De titel Sportman van het jaar wordt sinds 1951 jaarlijks toegekend aan een Nederlandse sporter tijdens een sportgala.
De verkiezing was een initiatief van de AVRO, in de persoon van Tom Schreurs (1896-1956). De winnaar werd aanvankelijk bepaald in een verkiezing door sportjournalisten. In de eerste jaren werd deze onderscheiden met de Tom Schreurs-herinneringsbeker. Sinds 1972 ontvangt de winnaar een bronzen beeldje van de hand van Jits Bakker: de Jaap Eden. Vanaf 1997 wordt de verkiezing georganiseerd door de NOS. Sportjournalisten nomineren een aantal kandidaten en daaruit wordt een winnaar gekozen door Nederlandse topsporters. De meest onderscheiden sportmannen zijn Anton Geesink, Ard Schenk en Epke Zonderland, die deze trofee vier keer wonnen.
Van 1951 tot 1958 was er nog geen onderscheid tussen Sportman en Sportvrouw van het jaar. Een overzicht daarvan is hieronder eerst weergegeven en daarna de lijst van Sportman van het Jaar.
In 24 jaargangen werden Olympische Spelen georganiseerd, 11x Winterspelen en Zomerspelen (1952 t/m 1992), 6x Zomerspelen (1996 t/m 2016) en 7x Winterspelen (1994 t/m 2018). In 13 gevallen was de sportman van het jaar een medaillewinnaar en olympisch kampioen (in het bewuste jaar).