Dansmuggen
Dansmuggen | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Gewone dansmug (Chironomus plumosus) | |||||||||
Taxonomische indeling | |||||||||
| |||||||||
Familie | |||||||||
Chironomidae | |||||||||
Afbeeldingen op Wikimedia Commons | |||||||||
Dansmuggen op Wikispecies | |||||||||
|
Dansmuggen (Chironomidae), ook wel vedermuggen genoemd, vormen een familie van muggen die over de hele wereld voorkomen. Zelfs op Antarctica leven dansmuggen. Ze dienen niet te worden verward met de dansvliegen (Empididae).
Kenmerken
[bewerken | brontekst bewerken]Dansmuggen behoren niet tot de bloedzuigende muggen die mens en dier plagen; dat zijn onder andere de steekmuggen (Culicidae). Dansmuggen zijn onschuldige insecten die over het algemeen makkelijk van steekmuggen zijn te onderscheiden door de grotere en witte vleugels die als een afdakje op de rug worden gevouwen in rust, in plaats van doorzichtig en recht achter de rug gevouwen zoals bij veel steekmuggen. De twee grote, veer-achtige uitsteeksels op de kop verklaren de naam vedermug, met name bij het mannetje die hiermee feromonen van een vrouwtje waar kan nemen. Ze hebben een lichtbruin tot groen lichaam. De meeste dansmuggen worden ongeveer 10 millimeter lang.
Larve
[bewerken | brontekst bewerken]De larve van veel soorten staat bekend als de rode muggenlarve of bloedworm vanwege de bloedrode kleur, hoewel het lichaam doorzichtig is. Het is een worm-achtige, duidelijk gesegmenteerde larve met kleine achterpootjes en twee borstelige monddelen. Omdat een rode kleur opvalt en diverse vissen er dol op zijn, leeft de larve in de modderlaag of tussen onderwaterplanten van wateren. Soms maakt de larve kronkelende bewegingen om meer zuurstofrijk water naar de bodemoppervlakte te brengen. Om meer zuurstof op te kunnen nemen zit het lichaam vol met het roodkleurige en zuurstofbindende stof hemoglobine. Dit eiwit zit ook in menselijk bloed en dient ook bij mensen om zuurstof te binden. Dansmuggen zijn hiermee een grote uitzondering onder de insecten, die vrijwel allemaal door middel van een tracheeënstelsel ademenhalen.
De rode muggenlarve is op diverse terreinen een begrip. Ten eerste is het een zeer veel gebruikt voedseldier voor allerlei vissen, amfibieën en andere aquatische diersoorten. Ook in vijvers kunnen rode muggenlarven gevoerd worden als vissenvoer, vooral baarsachtigen eten ze veel. In de hengelsport heeft dit dier een deftige naam; vers de vase. Het is bij sommige viswedstrijden verboden deze larven te voeren vanwege de opvallende kleur.
Taxonomie
[bewerken | brontekst bewerken]De volgende taxa zijn bij de familie ingedeeld:Onvolledig
- Geslacht Abiskomyia Edwards, 1937[1]
- Onderfamilie Aphroteniinae
- Onderfamilie Buchonomyiinae
- Onderfamilie Chilenomyiinae
- Onderfamilie Chironominae
- Onderfamilie Diamesinae
- Onderfamilie Orthocladiinae
- Geslachtengroep Corynoneurini
- Geslachtengroep Metriocnemini
- Geslachtengroep Orthocladiini
- Geslacht Aagaardia Saether, 2000[2]
- Geslacht Brillia
- Geslacht Cardiocladius
- Geslacht Cricotopus
- Geslacht Eukiefferiella
- Geslacht Nanocladius
- Geslacht Orthocladius
- Geslacht Plecopteracoluthus
- Geslacht Rheocricotopus
- Onderfamilie Podonominae
- Onderfamilie Prodiamesinae
- Onderfamilie Tanypodinae
- Geslachtengroep Pentaneurini
- Geslacht Ablabesmyia
- Geslachtengroep Pentaneurini
- Onderfamilie Telmatogetoninae
- Onderfamilie Usambaromyiinae
- Onderfamilie † Aenneinae
Soorten
[bewerken | brontekst bewerken]De weinige soorten met een andere naam dan een wetenschappelijke worden vaak gewoon dans- of vedermug genoemd, ook de bekendere soorten Chironomus attenuatus (in Amerika) en Chironomus plumosus (onder andere in Europa, Nederland en België). Wereldwijd zijn minimaal 7054 soorten beschreven, waarvan 447 in Nederland.
