Naar inhoud springen

Grimma

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Mee bezig
Mee bezig
Aan dit artikel of deze sectie wordt de komende uren of dagen nog druk gewerkt.
Klik op geschiedenis voor de laatste ontwikkelingen.
Grimma
Stad in Duitsland Vlag van Duitsland
Wapen van Grimma
Grimma (Saksen)
Grimma
Situering
Deelstaat Vlag van de Duitse deelstaat Saksen Saksen
Landkreis Leipzig
Coördinaten 51° 14′ NB, 12° 44′ OL
Algemeen
Oppervlakte 218,23 km²
Inwoners
(31-12-2020[1]) 		28.149
(129 inw./km²)
Hoogte 128 m
Burgemeester vacant tot plm. maart 2025 (partijloos)
Overig
Postcode 04668
Netnummers 03437, 034382, 034384, 034385, 034386
Kenteken L (alternatief: BNA, GHA, GRM, MTL, WUR)
Gemeentenr. 14 7 29 160
Website www.grimma.de
Locatie van Grimma in Leipzig
Kaart van Grimma
Foto's
Grimma gezien vanaf de overkant van de Mulde
Grimma gezien vanaf de overkant van de Mulde
Portaal  Portaalicoon   Duitsland

Grimma is een gemeente en stad in de Duitse deelstaat Saksen. De gemeente maakt deel uit van de Landkreis Leipzig. Grimma telt 28.149 inwoners[1].

Geografie

[bewerken | brontekst bewerken]

Ligging

[bewerken | brontekst bewerken]

De stad ligt in het Nordsächsische Platten- und Hügelland, 25 km ten zuidoosten van Leipzig en circa 16 km zuidelijk van Wurzen, in het dal van de Mulde. Met een totale oppervlakte van circa 217 km² – voornamelijk door talrijke annexaties in de jaren 2011 en 2012 - en bijna 30.000 inwoners is Grimma de grootste en volkrijkste gemeente van de Landkreis Leipzig en qua oppervlakte de op drie na grootste stad in Saksen.[2]

Verkeer

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Station Oberer Bahnhof
    Station Oberer Bahnhof
  • Nieuwe brug over de Mulde
    Nieuwe brug over de Mulde
  • Pontje op de Mulde
    Pontje op de Mulde

Bij Grimma kruist de Bundesautobahn 14 op afrit 31 de Bundesstraße 107. Deze B107 loopt ten dele nog dwars door de stad heen. Een nieuwe rondweg, westelijk om Grimma heen, was voor meer dan de helft gereed, toen de verdere aanleg moest worden afgeblazen. Het geplande tracé zou een als natuurreservaat aangemerkt bos doorsnijden. De rondweg eindigt anno 2023 op een landweggetje bij stadsdeel Waldbardau, ten zuiden van het centrum.

Van 1866 tot 2000 had Grimma twee spoorwegstations. Grimma Unterer Bahnhof lag aan een in de jaren 1990-2000 opgeheven, en daarna gedeeltelijk voor de aanleg van een wandel- en fietspad op het tracé, verwijderde lokaalspoorlijn Glauchau - Wurzen v.v.. Het station Grimma Oberer Bahnhof ligt, evenals dat van het 8 km ten zuidoosten van Grimma, aan de B 107, gelegen Großbothen, aan een lokaalspoorlijntje tussen Borsdorf, niet ver ten oosten van Leipzig, Döbeln Hbf en Coswig, niet ver ten noordwesten van Dresden.

Grimma beschikt over twee ieder uur, en in de spitsuren ook vaker, rijdende stadsbuslijnen. Streekbussen verbinden de stad op werkdagen ieder uur met o.a. Leipzig en Wurzen.

Op de Mulde varen in de gemeente Grimma diverse veerbootdiensten, die deel uitmaken van het reguliere openbaar vervoer.

