Sagaredzjo (gemeente)
Gemeente in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Locatie in Georgië | |||
| |||
| Geografie | |||
| Regio | Kacheti | ||
| Hoofdplaats | Sagaredzjo | ||
| Oppervlakte | 1553.7 km² [1] | ||
| Hoogste punt | Ialno (1874 m) | ||
| Coördinaten | 41° 44' NB, 45° 20' OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2024) | 51.495 [2] (33,1 inw./km²) | ||
| Etniciteit (2014) | Georgisch (66,1%) Azerbeidzjaans (31,9%) | ||
| Religie (2014) | Georgisch-Orthodox (66,2%) Islam (30,5%) | ||
| Bestuur | |||
| Burgemeester | Avtandil Goelikasjvili (2021-) | ||
| Overige informatie | |||
| Eerdere namen | Garekacheti (1929-1930) | ||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Website | <1-- wikidata --> | ||
| Sagaredzjo in Kacheti | |||
  | |||
| Foto's | |||
| |||
| Gomborigebergte, een van de gezichten van Sagaredzjo | |||
| |||
Sagaredzjo (Georgisch: საგარეჯოს მუნიციპალიტეტი, Sagaredzjos moenitsipaliteti) is een gemeente in het zuidoosten van Georgië met 51.495 inwoners (2024), gelegen in de regio Kacheti. De gelijknamige stad is het bestuurlijk centrum. De gemeente heeft een oppervlakte van ruim 1553 km² en is gesitueerd aan de zuidwestkant van het Gomborigebergte in het Iori-plateau.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Archeologische opgravingen in het gemeentelijk gebied hebben vastgesteld dat het al bewoond was in minimaal de bronstijd.[3] Er wordt aangenomen dat het gebied waar Sagaredzjo ligt rond de rivier Iori, tussen de Mtkvari (Koera) en de Alazani, in Strabo's Geographika beschreven wordt als het district Cambysene van Kaukasisch Albanië. Dit district was genoemd naar de rivier die tegenwoordig de Iori heet.[4] Strabo schreef dat het gebied de toegangspoort was van Iberië naar Kaukasisch Albanië, door een droog en rotsachtig landschap naar de Alazani.[5] Na het uiteenvallen van het Koninkrijk Georgië in de 15e eeuw lag het gebied in het Koninkrijk Kachetië en voor korte tijd in het fusiekoninkrijk Kartli-Kachetië.
In Russisch Rijk
[bewerken | brontekst bewerken]
Na de annexatie van Kartli-Kachetië door het Russische Rijk in 1801 werden de Georgische gebieden administratief ingedeeld naar Russisch model. Het gebied van het moderne Sagardzjo lag in de periode 1801 tot 1930 in het Gouvernement Tiflis[6] versnipperd over verschillende bestuurlijke eenheden. Het westelijke deel lag in het oejezd (provincie) Tiflis (Тифли́сскій уѣ́здъ, Tiflíssky oejezd) en het oostelijke deel in oejezd Signagi (Сигна́хский уезд, Signáchskiy oejezd).[7][8]
Binnen deze provincies, ook wel mazra genoemd in het Georgisch, lag Sagaredzjo in twee gemeentelijk districten, zogeheten oetsjastok (Russisch: участокъ). Het deel in Signagi lag voornamelijk in de westelijke helft van het oetsjastok Kodalski (Кодальскій участокъ), terwijl het deel in Tiflis gelegen was in de oostelijke helft van oetsjastok Sartatsjalski (Сартачальскій участокъ) en lagen kleine delen in andere oetsjastoks in beide provincies.
Districtvorming
[bewerken | brontekst bewerken]De grote districtshervorming van de Sovjet-Unie in 1929-1930 betekende de vorming van Sagaredzjo als bestuurseenheid. In 1929 werd het opgericht als rajon (district) Garekacheti, maar in 1930 werd de naam in Sagaredzjo veranderd.[9] Garekacheti, of ook wel Gare-Kacheti, betekent Buiten Kacheti en refereerde aan de historische naam van het gebied rond het dorp Sagaredzjo. In het onafhankelijke Georgië werd het district in 1995 onderdeel van de nieuw opgerichte regio (mchare) Kacheti en in 2006 werd het omgevormd naar een gemeente (municipaliteit).
