Zompzegge-berkenbroek

Zompzegge-berkenbroek
	Zompzegge-berkenbroek
Syntaxonomische indeling
Klasse:	Vaccinio-Betuletea pubescentis; (klasse van berkenbroekbossen)
Orde:	Vaccinio-Betuletalia pubescentis; (orde van berkenbroekbossen)
Verbond:	Betulion pubescentis; (verbond van berkenbroekbossen)
Associatie
	Carici curtae-Betuletum pubescentis; Stort., Hommel & De Waal 1998
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons

Het zompzegge-berkenbroekbos (Carici curtae-Betuletum pubescentis) is een associatie uit het verbond van berkenbroekbossen (Betulion pubescentis). De associatie omvat broekbossen die voorkomen op matig zure, natte bodems, met overwegend grassen en veenmossen.

Naamgeving en codering

Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r43Aa02
Natura2000-habitattypecode: (EU-code): H91D0

De wetenschappelijke naam Carici curtae-Betuletum pubescentis is afgeleid van de botanische namen van twee vaak voorkomende soorten, de zompzegge (Carex curta) en de kensoort zachte berk (Betula pubescens).

Fysiognomie

De vegetatie blijft laag, de boomlaag wordt ten hoogste 10 m hoog en bestaat praktisch volledig uit laagblijvende exemplaren van zachte berk. De struiklaag is slechts zeer beperkt aanwezig of ontbreekt volledig. De ijle kruidlaag wordt gedomineerd door grassen en grasachtige planten als de zompzegge.

De moslaag is zeer sterk aanwezig, een groot deel van de bodem wordt bedekt door een veenmostapijt.

Ecologie

Het zompzegge-berkenbroek is een voor Nederland zeldzaam bostype, dat voorkomt op matig zure, natte standplaatsen, maar minder zuur en voedselrijker dan het dophei-berkenbroek. Door de hoge waterstand en zuurstoftekort in de bodem, is humificatie van organisch materiaal nauwelijks mogelijk.

De associatie is te vinden op drijftillen in laagveengebieden, in afgesneden beekmeanders, aan de rand van hoogveengebieden en in heidegebieden rond geëutrofieerde vennen.

Zompzegge-berkenbroeken ontwikkelen zich door verzuring spontaan uit moerasvaren-elzenbroeken.

Verspreiding

Het verspreidingsgebied van het zompzegge-berkenbroek is beperkt tot de Noordwest-Europese laagvlakte.

In Nederland komt deze associatie vooral voor in het laagveendistrict en in kalkarme duinen.

Diagnostische taxa voor Nederland en Vlaanderen

De associatie heeft voor Nederland en Vlaanderen geen specifieke kensoorten. Het onderscheid met het verwante dophei-berkenbroek wordt gemaakt door de aanwezigheid van een groep moerasplanten zoals het hennegras, riet en grote wederik en mossen als het gewoon sterrenmos. Ook de aanwezigheid van zwarte els en lianen als de wilde kamperfoelie differentiëren deze associatie.

In de onderstaande synoptische tabel staan de belangrijkste diagnostische plantentaxa van het zompzegge-berkenbroek voor Nederland en Vlaanderen.

Boomlaag

Kentaxon	Diff.soort	Presentie	Triviale naam	Botanische naam	Opmerking
kK		100%	zachte berk	Betula pubescens
	dA	> 40%	zwarte els	Alnus glutinosa	t.o.v. het dophei-berkenbroek
		> 40%	zomereik	Quercus robur
		> 40%	grauwe wilg	Salix cinerea

Struiklaag

Kentaxon	Diff.soort	Presentie	Triviale naam	Botanische naam	Opmerking
		> 50%	sporkehout	Frangula alnus
		> 40%	wilde lijsterbes	Sorbus aucuparia

Kruidlaag

Diff.soort	Presentie	Triviale naam	Botanische naam	Opmerking
dA	> 50%	hennegras	Calamagrostis canescens	t.o.v. het dophei-berkenbroek
dA	> 50%	gewoon riet	Phragmites australis	t.o.v. het dophei-berkenbroek
	> 40%	smalle stekelvaren	Dryopteris carthusiana
	> 40%	pijpenstrootje	Molinia caerulea
dA	> 30%	grote wederik	Lysimachia vulgaris	t.o.v. het dophei-berkenbroek
	> 30%	gewone braam	Rubus fruticosus
dA	> 20%	zompzegge	Carex curta	t.o.v. het dophei-berkenbroek
	> 20%	pitrus	Juncus effusus
dA	> 20%	wilde kamperfoelie	Lonicera periclymenum	t.o.v. het dophei-berkenbroek
dA	> 20%	moerasstruisgras	Agrostis canina	t.o.v. het dophei-berkenbroek

Moslaag

Diff.soort	Presentie	Triviale naam	Botanische naam	Opmerking
dA	> 60%	gewoon sterrenmos	Mnium hornum	t.o.v. het dophei-berkenbroek
dA	> 50%	gewimperd veenmos	Sphagnum fimbriatum	t.o.v. het dophei-berkenbroek
	> 40%	gewoon veenmos	Sphagnum palustre
dA	> 30%	haakveenmos	Sphagnum squarrosum	t.o.v. het dophei-berkenbroek
	> 30%	roodviltmos	Aulacomnium palustre
	> 30%	fijn laddermos	Kindbergia praelonga
	> 30%	gewoon haarmos	Polytrichum commune
	> 30%	slank veenmos	Sphagnum flexuosum
	> 20%	gewoon peermos	Pohlia nutans
dA		glanzend platmos	Plagiothecium denticulatum	t.o.v. het dophei-berkenbroek
dA		gewoon dikkopmos	Brachythecium rutabulum	t.o.v. het dophei-berkenbroek

Zie ook

Lijst van bosgemeenschappen in Nederland

Bronnen, noten en/of referenties

J.Schaminée, K.Sýkora, N.Smits & M.Horsthuis, 2010: Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland. KNNV Uitgeverij, Zeist.
K.Sýkora, 2008: Field Guide Dutch Plant Communities. Species composition and ecology