Indeling

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Stadhuis
    Stadhuis

Sinds de inwerkingtreding van de Hauptsatzung[3] (hoofdgemeenteverordening) d.d. 18 december 2022, bestaat de gemeente uit de Kernstadt Grimma (bestaande uit de wijken Innenstadt (centrum), Hohnstädt, Grimma-West, Grimma-Süd en Nimbschen), en 13 Ortschaften, waaronder weer 64[4] Ortsteile ressorteren, en wel als volgt:

  • Beiersdorf, alleen bestaande uit:
    • Beiersdorf
  • Böhlen
    • Böhlen
    • Seidewitz
  • Döben
    • Döben
    • Dorna
    • Grechwitz
    • Neunitz
  • Dürrweitzschen
    • Dürrweitzschen
    • Motterwitz
    • Muschau
  • Großbardau
    • Bernbruch
    • Großbardau
    • Kleinbardau
    • Waldbardau
  • Großbothen
  • Höfgen
    • Höfgen
    • Kaditzsch
    • Naundorf
    • Schkortitz
  • Kössern
    • Förstgen
    • Kössern
  • Leipnitz
    • Frauendorf
    • Keiselwitz
    • Kuckeland
    • Leipnitz
    • Papsdorf
    • Zeunitz
  • Mutzschen
    • Gastewitz
    • Göttwitz
    • Jeesewitz
    • Köllmichen
    • Mutzschen
    • Prösitz
    • Roda
    • Wagelwitz
    • Wetteritz
  • Nerchau
    • Bahren
    • Cannewitz
    • Deditz
    • Denkwitz
    • Fremdiswalde
    • Gaudichsroda
    • Golzern
    • Gornewitz
    • Grottewitz
    • Löbschütz
    • Nerchau
    • Schmorditz
    • Serka
    • Thümmlitz
    • Würschwitz
  • Ragewitz
    • Bröhsen
    • Haubitz
    • Pöhsig
    • Ragewitz
    • Zaschwitz
  • Zschoppach
    • Draschwitz
    • Nauberg
    • Ostrau
    • Poischwitz
    • Zschoppach

Naburige gemeentes

[bewerken | brontekst bewerken]

Economie

[bewerken | brontekst bewerken]

Grimma beschikt aan de zuidkant van de stad over een industrieterrein voor lokaal en regionaal midden- en kleinbedrijf.

Het Gymnasium St. Augustin

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Gymnasium St. Augustin, rivierzijde
    Gymnasium St. Augustin, rivierzijde
  • Idem, gevel aan de Klosterstraße
    Idem, gevel aan de Klosterstraße
  • Buitengvel voormalige dienstwoning van de rector
    Buitengvel voormalige dienstwoning van de rector
  • Het gebouw omstreeks 1820
    Het gebouw omstreeks 1820
  • Buste van de beroemde theoloog Paul Gerhardt, ooit leerling op deze school
    Buste van de beroemde theoloog Paul Gerhardt, ooit leerling op deze school
  • Buste van Maarten Luther, ibidem
    Buste van Maarten Luther, ibidem

Te Grimma staat het enige gymnasium met internaat in de deelstaat Saksen. Deze school heeft een zeer rijke historie en is één van de meest prestigieuze middelbare scholen van geheel Duitsland.

In 1550 liet Maurits van Saksen (1521-1553) op deze locatie, in een voormalig augustijner monnikenklooster te Grimma, een vorstenschool stichten. De school kreeg het motto PIETATI VIRTUTI DOCTRINAE (voor godvrezendheid, deugdzaamheid en geleerdheid).

Oorspronkelijk was deze bedoeld voor jongens, die later aan een universiteit zouden gaan studeren, of een hoge positie bij de overheid of in de Evangelisch-Lutherse Kerk zouden gaan bekleden. Belangrijke leervakken waren o.a. Latijn (tot op de huidige dag nog); sedert omstreeks 2015 krijgen de leerlingen van deze school extra diepgaand onderwijs in de Engelse taal, die Latijn als belangrijkste leervak heeft verdrongen. De onderwijsinstelling doet veel aan toneelkunst.

De huidige schoolgebouwen dateren van omstreeks 1890. Het voor uitvoeringen van koorwerken van de hand van Johann Sebastian Bach wereldberoemde jongenskoor der Thomas-cantorij uit Leipzig heeft hier in de Tweede Wereldoorlog, van 4 december 1943 tot mei 1945, een noodonderkomen gehad. Sinds 1945 zijn ook meisjes op de school als leerling welkom.

