Abkhasisk: Skilnad mellom versjonar

	Abkhasisk; аҧсуа бызшәа ( [ аpʰswa bəzʃʷa ])
Klassifisering	kaukasisk; nordvestkaukasisk
	Bruk
Tala i	Georgia, Abkhasia
Abkhasisktalande i alt	105 000
	Språkkodar
ISO 639-1	ab
ISO 639-2	abk
ISO 639-3	abk
	Wikipedia på abkhasisk

Gå gjennom historikken

← Eldre endring

Sletta innhald Nytt innhald

VisuellWikitekst

På line

Siste versjonen frå 15. november 2022 kl. 16:48

Abkhasisk (аҧсуа бызшәа [ аpʰswa bəzʃʷa ]) er eit nordvestkaukasisk språk som blir snakka i Georgia (i den autonome republikken Abkhasia) og i Tyrkia.

Det finst 101.000 talarar av abkhasisk i Georgia. Kor mange talarar som finst i Tyrkia er ikkje kjend på grunn av manglande sensusdata, men eit overslag er 4.000, av ei etnisk gruppe på ca. 39.000).

Språklege karakteristika

Abkhasisk er kjenneteikna av eit rikhaldig konsonantforråd og eit lite vokalforråd: To fonologisk distinkte vokalar, ein open a og ein lukka ə. Avhengig av omgjevnad kan denne vokalen bli uttalt e, i, o eller u. Abshuj-dialekten har 58 konsonantar, Bsyp-dialekten sogar 67.

Abkhasisk er eit agglutinerande ergativspråk. Språket skil mellom ulike genus i dei personlege pronomena. Morfologien til nomena er relativt enkel, med berre eit par kasus, men verbbøyinga er svært kompleks, og dominert av prefiksering.

Skriftspråk

Utdjupande artikkel for dette emnet er det abkhasiske alfabetet.

Det første abkhasiske alfabetet vart utvikla i 1862 av Baron Peter von Uslar og bestod av 37 kyrilliske bokstavar. Frå 1905 var eit kyrillisk alfabet med55 bokstavar i bruk. Nikolaj Marr utvikla eit latinsk alfabet med 75 bokstavar, som var i bruk mellom 1926 og 1928, då det vart erstatta med eit nytt latinsk alfabet. I 1937 vart det innført eit alfabet basert på det georgiske alfabetet. Då abkhasarane ville distansere seg frå georgiarane, vart det innført eit kyrillisk alfabet i 1954.

Litteratur

Georgij A. Klimov: Einführung in die kaukasische Sprachwissenschaft. Buske, Hamburg 1994 (omsett frå russisk av Jost Gippert).
Vjačeslav A. Čirikba: Abkhaz. LINCOM Europa, München 2003. (på engelsk)
George Hewitt: Abkhaz (Lingua Descriptive Studies). North-Holland, Amsterdam 1979. (på engelsk)
K. V. Lomtatidze: Grammatika abchazskogo jazyka: fonetika i morfologija. Suchumi 1968. (på russisk)
N. Ja. Marr: O jazyke i istorii abchazov. Verlag der Akademie der Wissenschaften der UdSSR, Moskau u. a. 1938. (på russisk)
Teimuraz Gvanceladze (PDF)

Kjelder

↑ Ethnologue-tal frå 1993

Bakgrunnsstoff

Wikipedia på abkhasisk

[1] Ethnologue-tal frå 1993

[1]

