Alejandro Jodorowsky
| Alejandro Jodorowsky | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Volledige naam | Alejandro Jodorowsky Prullansky | |||
| Geboren | 17 februari 1929 | |||
| Geboorteland |  Chili
| |||
| (en) IMDb-profiel | ||||
| (nl) Moviemeter-profiel | ||||
| (mul) TMDB-profiel | ||||
| ||||
Alejandro Jodorowsky Prullansky (Tocopilla, 17 februari 1929) is een Chileens-Franse filmregisseur, stripauteur en acteur. Zijn bekendste films zijn de 'acid western'[1] El Topo (1970) en de al even surrealistische cultfilm The Holy Mountain (1973). Jodorowsky is ook een bekend tarotlezer en geeft al een kwarteeuw gratis lezingen en cursussen over tarot in Parijse cafés. Hij besteedde ook een groot deel van zijn leven aan de reconstructie van de originele Tarot van Marseille.
Geboren in Chili in een Joods-Oekraïens gezin dat was gevlucht wegens de Russische Revolutie, verdiepte de jonge en ongelukkige Jodorowsky zich in poëzie, theater en mime. In 1953 vertrok hij naar Parijs om dokter te worden, maar ging hij theater en mime studeren en speelde hij de hoofdrol in de mime-film La Cravate. Vanaf 1960 pendelde hij tussen Mexico City en Parijs voor diverse theatergezelschappen. In 1965 richtte hij in Mexico een avant-garde theater op, maar de censuur maakte het hem onmogelijk drie van zijn producties uit te voeren. Uit financiële nood begon hij daarom met het maken van stripverhalen. Ook nam hij in Mexico uiteindelijk drie films op.
Beatles-manager Allen Klein had een bepalende invloed op de levensloop van Jodorowsky. Nadat John Lennon lyrisch was over de film El Topo, besloot Klein de rechten ervan te kopen en The Holy Mountain te financieren. Maar Jodorowsky en Klein kregen ruzie over hun volgende filmproject (dat een verfilming van de erotische roman 'Story of O' had moeten worden), en Klein reageerde door bioscopen dertig jaar lang te verbieden om El Topo of The Holy Mountain te vertonen.
In 2013 maakte hij de onafhankelijke film La danza de la realidad, gebaseerd op zijn eigen autobiografie met dezelfde titel. In hetzelfde jaar kwam ook de documentaire Jodorowsky's Dune uit, over de mislukte poging van Jodorowsky in 1975 om het sciencefictionboek Duin van Frank Herbert te verfilmen, waarbij de muziek van Pink Floyd, Tangerine Dream en Magma geweest zou zijn, de filmsets van de hand van Moebius en HR Giger, en acteurs betrokken zouden zijn geweest als Orson Welles en Salvador Dali (die voor $100.000 per uur de rol zou spelen van padisjah keizer Shaddam IV). Het project liep stuk op de kosten. 'Die documentaire mag je zien als mijn manifest', zegt Jodorowsky erover. 'Om geen slaaf te worden van een culturele industrie.'[2] Van het filmproject zelf kwam uiteindelijk alleen het storyboard af, dat verscheen in boekvorm (een exemplaar uit 1975 werd in 2021 geveild voor 2,6 miljoen euro).[3] Enkele ontwerpen van HR Giger werden wel hergebruikt in de films Alien (film) en Dune (1984), namelijk de titulaire, achteraf iconisch geworden lange 'alien'-kop, en de zogenaamde 'Harkonnen chair'.
De afgelopen jaren werkte Jodorowsky ook aan de film Abel Cain, een vervolg op El Topo.
Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van The Holy Mountain werden drie van zijn eerste films in 2023 opnieuw en gerestaureerd in bioscopen vertoond, en deden kranten interviews[2]met hem. Hoewel zijn vroegste werk nog steeds controversieel blijkt ('El Topo is een walgelijke film', aldus een recensent[1]), roemen anderen zijn werk als een psychedelische trip.[4] Ook in de meer dan 25 stripboekenseries waarvoor hij het plot schreef, zijn dergelijke psychedelische elementen belangrijk. Het zijn doorgaans fantasyverhalen, waarin hoofdpersonages spirituele verlichting zoeken door het ondergaan van wedergeboorte-achtige rituelen of door het ontmoeten van archetypische, goeroe-achtige personages. De verhalen zitten altijd vol metaforen.