Geslachten
[bewerken | brontekst bewerken]De geslachten staan hieronder vermeld met het (globaal) aantal soorten tussen haakjes.
- Aagaardia Saether, 2000 (5)
- Abiskomyia Edwards, 1937 (2)
- Ablabesmyia Johannsen, 1905 (23)
- Acamptocladius (3)
- Acricotopus (2)
- Alotanypus (2)
- Allocladius (5)
- Anatopynia (1)
- Antillocladius (2)
- Apedilum (2)
- Apometriocnemus (2)
- Apsectrotanypus (3)
- Arctodiamesa (1)
- Arctopelopia (4)
- Arctosmittia (1)
- Asheum (1)
- Axarus (6)
- Baeoctenus (1)
- Baeotendipes (1)
- Bavarismittia (1)
- Beardius (1)
- Beckidia (2)
- Belgica (1)
- Benthalia (2)
- Bethbilbeckia (1)
- Bilyjomyia (3)
- Boreochlus (4)
- Boreoheptagyia (8)
- Boreosmittia (2)
- Brillia (8)
- Brundiniella (1)
- Bryophaenocladius (42)
- Buchonomyia (1)
- Camptocladius (1)
- Cantopelopia (1)
- Carbochironomus (1)
- Cardiocladius (8)
- Cladopelma (13)
- Cladotanytarsus (28)
- Clinotanypus (6)
- Clunio (6)
- Coelotanypus (5)
- Compteromesa (1)
- Compterosmittia (2)
- Conchapelopia (18)
- Constempellina (1)
- Corynocera (2)
- Corynoneura (23)
- Corynoneurella (1)
- Cricotopus (96)
- Cryptochironomus (22)
- Cryptotendipes (10)
- Cyphomella (4)
- Chaetocladius (32)
- Chasmatonotus (8)
- Chernovskiia (3)
- Demeijerea (5)
- Demicryptochironomus (5)
- Denopelopia Roback & Rutter, 1988 (5)
- Derotanypus (3)
- Diamesa (65)
- Dicrotendipes (22)
- Diplocladius (1)
- Diplosmittia (1)
- Djalmabatista (1)
- Doithrix (6)
- Doncricotopus (2)
- Dratnalia (1)
- Einfeldia (7)
- Endochironomus (6)
- Endotribelos (1)
- Epoicocladius (2)
- Eretmoptera (1)
- Eukiefferiella (23)
- Eurycnemus (1)
- Euryhapsis (5)
- Fittkauimyia (1)
- Fleuria (1)
- Georthocladius (7)
- Gillotia (1)
- Glyptotendipes (23)
- Goeldichironomus (5)
- Graceus (1)
- Guttipelopia (2)
- Gymnometriocnemus (5)
- Halocladius (7)
- Harnischia (5)
- Hayesomyia (3)
- Heleniella (7)
- Helopelopia (2)
- Heterotanytarsus (4)
- Heterotrissocladius (14)
- Hudsonimyia (2)
- Hydrobaenus (22)
- Hydrosmittia (6)
- Hyporhygma (1)
- Kiefferulus (3)
- Kloosia (2)
- Krenopelopia (4)
- Krenosmittia (6)
- Labrundinia (7)
- Lappodiamesa (2)
- Lappokiefferiella (1)
- Lapposmittia (1)
- Larsia (9)
- Lasiodiamesa (8)
- Lauterborniella (1)
- Limnophyes (40)
- Lipiniella (3)
- Lipurometriocnemus (1)
- Lithotanytarsus (2)
- Lopescladius (3)
- Macropelopia (7)
- Meropelopia (2)
- Mesocricotopus (1)
- Mesosmittia (7)
- Metriocnemus (33)
- Microchironomus (4)
- Micropsectra (55)
- Microtendipes (14)
- Molleriella (1)
- Monodiamesa (8)
- Monopelopia (3)
- Nanocladius (15)
- Natarsia (4)
- Neobrillia (1)
- Neostempellina (2)
- Neozavrelia (5)
- Nilomyia (1)
- Nilotanypus (4)
- Nilothauma (5)
- Nimbocera (1)
- Odontomesa (3)