Geografie
[bewerken | brontekst bewerken]Sagaredzjo grenst aan zeven gemeenten, te weten over het hele westen Gardabani (regio Kvemo Kartli) en in het noorden aan Mtscheta, Tianeti (beiden regio Mtscheta-Mtianeti). Van noordoost tot zuidoost grenst Sagaredzjo aan de Kachetiaanse gemeenten Achmeta, Telavi, Goerdzjaani en Signagi. Ten slotte grenst Sagaredzjo in het zuidwesten aan Azerbeidzjan, waar geen grensovergang is. Wel is dit stuk van de grens bij het David Garedzja-klooster betwist tussen beide landen.[10]
De gemeente Sagaredzjo ligt in het westen van de wijnregio Kacheti, aan de westkant van het Gomborigebergte dat de Iori en Alazani rivieren van elkaar scheidt. Het Gomborigebergte loopt van noordwest tot zuidoost over een groot deel van de oostelijke grens van de gemeente met maximale hoogtes tot bijna 1900 meter boven zeeniveau. De hoogste berg in de gemeente is de Ialno (1874 m) in het noorden van de gemeente, de hoogste berg van het Sagoeramogebergte.[12]
Iori-plateau
[bewerken | brontekst bewerken]
De Iori-rivier stroomt van noordwest tot zuidoost over de lengte door de gemeente, een gebied dat onderdeel is van het Iori-plateau dat gemiddeld 500 meter boven zeeniveau ligt.[13] De riviervallei heeft in de gemeente een verval van 600 naar 300 meter boven zeeniveau en is voor een groot deel beschermd natuurgebied dat onder het in 1935 opgerichte Mariamdzjvari Natuurreservaat valt.
Het noordelijke deel van de Iori-vallei, ten noorden van de stad Sagaredzjo, valt onder het 10 km² grote Mariamdzjvari Staatsnatuurreservaat, terwijl het gros van de rivier ten zuiden van Sagaredzjo valt onder het in 1958 opgerichte 21 km² grote Koroegi Beheerd Reservaat van 21 km².[14][15] Het natuurgebied bestaat uit rivierbossen met een variëteit aan flora en fauna omringd door steppevegetatie.
Wijn
[bewerken | brontekst bewerken]De regio Kacheti is het belangrijkste wijnbouwgebied van Georgië. Sagaredzjo kent twee exclusieve microzones rond de dorpen Manavi en Chasmi. De Manavi is een hoogwaardige groengele wijn van de Groene Kacheti druivensoort, de Manavi Mtsvane,[16] terwijl de Chasmi een rode droge Saperavi-wijn is.[17]
Demografie
[bewerken | brontekst bewerken]Begin 2024 telde de gemeente Sagaredzjo 51.495 inwoners,[2] een lichte daling ten opzichte van de volkstelling in 2014.
| Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Sagaredzjo | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 | 2014 | 2020 | 2024 | |||||||||
| Gemeente Sagaredzjo | - | 38.632 |  51.717 |
 48.031 |
54.163 |
60.348 |
59.212 |
51.761 |
52.238 |
51.495
| ||||||||
| Sagaredzjo (stad) | 5.625 | 6.872 |
8.074 |
9.985 |
11,661 |
14.563 |
12.566 |
10.871 |
10.542 |
10.359
| ||||||||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[18] Noot:[20] | ||||||||||||||||||
Etniciteit en religie
[bewerken | brontekst bewerken]
De bevolking van Sagaredzjo bestond volgens de volkstelling van 2014 voor 66,1% uit Georgiërs. Er woont een grote gemeenschap Azerbeidzjanen (31,9%) in Sagaredzjo, in absolute aantallen de vierde gemeente, in relatief bevolkingsaandeel de vijfde gemeente in het land. De ruim 17.000 Azerbeidzjanen wonen vrijwel allemaal in negen dorpen langs de Iori in het zuiden van de gemeente. Andere etnische minderheden spelen getalsmatig nauwelijks een rol: Russen (0,3%), Armeniërs, en enkele tientallen Jezidi's, Osseten en Oekraïners.[21]
De religieuze samenstelling volgt in grote lijnen de etnische. Verreweg de meeste inwoners zijn Georgisch-Orthodox (66,2%), gevolgd door de islam (30,5%). Er wonen minder dan 100 jehova's.[22]
Administratieve onderverdeling
[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente Sagaredzjo is administratief onderverdeeld in 24 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 46 dorpen (სოფელი, sopeli) en één stad (ქალაქი, kalaki).[1]
- stad: bestuurlijk centrum Sagaredzjo;
- dorpen: in totaal 46, waaronder Manavi, Moechrovani en Moeghanlo.
