala drecha grèga s'afondrèt e se retirèt. Lo batalhon sacrat, l'elèit de l'armada tebana, refusèt de capitular ò de s'enfugir e foguèt anientat. De son caire, leis Atenencs deguèron faciar una carga dei tropas de Felip II. Menaçats per la desfacha de seis aliats, capitèron d'abandonar lo prat batalhier.

Consequéncias

Lei pèrdas de cada camp son mau conegudas. Lei Grècs aurián perdut 2 000 a 3 000 tuats e 6 000 capturats còntra 3 000 a 4 000 tuats dins lei rengs macedonians. Pasmens, la coalicion grèga èra dispersada e Tebas foguèt obligada d'acceptar la preséncia d'una garnison macedoniana. Leis autrei ciutats, compres Atenas, obtenguèron de condicions de patz pus favorablas : gardèron son independéncia, seis institucions e sei fòrças militaras mai deguèron integrar la Liga de Corint.

Fondada per Felip II, aquela organizacion èra destinada a gerir lei relacions entre lei ciutats-estats. Pasmens, lo sistèma de presa de decision èra concebut per li permetre de gardar aisament la majoritat. Ansin, per lo premier còp de l'Istòria, Grècia èra unificada per un poder unic.

Annèxs

Liames intèrnes

Bibliografia

(en) John Buckler, Philip II and the sacred war, Brill, 1989.
(fr) Pierre Carlier, Le IVe siècle grec, Points, 1995.
(en) Robert E. Gaebel, Cavalry operations in the ancient greek world, University of Oklahoma Press, 2002.
(fr) Miltiade Hatzopoulos, L’organisation de l'armée macédonienne, problèmes anciens, documents nouveaux, Centre de Recherche de l'Antiquité grecque et romaine, 2001.

Nòtas e referéncias

↑ Avans lei reformas de Felip II, la cavalariá grèga tradicionala èra una fòrça reducha qu'aviá generalament mission de protegir leis alas de la falanja. Dins l'armada macedoniana, son nombre passèt de 300 a 3 000 cavaliers. Son armament foguèt renfòrçat per li permetre de renfòrçar sei capacitats de combat. Ansin, la cavalariá èra benlèu capabla de menar una carga dirècta còntra una falanja.

[1] Avans lei reformas de Felip II, la cavalariá grèga tradicionala èra una fòrça reducha qu'aviá generalament mission de protegir leis alas de la falanja. Dins l'armada macedoniana, son nombre passèt de 300 a 3 000 cavaliers. Son armament foguèt renfòrçat per li permetre de renfòrçar sei capacitats de combat. Ansin, la cavalariá èra benlèu capabla de menar una carga dirècta còntra una falanja.

[1]