Wikipedia:De kroeg/Archief/20220514

Pseudowetenschap op Wikipedia

Naar aanleiding van een overleg elders wil ik toch het overleg breder trekken. Er is in het verleden gesproken over het brongebruik voor artikelen, maar niet elke bron is even goed als een andere zeker als het pseudowetenschap betreft. Nu wil ik de vraag hier dan ook opwerpen: kan je delen van artikelen of artikelen in zijn geheel baseren op pseudowetenschappelijke boeken die geschreven zijn door pseudowetenschappers? Ik ben er zelf geen groot voorstander van om totaal geen informatie hierop te baseren, maar dat dit alleen gebalanceerd dient te zijn. Oftewel, dat er voldoende wel-wetenschappelijke (peer-reviewed) bronnen zijn om de lezer geen foutieve informatie voor te schotelen. Met name dat laatste ben ik bang voor bij het gebruik van dit soort bronnen. Ik ben erg benieuwd hoe anderen hier over denken. Mathijsloo (overleg) 5 mei 2022 10:43 (CEST)

Als het een maatschappelijk relevant onderwerp is, dan is er toch niets mis mee om de beweringen van pseudowetenschappers te beschrijven en te duiden? –bdijkstra (overleg) 5 mei 2022 10:52 (CEST)

Dat ben ik zeker met je eens, met name rondom Covid-19 is er ook veel pseudowetenschap rondgepompt en dan is er niets op tegen om dat te duiden. Ik denk wel dat je ervoor moet waken om artikelen te schrijven die alleen gebaseerd zijn op pseudowetenschappelijk werk. Mathijsloo (overleg) 5 mei 2022 11:20 (CEST)

In dit lemma is er wel erg veel aandacht voor die hiërogliefen. Het hele artikel is nu uit balans. En als er gebruik is gemaakt van dubieuze bronnen, dan zul je er toch echt wel kanttekeningen bij moeten plaatsen. Er wordt in feite nu ook geen uitleg gegeven over het schriftsysteem van deze indianenstam, maar er wordt een platform geboden aan een auteur die meende iets ontdekt te hebben (en die auteur is kennelijk geen gezaghebbende persoon binnen dat vakgebied). Thieu1972 (overleg) 5 mei 2022 11:22 (CEST)

Dan zie ik liever de manier waarop de Engelstalige collega's dit onderwerp beschreven hebben. Thieu1972 (overleg) 5 mei 2022 11:25 (CEST)

Pseudowetenschappelijke bronnen zou ik niet absoluut verbieden, maar ook nooit zelfstandig gebruiken om iets te staven, zelfs niet het pure feit "X stelt A". Zie het als een soort primaire bron, dus idealiter altijd vergezeld van een gedegen bron over de pseudowetenschappelijke uitspraak. Ook is er, zoals Thieu zegt, altijd het gevaar dat een lemma uit balans raakt door teveel aandacht voor de pseudowetenschappelijke insteek én de weerlegging ervan (mee door de Wet van Brandolini). Aangezien het toch niet om gezaghebbende uitspraken gaat, kunnen dergelijke zaken beter geëvacueerd worden naar het lemma van de pseudowetenschapper in kwestie, met hoogstens nog een zinnetje als verwijzing. Concreet voor het lemma Mi'kmaq zou dit dan op een (aan te maken) artikel Barry Fell komen. Dank in elk geval dat je hier waakzaam voor bent. Karmakolle (overleg) 5 mei 2022 20:03 (CEST)

Wat je eerste zinnen betreft: dat ben ik met je eens. Onlangs poneerde ik in dit overleg min of meer hetzelfde. Marrakech (overleg) 5 mei 2022 20:24 (CEST)

Hoe weet je als niet-deskundige op een vakgebied dat het om pseudo-wetenschap gaat?Stunteltje (overleg) 5 mei 2022 20:36 (CEST)

Ons lemma pseudowetenschap heeft een kopje over het identificeren ervan. Ook dit artikel van Etienne Vermeersch geeft een aantal basiskenmerken. Bij mij is het vaak ook de stijl die wordt opgepikt door mijn bullshitradar, maar dat blijft slechts een eerste signaal. Uiteindelijk is toch een zekere mate van inlezen en deskundigheid nodig om te kunnen oordelen. Karmakolle (overleg) 5 mei 2022 21:12 (CEST)

Ook zijn er meestal wel wat signaalwoorden, zoals Atlantis, Von Däniken, aliens en geheime genootschappen. Dikwijls betreft het auteurs die geen enkele opleiding in het vakgebied hebben, en alle wetenschappelijke methodes van dat vakgebied het liefst negeren. Ook het aan elkaar linken van losstaande feitjes en onbewezen vondsten (dus geen provenance) en daar dan een opzienbarende theorie aan vastknopen, zegt vaak genoeg: als het te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het dat meestal ook. Thieu1972 (overleg) 6 mei 2022 10:23 (CEST)

Maar eerlijk is eerlijk, er is ook genoeg pseudowetenschap die niet zomaar te herkennen is zonder goed ingelezen te zijn in een vakgebied. Bijvoorbeeld omdat baggerartikelen die methodisch niet in de haak zijn toch door de peer review komen. Soms gaat het om slordigheid of prestatiedruk, maar lang niet altijd. Of een vakgebied scoort per definitie al hoog op de bad science checklist waardoor pseudowetenschappers hun kans makkelijk schoon zien. Zie dan maar eens een onderscheid te maken tussen bad science, iemand die de wetenschappelijke spelregels naleeft of iemand die van het padje af van alles loopt te beweren. Pseudowetenschappers komen helaas niet altijd in de vorm van makkelijk herkenbare wappies. Natuur12 (overleg) 7 mei 2022 16:14 (CEST)

Ik vermoed dat je de pseudo-supporters er een dienst mee bewijst als je het teveel gaat weg censureren. Wikipedia is geen wetenschappelijk verantwoord naslagwerk, dus er moet plaats zijn voor meer dan alleen wat de wetenschap stelt en beschrijft. Dat je het een apart plekje geeft een artikel, en duidelijk maakt dat er een stuk wetenschappelijk is en een stuk pseudo-wetenschappelijk lijkt mij dan evident. En als een artikel "helemaal" op pseudo-bronnen is gebaseerd, is het wellicht tijd om er ook bij te schrijven wat de "echte" wetenschap er van vindt, toch? Dat lijkt me beter dan maar wegmoffelen. Ik weet niet hoeveel procent van de maatschappij wappie is, maar sinds de Corona lijkt die groep groter dan ik daarvoor vermoedde. Urinoise (overleg) 6 mei 2022 12:59 (CEST)

Je moet het zeker niet wegmoffelen. In dit specifieke geval echter beslaat het pseudowetenschappelijke verhaal het halve artikel, en over die indianenstam leer je in feite niet zo veel: je leest alleen maar wat iemand ooit voor theorie heeft bedacht over het schrift. Thieu1972 (overleg) 6 mei 2022 13:08 (CEST)