In maart 2015 kreeg het gymnasium het recht, de titel Schule ohne Rassismus – Schule mit Courage (school zonder racisme - school met moed) te voeren.

Veel Duitse theologen en politici van naam hebben er als jongen school gelopen. Tot de bekendsten onder hen behoren:

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Ruïne Klooster Nimbschen, waar Catharina van Bora non was, voor haar huwelijk met Maarten Luther
    Ruïne Klooster Nimbschen, waar Catharina van Bora non was, voor haar huwelijk met Maarten Luther
  • Plattegrond van Grimma, ca. 1750
    Plattegrond van Grimma, ca. 1750
  • Toeristische reclameplaat voor Grimma's bezienswaardigheden, 1840
    Toeristische reclameplaat voor Grimma's bezienswaardigheden, 1840
  • Monument slachtoffers WO II
    Monument slachtoffers WO II
  • Pöppelmannbrug over de Mulde na de overstromingsramp van 2002
    Pöppelmannbrug over de Mulde na de overstromingsramp van 2002
  • Monument overstromingsramp 2002
    Monument overstromingsramp 2002
  • Molenruïne, hoogwaterdeur van na 2013
    Molenruïne, hoogwaterdeur van na 2013

Grimma ligt in een streek, waar vanaf het Neolithicum af vrijwel voortdurend mensen hebben gewoond. Archeologisch onderzoek heeft artefacten, graf- en bewoningssporen uit veel verschillende tijdperken aan het licht gebracht.

Vermoedelijk in de 6e of 7e eeuw vestigden zich hier tot Slavische volkeren behorende mensen, die op strategische plekken aan de Mulde één of twee ringwalburchten bouwden. De plaatsnaam Grimma is waarschijnlijk van een uit een Slavische taal afkomstig woord grim voor: land tussen laaggelegen moerassen afgeleid.

In de 12e eeuw vestigden zich hier Duitse en Vlaamse kolonisten. Er ontstond o.a. een nieuw kasteel. De nederzetting daaromheen, het huidige Grimma, verkreeg stadsrechten in 1220.

In de 15e eeuw was Grimma enige tijd mede-residentie van het Keurvorstendom Saksen (1485-1547).

In de eerste helft van de 16e eeuw werd de Reformatie doorgevoerd. Sedertdien is een overgrote meerderheid van de christenen in de gemeente evangelisch-luthers. Dit geldt, tenzij anders vermeld, ook voor de in dit artikel genoemde kerkgebouwen.

In 1719 kwam de door de beroemde barok-architect Matthäus Daniel Pöppelmann ontworpen brug over de Mulde gereed[5].

In 2002 en 2013 liep Grimma grote materiële schade[6] op door sterke overstromingen. Een ingestorte brug over de Mulde werd herbouwd, en speciale ondergrondse waterkeringen zijn na 2013 aangelegd

Bezienswaardigheden

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Grimma beschikt over een goed bewaard gebleven historische binnenstad.
  • Zowel in de stad Grimma zelf als in de dorpen eromheen staan verscheidene kunsthistorisch of architectonisch interessante, soms eeuwenoude, kerkgebouwen.
    • De aan de omstreeks 1200 gebouwde westzijde romaanse, en aan de later gebouwde oostzijde gotische, O.L. Vrouwekerk (Frauenkirche) bezit een altaarstuk uit omstreeks 1510. De beide kerktorens zijn 46 meter hoog.
    • De 14e-eeuwse voormalige, Kloosterkerk St. Augustinus, naast het gymnasium, is als concertzaal en tentoonstellingsruimte in gebruik. Incidenteel worden er nog evangelisch-lutherse kerkdiensten gehouden.
  • Op twee kilometer ten zuidoosten van Grimma, aan de Mulde, ligt het gehucht Nimbschen. Hier staat de ruïne van het cisterciënzer klooster, waar Katharina von Bora non was, voordat zij in 1523 met acht andere kloosterzusters ontvluchtte en later trouwde met Maarten Luther. Naast de kloosterruïne, waar een wandelroute langs loopt, staat een in 2017, ter gelegenheid van de 500e jaardag van de Reformatie, gebouwde kapel, en een modern hotel met vergaderfaciliteiten.
  • Het voormalige kasteel van Grimma, dat bij de overstroming van 2002 zwaar werd beschadigd, leent zich niet voor bezichtiging. Het van oorsprong 13e-eeuwse gebouwencomplex werd diverse malen, o.a. in de 15e en 16e eeuw, ingrijpend verbouwd. Het kasteel huisvest een Amtsgericht en een kantoor van het Openbaar Ministerie Leipzig.
  • Door de gemeente lopen enige langeafstands-fietsroutes, o.a. langs de Mulde en over de voormalige spoorlijn naar Wurzen. Deze laatste route is ook geschikt voor inline-skaters.
  • De Smidse van Kaditzsch is een historische boerderij, waar kunstenaars in talrijke verschillende disciplines kunnen verblijven om er te werken en te exposeren of op te treden. Anno 2023 is het ook een bescheiden hotel.
  • Tussen Kaditzsch en het ten zuidwesten daarvan gelegen Höfgen ligt het Jutta-Park, met o.a. een beeldentuin en een uitzichttoren.

