Motstandsmannen Helge Hansen
| Helge Hansen | |
 | |
| Statsborgarskap | Noreg |
| Fødd | 3. juli 1923 |
| Død |
13. februar 2003 (79 år) |
| Yrke | politikar |
| Politisk parti | Norges Kommunistiske Parti, Arbeidarpartiet |
| Far | Peder Håkon Jarl Hansen |
Helge Hansen (3. juli 1923–13. februar 2003) var ein norsk motstandsmann under andre verdskrigen. Han var leiar av ei av dei kommunistiske motstandsgruppene i Saborg og utførte sabotasjeaksjonar, mellom anna mot den tyske knottfabrikken i Hillevåg 29. november 1944.[1] Ifølgje Egil Ulateig var sprenginga av knottfabrikken bortkasta fordi ho ramma alle andre enn okkupasjonsmakta.[2]
Dei to første krigsåra var Hansen XU-agent. Han blei arrestert 15. november 1942 og rømde nyttårsafta.[3] Hansen oppheldt seg i Sverige til sommaren 1944 og fekk der opplæring i våpenbruk og sabotasje. 26. januar 1945 blei han avslørt av ein Stapo-offiser, skoten og såra.[4]
Personleg liv
[endre | endre wikiteksten]Hansen blei fødd i 1923 som son av Peder Håkon Jarl Hansen (1890–1986) og Sigrid Berger (1898–1994). Familien busette seg i Stavanger, og han gjekk på Stavanger katedralskule då andre verdskrigen braut ut. Faren hans, som var medlem av Norges Kommunistiske Parti, blei fengsla og internert i Sachsenhausen konsentrasjonsleir under krigen.[5] Broren hans, Johan, blei sendt til Nacht und Nebel-leiren Natzweiler.[6] Han var òg bror til den seinare politikaren og regjeringsministeren Vesla Vetlesen.
Andre verdskrigen
[endre | endre wikiteksten]Under andre verdskrigen, medan familien hans budde i Stavanger, blei Hansen engasjert både i etterretningsarbeid og produksjon av illegale aviser.[7] Han blei arrestert av Gestapo i november 1942 og fengsla i Lagårdsveien fengsel. Hansen blei kjend for flukta si frå varetekt i desember 1942 og klarte å rømme til Sverige.[8] I Sverige blei han trena i våpenbruk og sabotasje. Han vende tilbake til Stavanger i september 1944 med mål om å etablere ei sabotasjegruppe i Stavanger-distriktet.[9] Den 29. november 1944 blei fabrikken Hillevåg Knottfabrikk brend ned av gruppa.[10] Kort tid etter blei dei to einaste likvidasjonane i Stavanger-distriktet utførte, då informanten Herbert Geicke og Stapo-torturisten Leonard Wickstrøm blei skotne.[11][12]
Etter å ha vore involvert i ei skotveksling den 15. januar 1945, der han blei treft i skuldra, bestemte han seg for å forsøkje å rømme til Sverige ved å krysse fjella på ski. Under denne reisa kom han over Knut Haukelid si Milorg-gruppe. Han slutta seg til Haukelid si gruppe og deltok i Operasjon Sunshine, ein anti-sabotasjeoperasjon meint å verne essensiell norsk industri mot mogleg tysk sabotasje mot slutten av krigen.[13]
Seinare karriere
[endre | endre wikiteksten]Etter krigen engasjerte Hansen seg i politikken. Han blei vald inn i Stavanger bystyre som representant for Kommunistpartiet. Seinare blei han utvist frå Kommunistpartiet, og nokre år seinare blei han medlem av Arbeidarpartiet. Han fullførte utdanninga si som kjemikar i Stockholm. Frå 1947 arbeidde han ved såpefabrikken Nordkronen i Stavanger, først som kjemikar og seinare som leiar for fabrikken.[14]
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ Død over de tyske okkupanter: de norske kommunistenes motstandskamp 1940–1945. Informasjonsforl. 1998. ISBN 8299485908.
- ↑ Ulateig, Egil (1996). Med rett til å drepe. Tiden. ISBN 8210041657.
- ↑ Berg, Rolf (1972). Militær motstand i Rogaland og Vestfold. Universitetsforlaget. ISBN 8200070263.
- ↑ Schanche, Gerd (1979). Stritt folk. Dreyer bok. ISBN 82-7096-070-5.
- ↑ Børre R. Giertsen, red. (1946). "5976. Hansen, Peder". Norsk fangeleksikon. Grinifangene. Oslo: Cappelen. p. 217.
- ↑ Børre R. Giertsen, ed. (1946). "4306. Hansen, Johan Bernhard". Norsk fangeleksikon. Grinifangene. Oslo: Cappelen. p. 157.
- ↑ Vetlesen 2008: s. 15-21
- ↑ Stahl 1962: s.186-188
- ↑ Schanche 1979: s. 234-242
- ↑ Stahl 1962: s. 252-255
- ↑ Stahl 1962: s. 255-257
- ↑ Moland 1999: s. 157-160
- ↑ Stahl 1962: s. 262-264
- ↑ Vetlesen 2008: s. 167-168
- Denne artikkelen bygger på «Helge Hansen (motstandsmann)» frå Wikipedia på bokmål, den 25. august 2024.