Filmografie
[bewerken | brontekst bewerken]- 1957: La Cravate
- 1967: Fando y Lis
- 1970: El Topo
- 1973: The Holy Mountain
- 1980: Tusk
- 1989: Santa sangre
- 1990: The Rainbow Thief
- 2013: La danza de la realidad
- 2016: Poesía sin fin
Bibliografie stripboeken
[bewerken | brontekst bewerken]Schrijver scenario
[bewerken | brontekst bewerken]- De Incal (1980-2014, tekenaar Moebius)
- 1. De incal van het duister
- 2. De incal van het licht
- 3. De benedenwereld
- 4. De bovenwereld
- 5. De vijfde essentie eerste deel
- 6. De vijfde essentie tweede deel
- De avonturen van Alef-Thau (tekenaar Arno)
- 1. Het rompkind (uitgever Oberon, 1985)
- 2. De eenarmige prins (1985)
- 3. Koning eenoog (1986)
- 4. De heer der dromen (1989)
- 5. De kreupele keizer (1990)
- 6. De man zonder werkelijkheid (1991)
- (Deel 7 en 8, waarbij deel 8 werd getekend door Covial na Arno's dood, verschenen in het Nederlands alleen als deel van een integraaluitgave)
- De Metabaronnen (Tekenaar Juan Giménez)
- 0. Het voorouderlijk huis (2003)
- 1. Othon de betovergrootvader (1996)
- 2. Honorata de betovergrootmoeder(1997)
- 3. Aghnar, de overgrootvader (1997)
- 4. Oda, de overgrootmoeder (1998)
- 5. Staalkop, de grootvader (1999)
- 6. Doña Vicenta, de grootmoeder (2000)
- 7. Aghora de Vader-Moeder (2003)
- 8. Zondernaam, de laatste Metabaron (2005)
- 9. De wapens van de Metabaronnen (2010) (tekenaar Zoran Janjetov)
- Final Incal (tekenaar Ladrönn)
- 1. De vier John Difools (2010)
- De blanke lama (tekenaar Georges Bess)
- 1. De openbaring
- 2. Het tweede gezicht
- 3. De drie oren
- 4. De vierde stem
- 5. De open en gesloten hand
- 6. Driehoeken van water en vuur
- Juan Solo (tekenaar Georges Bess)
- 1. De rat van de straat
- 2. De honden van de macht
- 3. De schurftige varkens
- 4. Sint Schoft
- Megalex (Tekenaar Fred Beltran)
- 1. De anomalie (1999)
- 2. De gebochelde engel (2002)
- 3. Kavatahs hart (2008)
- De Technovaders (Tekenaars Zoran Janjetov en Fred Beltran)
- 1. De lagere pan-technoschool (1998)
- 2. De tuchtschool van nohope (2000)
- 3. De planeta games (2001)
- 4. Halkattraz, de ster van de beulen (2003)
- 5. De sekte van de technovaders (2004)
- 6. De geheimen van het Techno-Vaticaan
- 7. Het perfecte spel
- 8. De beloofde melkweg
- Het Gekroonde Hart (tekenaar Moebius)
- 1. De zottin van de Sacre-Coeur
- 2. De val van het ongerijmde
- 3. De dwaas van de Sorbonne
- Borgia (tekenaar Milo Manara)
- 1. Bloed voor de Paus
- 2. Macht en bloedschande
- 3. Vlammen van de brandstapel
- 4. Alles is ijdelheid
- De verschrikkelijke Paus (2010-2014, tekenaar Theo)
- 1. Della Rovere
- 2. Julius II
- 3. De verderfelijke deugd
- 4. Liefde is blind
- Showman Killer (2010-2012, tekenaar Fructus, Nederlandse uitgever Arboris)
- 1. Een held zonder hart
- 2. Het gouden kind
- 3. De onzichtbare vrouw
- Vorstenbloed (tekenaar Liu)
- 1. Goddeloze bruiloft (2010)
- 2. Misdaad en straf
- 3. Wolven en koningen
- 4. Wraak en verlossing
- De Ridders van de Heliopolis (2017-2020, tekenaar Jéremy, Nederlandse uitgever Glénat)
- 1. Nigredo, de zwarte fase
- 2. Albedo, de witte fase
- 3. Rubedo, de rode fase
- 4. Citrinitas, de gele fase
Bibliografie
[bewerken | brontekst bewerken]- La Voie du tarot, samen met Marianne Costa, Albin Michel, Paris, 2004
- La Sagesse des blagues, Éditions Vivez Soleil, Genève, 1994
Jodorowsky schreef ook diverse essays, romans en gedichten (zie o.a. het Franse Wikipedia-lemma over hem)
Externe link
[bewerken | brontekst bewerken]- (en)
Alejandro Jodorowsky in de Internet Movie Database
- ↑ a b Gawie Keyser, Woestijn. De Groene Amsterdammer (22 februari 2023). Geraadpleegd op 20 maart 2023.
- ↑ a b Berend Jan Bockting, Soms ontstaat uit het slechte iets goeds. Doordat mijn films zo lang niet waren te zien, werden ze legendarisch’. De Volkskrant (23 februari 2023). Geraadpleegd op 20 maart 2023.
- ↑ 2,66 miljoen euro voor Jodorowsky's Dune-storyboard (21 november 2021). Geraadpleegd op 22 maart 2023.
- ↑ Belinda van de Graaf, Jodorowsky’s mystieke fabel ‘The Holy Mountain’ is als een psychedelische trip. Trouw (22 februari 2023). Geraadpleegd op 20 maart 2023.