- Olecryptotendipes (1)
- Oliveridia (2)
- Omisus (2)
- Oreadomyia (1)
- Orthocladius (79)
- Pagastia (4)
- Pagastiella (3)
- Paraboreochlus (2)
- Paracladius (3)
- Paracladopelma (14)
- Paracricotopus (5)
- Parachaetocladius (3)
- Parachironomus (30)
- Parakiefferiella (21)
- Paralauterborniella (1)
- Paralimnophyes (3)
- Paramerina (9)
- Parametriocnemus (9)
- Paraphaenocladius (11)
- Parasmittia (1)
- Paratanytarsus (26)
- Paratendipes (11)
- Paratrichocladius (12)
- Paratrissocladius (2)
- Parochlus (1)
- Parorthocladius (1)
- Pentaneura (4)
- Pentaneurella (1)
- Phaenopsectra (9)
- Platysmittia (2)
- Plhudsonia (1)
- Polypedilum (74)
- Potthastia (4)
- Procladius (49)
- Prodiamesa (6)
- Propsilocerus (4)
- Prosmittia (2)
- Protanypus (7)
- Psectrocladius (36)
- Psectrotanypus (4)
- Pseudochironomus (16)
- Pseudodiamesa (5)
- Pseudokiefferiella (1)
- Pseudorthocladius (23)
- Pseudosmittia (23)
- Psilometriocnemus (2)
- Radotanypus (1)
- Rheocricotopus (19)
- Rheomyia (1)
- Rheopelopia (6)
- Rheosmittia (2)
- Rheotanytarsus (18)
- Robackia (3)
- Saetheria (3)
- Saetheriella (1)
- Schineriella (1)
- Sergentia (6)
- Skutzia (1)
- Smittia (48)
- Stackelbergina (1)
- Stelechomyia (1)
- Stempellina (8)
- Stempellinella (8)
- Stenochironomus (21)
- Stictochironomus (18)
- Stilocladius (3)
- Stygocladius (1)
- Sublettea (2)
- Sublettiella (1)
- Symbiocladius (3)
- Sympotthastia (6)
- Syndiamesa (4)
- Synendotendipes (6)
- Synorthocladius (1)
- Tanypus (15)
- Tanytarsus (77)
- Tavastia (4)
- Telmatogeton (7)
- Telmatopelopia (1)
- Telopelopia (2)
- Tethymyia (1)
- Thalassomya (2)
- Thalassosmittia (5)
- Thienemannia (6)
- Thienemanniella (16)
- Thienemannimyia (12)
- Thienemanniola (1)
- Tokunagaia (7)
- Tribelos (7)
- Trichochilus (1)
- Trichotanypus (5)
- Trissocladius (2)
- Trissopelopia (3)
- Tvetenia (8)
- Unniella (1)
- Virgatanytarsus (4)
- Vivacricotopus (2)
- Xenochironomus (1)
- Xenopelopia (3)
- Xestochironomus (2)
- Xylotopus (1)
- Zalutschia (17)
- Zavrelia (2)
- Zavreliella Kieffer, 1920 (1)
- Zavrelimyia Fittkau, 1962 (10)
In Nederland waargenomen soorten
[bewerken | brontekst bewerken]- Genus: Ablabesmyia
- Genus: Acamptocladius
- Genus: Acricotopus
- Genus: Allocladius
- Genus: Anatopynia
- Genus: Apsectrotanypus
- Genus: Arctopelopia
- Genus: Beckidia
- Genus: Benthalia
- Genus: Brillia
- Genus: Bryophaenocladius
- Genus: Camptocladius
- Camptocladius stercorarius - (Mestdansmug)
- Genus: Cardiocladius
- Genus: Chaetocladius
- Genus: Chernovskiia
- Genus: Chironomus
- Chironomus acutiventris
- Chironomus annularius
- Chironomus anthracinus
- Chironomus aprilinus
- Chironomus balatonicus
- Chironomus bernensis
- Chironomus cingulatus