Bestuur
[bewerken | brontekst bewerken]De gemeenteraad van Sagaredzjo (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 39 leden: 26 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 13 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel.[23] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 24 districtszetels.
Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Avtandil Goelikasjvili van Georgische Droom met 62,4% van de stemmen gekozen tot burgemeester. De 13 districtszetels zijn allen naar kandidaten van Georgische Droom gegaan. De Georgische Droom behaalde tevens de meeste proportionele stemmen (56,0%), gevolgd door Verenigde Nationale Beweging (31,8%), Lelo (3,8%). Acht andere partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.[24][25]
| Partij | 2017[26] | 2021[27] | |
|---|---|---|---|
| Georgische Droom (GD) | 31 | 29 | |
| Verenigde Nationale Beweging (UNM) | 2 | 9 | |
| Lelo voor Georgië | 1 | ||
| Europees Georgië (EG) | 2 | ||
| Onafhankelijk Raadslid | 1 | ||
| Alliantie van Patriotten (AP) | 1 | ||
| Totaal | 37 | 39 | |
Bezienswaardigheden
[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente strekt zich uit over een gevarieerd landschappelijk gebied en kent door de rjke geschiedenis diverse cultuur-historische monumenten.
- David Garedzja-klooster uit de 6e eeuw is de belangrijkste bezienswaardigheid in de gemeente. Rotskloosters op de grens met Azerbeidzjzan, opgericht door David Garedzjeli, een van de 13 Assyrische Vaders. Het steppe en semi-woestijn landschap op de locatie is daarnaast bijzonder dat zich uitstrekt tot in Dedoplistskaro, en onderdeel is van het Iori-plateau.
- Ninotsminda kloostercomplex (6e eeuw), in het gelijknamige dorp naast Sagaredzjo. Imposant ommuurd complex. De oorspronkelijke kerk heeft aardbevingen in de 19e eeuw niet overleefd. De klokkentoren werd in de 16e euw gebouwd en is een van de eerste van zijn soort in Georgië.[28]
- Het kasteel op een heuvel bij Manavi.[29] Vlakbij staat een laat voorbeeld van een Georgische kruiskoepelkerk uit de late 18e eeuw.
- Koroegi Beheerd Reservaat, een beschermd natuurgebied in de vallei van de Iori met een rijke flora en fauna en rivierbossen.[14]
- Mariamdzjvari Staatsnatuurreservaat, een beschermd natuurgebied ten noorden van de stad Sagaredzjo. Ligt aan de Iori rivier in het Gomborigebergte.[14]
- Oedzjarma fort uit de 4e eeuw, gelegen langs de Sh38 naar Telavi.[30]
Vervoer
[bewerken | brontekst bewerken]
Sagaredzjo is met hoofdstad Tbilisi en Kacheti verbonden via de international route S5 Kacheti Highway (Tbilisi - Sagaredzjo - Bakoertsiche - Lagodechi) die in oostelijke richting naar de Azerbeidjzaanse grens leidt. In het noorden van de gemeente ligt de nationale route Sh38 door het Gomborigebergte die een alternatieve verbinding vormt voor het noorden van Kacheti naar Tbilisi vanaf Telavi via de 1620 meter hoge Gomboripas. Deze weg biedt verder geen belangrijke ontsluiting voor de gemeente Sagaredzjo. Het toeristische en cultuur-historisch belangrijke David Garedzja-klooster aan de grens met Azerbeidzjan is te bereiken vanaf de stad Sagaredzjo via de nationale route Sh172 en vanaf Roestavi via de Sh158.
Sagaredzjo is sinds 1915 via het spoor met Tbilisi verbonden, de "Kacheti spoorlijn" van Tbilisi via Sagaredzjo naar Goerdzjaani nen het eindpunt Telavi. In de jaren 90 van de 20e eeuw werden de passagiersdiensten op deze lijn opgeschort. Sindsdien rijden er sporadisch goederentreinen.[31] Regelmatig wordt geopperd de passagiersverbinding weer tot leven te wekken.[32]
Eterne links
[bewerken | brontekst bewerken]Referenties
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ a b (ka) Main Results of the 2014 Census (Publication) (pdf). Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) p.159-163 (28 april 2016). Gearchiveerd op 13 februari 2020. Geraadpleegd op 9 augustus 2022.