@@ Line 6: / Line 6: @@
 |familycolor=kaukasisk
 |slekt=[[Kaukasiske språk|kaukasisk]]
-|slekt2=[[Kartvelske språk|nordvestkaukasisk]]
+|slekt2=[[nordvestkaukasisk språk|nordvestkaukasisk]]
-|slekt3=[[Georgiske språk|abkhasisk]]
 |skriftsystem=[[Det kyrilliske alfabetet]]
 |offisielt=[[Georgia]]
@@ Line 18: / Line 17: @@
 Det finst 101.000 talarar av abkhasisk i Georgia. Kor mange talarar som finst i Tyrkia er ikkje kjend på grunn av manglande sensusdata, men eit overslag er 4.000, av ei etnisk gruppe på ca. 39.000).
-<!--
-== Dialekte ==
-Abchasisch wird oft als [[Dialekt]] der abchasisch-abasischen Sprache bezeichnet. Es ist jedoch [[Sprachwissenschaft|linguistisch]] sinnvoller, Abchasisch und Abasisch als zwei verschiedene Sprachen zu betrachten. Abchasisch teilt sich in mehrere Dialekte auf, von denen noch drei auf dem Gebiet Abchasiens gesprochen werden: ''(von Westen nach Osten)'' Bsyp, Abshuj und - als kleinerer Dialekt - Samurzakan (nicht zu verwechseln mit dem mingrelischen Dialekt [[Mingrelische Sprache|Samurzaqan-Zugdidi]]. Weitere Dialekte werden heute in der Türkei gesprochen - etwa Sads, Achtschipsa und Tsabal, ebenso Bsyp.
--->
 == Språklege karakteristika ==
-Abkhasisk er kjenneteikna av eit rikhaldig konsonantforråd og eit lite vokalforråd: To fonologisk distinkte vokalar, ein open ''a'' og ein lukka ''ə''. Avhengig av omgjevnad kan denne vokalen bli uttalt ''e, i, o'' eller ''u''.  Abshuj-dialekten har 58 konsonantar,  Bsyp-dialekten sogar 67.
+Abkhasisk er kjenneteikna av eit rikhaldig konsonantforråd og eit lite vokalforråd: To fonologisk distinkte vokalar, ein open ''a'' og ein lukka ''ə''. Avhengig av omgjevnad kan denne vokalen bli uttalt ''e, i, o'' eller ''u''. Abshuj-dialekten har 58 konsonantar, Bsyp-dialekten sogar 67.
 Abkhasisk er eit [[agglutinerande språk|agglutinerande]] [[ergativspråk]]. Språket skil mellom ulike [[genus]] i dei [[personleg pronomen|personlege pronomena]]. [[Morfologi]]en til [[nomen]]a er relativt enkel, med berre eit par [[kasus]], men [[verb]]bøyinga er svært kompleks, og dominert av [[prefiks]]ering.
 == Skriftspråk ==
+{{hovudartikkel|det abkhasiske alfabetet}}
-Det første [[Abkhasisk alfabet|abkhasiske alfabetet]] vart utvikla i 1862 av [[Peter Karlowitsch von Uslar|Baron Peter von Uslar]] og bestod av 37 [[det kyrilliske alfabetet|kyrilliske]] bokstavar. Frå 1905 var eit kyrillisk alfabet med55 bokstavar i bruk. [[Nikolai Jakovlevitssj Marr|Nikolaj Marr]] utvikla eit latinsk alfabet med 75 bokstavar, som var i bruk mellom 1926 og 1928, då det vart erstatta med eit nytt latinsk alfabet. I 1937 vart det innført eit alfabet basert på [[det georgiske alfabetet]]. Då abkhasarane ville distansere seg frå georgiarane, vart det innført eit kyrillisk alfabet i 1954.
+Det første [[det abkhasiske alfabet|abkhasiske alfabetet]] vart utvikla i 1862 av [[Peter Karlowitsch von Uslar|Baron Peter von Uslar]] og bestod av 37 [[det kyrilliske alfabetet|kyrilliske]] bokstavar. Frå 1905 var eit kyrillisk alfabet med55 bokstavar i bruk. [[Nikolai Jakovlevitssj Marr|Nikolaj Marr]] utvikla eit latinsk alfabet med 75 bokstavar, som var i bruk mellom 1926 og 1928, då det vart erstatta med eit nytt latinsk alfabet. I 1937 vart det innført eit alfabet basert på [[det georgiske alfabetet]]. Då abkhasarane ville distansere seg frå georgiarane, vart det innført eit kyrillisk alfabet i 1954.
-{{InterWiki|kode=ab|språk=abkhasisk}}
 == Litteratur ==
@@ Line 41: / Line 33: @@