- Chironomus commutatus
- Chironomus dorsalis
- Chironomus entis
- Chironomus fraternus
- Chironomus longipes
- Chironomus longistylus
- Chironomus luridus
- Chironomus melanescens
- Chironomus melanotus
- Chironomus muratensis
- Chironomus nuditarsis
- Chironomus nudiventris
- Chironomus obtusidens
- Chironomus pallidivittatus
- Chironomus parathummi
- Chironomus piger
- Chironomus pilicornis
- Chironomus plumosus
- Chironomus prasinus
- Chironomus pseudothummi
- Chironomus riparius
- Chironomus salinarius
- Chironomus sororius
- Chironomus striatus
- Chironomus tentans
- Chironomus uliginosus
- Chironomus vallenduuki
- Chironomus venustus
- Genus: Cladopelma
- Genus: Cladotanytarsus
- Genus: Clinotanypus
- Genus: Clunio
- Clunio marinus - (Getijdenmug)
- Genus: Conchapelopia
- Genus: Constempellina
- Genus: Corynocera
- Genus: Corynoneura
- Genus: Cricotopus
- Cricotopus albiforceps
- Cricotopus annulator
- Cricotopus arcuatus
- Cricotopus bicinctus
- Cricotopus brevipalpis
- Cricotopus curtus
- Cricotopus cylindraceus
- Cricotopus festivellus
- Cricotopus flavocinctus
- Cricotopus fuscus
- Cricotopus intersectus
- Cricotopus laetus
- Cricotopus laricomalis
- Cricotopus obnixus
- Cricotopus ornatus
- Cricotopus pilitarsis
- Cricotopus pilosellus
- Cricotopus reversus
- Cricotopus similis
- Cricotopus sylvestris
- Cricotopus tibialis
- Cricotopus tremulus
- Cricotopus triannulatus
- Cricotopus tricinctus
- Cricotopus trifascia
- Cricotopus trifasciatus
- Cricotopus vierriensis
- Genus: Cryptochironomus
- Genus: Cryptotendipes
- Genus: Demeijerea
- Demeijerea rufipes - (Grote sponsmug)
- Genus: Demicryptochironomus
- Genus: Diamesa
- Genus: Dicrotendipes
- Genus: Diplocladius
- Genus: Einfeldia
- Genus: Endochironomus
- Endochironomus albipennis
- Endochironomus lepidus - (Plompdansmug)
- Endochironomus tendens
- Genus: Epoicocladius
- Epoicocladius ephemerae - (Haftmug)
- Genus: Eukiefferiella
- Genus: Eurycnemus
- Genus: Fleuria
- Genus: Georthocladius
- Genus: Glyptotendipes
- Genus: Graceus
- Genus: Guttipelopia
- Genus: Gymnometriocnemus
- Genus: Halocladius
- Genus: Harnischia
- Genus: Heleniella
- Genus: Heterotanytarsus
- Genus: Heterotrissocladius
- Genus: Hydrobaenus
- Genus: Hydrosmittia
- Genus: Kiefferulus
- Genus: Kloosia
- Genus: Krenopelopia
- Genus: Krenopsectra
- Genus: Labrundinia
- Genus: Larsia
- Genus: Lasiodiamesa
- Genus: Lauterborniella
- Genus: Limnophyes
- Genus: Lipiniella
- Genus: Macropelopia
- Genus: Mesocricotopus
- Genus: Mesosmittia
- Genus: Metriocnemus
- Genus: Microchironomus
- Genus: Micropsectra
- Genus: Microtendipes
- Genus: Molleriella
- Genus: Monodiamesa
- Genus: Monopelopia
- Genus: Nanocladius