Afbeeldingen

[bewerken | brontekst bewerken]
  • O.L. Vrouwekerk (Frauenkirche)
    O.L. Vrouwekerk (Frauenkirche)
  • Kasteel te Grimma na de renovatie (foto uit 2013)
    Kasteel te Grimma na de renovatie (foto uit 2013)
  • Idem, historische gevel
    Idem, historische gevel
  • V.m. kloosterkerk, daarnaast de v.m. kloosterschool (Gymnasium St. Augustinus)
    V.m. kloosterkerk, daarnaast de v.m. kloosterschool (Gymnasium St. Augustinus)
  • Zijkant kloosterkerk st. Augustin
    Zijkant kloosterkerk st. Augustin
  • R.K. Trinitatiskerk
    R.K. Trinitatiskerk
  • Winkelstraat midden in Grimma
    Winkelstraat midden in Grimma
  • Gattersburg
    Gattersburg
  • Oude stadsmuur met huisjes
    Oude stadsmuur met huisjes
  • Ziekenhuis
    Ziekenhuis
  • Kapel (2017) naast de kloosterruïne te Nimbschen
    Kapel (2017) naast de kloosterruïne te Nimbschen
  • Grimma-Hohnstädt, Göschenhaus
    Grimma-Hohnstädt, Göschenhaus
  • Kerk te Höfgen (12e-16e eeuw)
    Kerk te Höfgen (12e-16e eeuw)
  • Interieur van dit kerkgebouw (2e helft 17e eeuw; plafondschilderingen uit 1695)
    Interieur van dit kerkgebouw (2e helft 17e eeuw; plafondschilderingen uit 1695)
  • Smidse (Denkmalschmiede Höfgen) van Kaditzsch, bij Höfgen
    Smidse (Denkmalschmiede Höfgen) van Kaditzsch, bij Höfgen
  • Dorpskerk te Zschoppach (1830; bouwstijl: classicisme)
    Dorpskerk te Zschoppach (1830; bouwstijl: classicisme)
  • Dorpskerk te Döben (grotendeels anno 1696)
    Dorpskerk te Döben (grotendeels anno 1696)

Partnergemeentes

[bewerken | brontekst bewerken]

Grimma onderhoudt jumelages met:

Belangrijke personen in relatie tot de gemeente

[bewerken | brontekst bewerken]

Geboren in Grimma

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Johann von Staupitz (circa 1465 in Motterwitz - 28 december 1524 in Salzburg), rooms-katholiek geestelijke, hij was de biechtvader van Maarten Luther, toen deze nog jong was
  • Albrecht van Saksen (1443–1500), hertog van Saksen en eerste heerser van de Albertijnse linie van het huis Wettin. Ook zijn dochter Catharina van Saksen (1468-1524) werd te Grimma geboren.
  • Christian August Jacobi (1688 – na 1725), componist
  • Christian August Münckner (1788-1864), luthers theoloog en dichter
  • Johann Georg Theodor Grässe (1814–1885), historicus, taalgeleerde, literatuurhistoricus
  • Ulrich Mühe (20 juni 1953 - 22 juli 2007), acteur

Overigen

[bewerken | brontekst bewerken]
[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Grimma van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grimma&oldid=68496763"