 * K. V. Lomtatidze: ''Grammatika abchazskogo jazyka: fonetika i morfologija''. Suchumi 1968. (på russisk)
 * N. Ja. Marr: ''O jazyke i istorii abchazov''. Verlag der Akademie der Wissenschaften der UdSSR, Moskau u.&nbsp;a. 1938. (på russisk)
-* [http://www.acnet.ge/ike_dictionaries/abkhazian_georgian_grammar.pdf Teimuraz Gvanceladze
+* [http://www.acnet.ge/ike_dictionaries/abkhazian_georgian_grammar.pdf Teimuraz Gvanceladze] (PDF)
 == Kjelder ==
@@ Line 47: / Line 39: @@
 == Bakgrunnsstoff ==
+{{InterWiki|kode=ab|språk=abkhasisk}}
 * [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=abk Ethnologue, Languages of the World: Abkhaz]
 * [http://www.omniglot.com/writing/abkhaz.htm Abchasisches Alphabet]
-* [http://www.fuadiye.com/Abazabizsha.html Abasinisch-abchasische Website aus der Türkei]
+* [http://www.fuadiye.com/Abazabizsha.html Abasinisch-abchasische Website aus der Türkei] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131230002512/http://www.fuadiye.com/Abazabizsha.html |date=2013-12-30 }}
-* [http://www.uni-klu.ac.at/eeo/Abchasisch.pdf Beitrag der Enzyklopädie des Europäischen Ostens über das Abchasische]
+* [http://www.uni-klu.ac.at/eeo/Abchasisch.pdf Beitrag der Enzyklopädie des Europäischen Ostens über das Abchasische] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927010801/http://www.uni-klu.ac.at/eeo/Abchasisch.pdf |date=2007-09-27 }}
 * [http://www.amsi.ge/istoria/div/gvanc.html Teimuraz Gvanceladze]
 * [http://www.amsi.ge/istoria/div/gvanc_rus.html Teimmuraz Gvanceladze: ''Iz istorii perechoda abchazskogo knižnogo jazyka na gruzinskuju grafiku'']
+{{Autoritetsdata}}
 [[Kategori:Nordvestkaukasiske språk]]
 [[Kategori:Abkhasia]]
+[[Kategori:Einskildspråk]]
+[[Kategori:Språk i Georgia]]
-<!--interwiki (no, sv, da first; then other languages alphabetically by name)-->
+[[Kategori:Språk i Tyrkia]]
-[[no:Abkhasisk]]
-[[sv:Abchaziska]]
-[[kbd:Апхъазыбзэ]]
-[[ab:Аҧсуа бызшәа]]
-[[ar:لغة أبخازية]]
-[[an:Idioma abkhasio]]
-[[az:Abxaz dili]]
-[[bn:আবখাজ ভাষা]]
-[[be:Абхазская мова]]
-[[be-x-old:Абхаская мова]]
-[[bg:Абхазки език]]
-[[br:Abc'hazeg]]
-[[ca:Abkhaz]]
-[[cv:Абхаз чĕлхи]]
-[[ceb:Pinulongang Abhaso]]
-[[cs:Abcházština]]
-[[cy:Abchaseg]]
-[[de:Abchasische Sprache]]
-[[et:Abhaasi keel]]
-[[el:Αμπχαζική γλώσσα]]
-[[en:Abkhaz language]]
-[[es:Idioma abjasio]]
-[[eo:Abĥaza lingvo]]
-[[eu:Abkhazera]]
-[[fa:زبان آبخازی]]
-[[hif:Abkhaz bhasa]]
-[[fr:Abkhaze]]
-[[ga:An Abcáisis]]
-[[gl:Lingua abkhaza]]
-[[ko:압하스어]]
-[[hr:Abhaski jezik]]
-[[os:Абхазаг æвзаг]]
-[[is:Abkasíska]]
-[[it:Lingua abcasa]]
-[[he:אבחזית]]
-[[ka:აფხაზური ენა]]
-[[rw:Icyabukaziyani]]
-[[kv:Абхаз кыв]]
-[[la:Lingua Abasca]]
-[[lv:Abhāzu valoda]]
-[[lt:Abchazų kalba]]
-[[hu:Abház nyelv]]
-[[mk:Апхаски јазик]]
-[[ms:Bahasa Abkhaz]]
-[[nl:Abchazisch]]
-[[ja:アブハズ語]]
-[[mhr:Абхаз йылме]]
-[[pms:Lenga Abkhaz]]
-[[pl:Język abchaski]]
-[[pt:Língua abecásia]]
-[[crh:Abhaz tili]]
-[[ro:Limba abhază]]
-[[ru:Абхазский язык]]
-[[simple:Abkhaz language]]
-[[sk:Abcházština]]
-[[sh:Abhaški jezik]]
-[[fi:Abhaasin kieli]]
-[[ta:அபுகாசிய மொழி]]
-[[th:ภาษาอับฮาเซีย]]
-[[tr:Abhazca]]
-[[tk:Abhaz dili]]
-[[uk:Абхазька мова]]
-[[fiu-vro:Abhaasi kiil]]
-[[yo:Èdè Abkhaz]]
-[[zh:阿布哈茲語]]

Abkhasisk аҧсуа бызшәа ( [ аpʰswa bəzʃʷa ])
Klassifisering	kaukasisk nordvestkaukasisk
Bruk
Tala i	Georgia, Abkhasia
Abkhasisktalande i alt	105 000^[1]
Språkkodar
ISO 639-1	ab
ISO 639-2	abk
ISO 639-3	abk
Wikipedia på abkhasisk