- Genus: Natarsia
- Genus: Neozavrelia
- Genus: Nilotanypus
- Genus: Nilothauma
- Genus: Odontomesa
- Genus: Olecryptotendipes
- Genus: Omisus
- Genus: Orthocladius
- Orthocladius ashei
- Orthocladius consobrinus
- Orthocladius dentifer
- Orthocladius frigidus
- Orthocladius fuscimanus
- Orthocladius holsatus
- Orthocladius lignicola
- Orthocladius luteipes
- Orthocladius oblidens
- Orthocladius olivaceus
- Orthocladius rhyacobius
- Orthocladius rivicola
- Orthocladius rivinus
- Orthocladius rivulorum
- Orthocladius rubicundus
- Orthocladius ruffoi
- Orthocladius thienemanni
- Orthocladius wetterensis
- Genus: Pagastiella
- Genus: Parachironomus
- Parachironomus arcuatus
- Parachironomus biannulatus
- Parachironomus cinctellus
- Parachironomus frequens - (Kameelnekmug)
- Parachironomus gracilior
- Parachironomus mauricii - (Slakkenmug)
- Parachironomus monochromus
- Parachironomus parilis
- Parachironomus swammerdami
- Parachironomus tenuicaudatus
- Parachironomus varus
- Parachironomus vitiosus
- Genus: Paracladius
- Genus: Paracladopelma
- Genus: Paracricotopus
- Genus: Parakiefferiella
- Genus: Paralauterborniella
- Genus: Paralimnophyes
- Genus: Paramerina
- Genus: Parametriocnemus
- Genus: Paraphaenocladius
- Genus: Parapsectra
- Genus: Parasmittia
- Genus: Paratanytarsus
- Genus: Paratendipes
- Genus: Paratrichocladius
- Genus: Paratrissocladius
- Genus: Parorthocladius
- Genus: Phaenopsectra
- Genus: Polypedilum
- Polypedilum acifer
- Polypedilum albicorne
- Polypedilum arundineti
- Polypedilum bicrenatum
- Polypedilum convictum
- Polypedilum cultellatum
- Polypedilum laetum
- Polypedilum nubeculosum
- Polypedilum nubifer
- Polypedilum pedestre
- Polypedilum pullum
- Polypedilum scalaenum
- Polypedilum sordens
- Polypedilum tetracrenatum
- Polypedilum tritum
- Polypedilum uncinatum
- Genus: Potthastia
- Genus: Procladius
- Genus: Prodiamesa
- Genus: Propsilocerus
- Genus: Prosmittia
- Genus: Psectrocladius
- Psectrocladius barbatipes
- Psectrocladius barbimanus
- Psectrocladius bisetus
- Psectrocladius brehmi
- Psectrocladius calcaratus
- Psectrocladius limbatellus
- Psectrocladius obvius
- Psectrocladius octomaculatus
- Psectrocladius oligosetus
- Psectrocladius oxyura
- Psectrocladius platypus
- Psectrocladius psilopterus
- Psectrocladius schlienzi
- Psectrocladius sordidellus
- Psectrocladius ventricosus
- Psectrocladius zetterstedti
- Genus: Psectrotanypus
- Genus: Pseudochironomus
- Genus: Pseudorthocladius
- Genus: Pseudosmittia
- Pseudosmittia albipennis
- Pseudosmittia angusta
- Pseudosmittia arenaria
- Pseudosmittia baueri
- Pseudosmittia brevifurcata
- Pseudosmittia conjuncta
- Pseudosmittia curticosta