- ↑ a b (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2024). Geraadpleegd op 23 juli 2024.
- ↑ (ka) Topoarchaeologisch woordenboek van Kartli - Sagaredzjo. National Parliamentary Library of Georgia. Geraadpleegd op 20 augustus 2022.
- ↑ (en) Cambysene. Encyclopædia Iranica. Geraadpleegd op 7 mei 2023.
- ↑ (en) Search results for 'Cambysene' in Strabo 'Geography'. Perseus Digital Library Project - Tufts-universiteit. Geraadpleegd op 7 mei 2023.
- ↑ en haar voorgangers Georgië (tot 1840), Georgië-Imeretië (1840-1846).
- ↑ (ru) Gouvernement Tiflis. Grote Russische Encyclopedie. Gearchiveerd op 2 januari 2020. Geraadpleegd op 18 augustus 2022.
- ↑ (ru) Gouvernement Tiflis. Geografisch en statistisch woordenboek van het Russische rijk, deel V p.128 (1885). Geraadpleegd op 27 oktober 2022.
- ↑ (ka) Gemeente Sagaredzjo - Universeel Encyclopedisch Woordenboek 2006. National Parliamentary Library of Georgia. Geraadpleegd op 20 augustus 2022.
- ↑ (en) Georgia, Azerbaijan feud over border monastery. Eurasianet (2 mei 2019). Geraadpleegd op 7 mei 2023.
- ↑ a b (en) Levan Tielidze, Ramin Gobejishvili, Levan Maruashvili en Nikoloz Astakhov (2019). Geomorphology of Georgia. Springer, "12 Eastern Georgia (Iveria) Intermountain Plain". ISBN 978-3-319-77764-1. Geraadpleegd op 12 augustus 2022.
- ↑ Geomorphology of Georgia, 12.2.5 Saguramo-Ialno Range, pagina 211.[11]
- ↑ Geomorphology of Georgia, 12.4 Iori Upland, pagina 216-219.[11]
- ↑ a b c (en) Mariamjvari Strict Nature Reserve Administration. Agency of Protected Areas - Ministry of Environment and Natural Resources Protection of Georgia. Geraadpleegd op 12 augustus 2022.
- ↑ (ka) Civil Encyclopedic Dictionary - Koroegi Beheerd Reservaat. National Parliamentary Library of Georgia. Geraadpleegd op 20 augustus 2022.
- ↑ (en) Manavi microzone met geografische kaart. Nationaal Wijnagentschap Georgië. Geraadpleegd op 20 augustus 2022.
- ↑ (ka) Saperavi Khashmi microzone met geografische kaart. Nationaal Wijnagentschap Georgië. Geraadpleegd op 20 augustus 2022.
- ↑ (en) Population divisions of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 25 juli 2022.
- ↑ (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 10 januari 2022.
- ↑ Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie[19], "1. Introduction", Pagina 1.
- ↑ (en) Ethnic composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 7 mei 2023.
- ↑ (en) Religious composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 7 mei 2023.
- ↑ (en) Election Code of Georgia (art. 148, 149, Annex 1). Legislative Herald of Georgia (28 juni 2021). Geraadpleegd op 6 augustus 2027.
- ↑ (en) October 2, 2021 Municipal Elections. CESKO Central Election Commission. Geraadpleegd op 2 januari 2021.
- ↑ (en) Interactive results 2021 municipal elections. Agenda.ge. Gearchiveerd op 3 oktober 2021. Geraadpleegd op 25 juli 2022.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2017 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.3-4. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 9 augustus 2022.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2021 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.4-6. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 9 augustus 2022.
- ↑ (en) Ninotsminda monastery complex. Georgian Travel Guide. Geraadpleegd op 20 augustus 2022.
- ↑ (en) Manavi Fortress. Georgian Travel Guide. Geraadpleegd op 20 augustus 2022.
- ↑ (en) Ujarma Castle. Castles.nl. Geraadpleegd op 20 augustus 2022.
- ↑ (ka) Kakheti trainless railway. GRASS Factcheck (28 oktober 2016). Geraadpleegd op 9 augustus 2022.
- ↑ (ka) რკინიგზა კახეთში - დაპირება, რომელსაც ზურგს ჯერჯერობით არაფერი უმაგრებს (Spoorweg in Kacheti - een belofte die nog nergens door is gestaafd). Radio Tavisupleba (RFE/RL) (1 juli 2021). Geraadpleegd op 9 augustus 2022.
· 
· 