- Pseudosmittia danconai
- Pseudosmittia forcipata
- Pseudosmittia gracilis
- Pseudosmittia holsata
- Pseudosmittia obtusa
- Pseudosmittia simplex
- Pseudosmittia trilobata
- Genus: Rheocricotopus
- Genus: Rheopelopia
- Genus: Rheotanytarsus
- Genus: Robackia
- Genus: Saetheria
- Genus: Schineriella
- Genus: Sergentia
- Genus: Smittia
- Genus: Stempellina
- Genus: Stempellinella
- Genus: Stenochironomus
- Genus: Stictochironomus
- Genus: Synendotendipes
- Genus: Synorthocladius
- Genus: Tanypus
- Genus: Tanytarsus
- Tanytarsus aberrans
- Tanytarsus bathophilus
- Tanytarsus brundini
- Tanytarsus buchonius
- Tanytarsus chinyensis
- Tanytarsus curticornis
- Tanytarsus debilis
- Tanytarsus dibranchius
- Tanytarsus ejuncidus
- Tanytarsus eminulus
- Tanytarsus excavatus
- Tanytarsus gracilentus
- Tanytarsus gregarius
- Tanytarsus heusdensis
- Tanytarsus inaequalis
- Tanytarsus lactescens
- Tanytarsus lestagei
- Tanytarsus longitarsis
- Tanytarsus medius
- Tanytarsus mendax
- Tanytarsus miriforceps
- Tanytarsus nemorosus
- Tanytarsus nigricollis
- Tanytarsus norvegicus
- Tanytarsus occultus
- Tanytarsus palettaris
- Tanytarsus pallidicornis
- Tanytarsus recurvatus
- Tanytarsus signatus
- Tanytarsus smolandicus
- Tanytarsus striatulus
- Tanytarsus sylvaticus
- Tanytarsus usmaensis
- Tanytarsus verralli
- Genus: Tavastia
- Genus: Telmatogeton
- Telmatogeton japonicus - (Japanse dansmug)
- Genus: Telmatopelopia
- Genus: Telopelopia
- Genus: Thalassosmittia
- Genus: Thienemannia
- Genus: Thienemanniella
- Genus: Thienemannimyia
- Genus: Thienemanniola
- Genus: Tribelos
- Genus: Trissocladius
- Genus: Trissopelopia
- Genus: Tvetenia
- Genus: Virgatanytarsus
- Genus: Xenochironomus
- Xenochironomus xenolabis - (Borstelneus)
- Genus: Xenopelopia
- Genus: Zalutschia
- Genus: Zavrelia
- Genus: Zavreliella
- Genus: Zavrelimyia
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- (en) The Chironomid Home Page; veel informatie over dansmuggen.
- Overzicht Chironomidae op waarneming.nl
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Chironomidae larvae deel 1 - General ecology and Tanipodinae (2007), Henk Vallenduuk & Henk Moller Pillot, KNNV Uitgeverij, Zeist, 172 pagina's, ISBN 978 90 5011 259 8
- Chironomidae larvae deel 2 - Biology and Ecology of the Chironomini (2009), Henk Moller Pillot, KNNV Uitgeverij, Zeist, 288 pagina's, ISBN 978 90 5011 303 8
- ↑ Edwards, F.W. (1937) Chironomidae (Diptera) collected by Prof. Aug. Thienemann in Swedish Lappland. Ann. Mag. Nat. Hist. (10) 20: 140-148.
- ↑ Sæther, O. A. (2000) Aagaardia, a new Holarctic orthoclad genus (Diptera: Chironomidae). Aquatic insects, 22(3): 177-196. DOI:10.1076/0165-0424(200006)22:3;1-I;FT177 PDF