Cornelis Troost

Cornelis Troost
	Zelfportret, 1745, Mauritshuis, Den Haag
Persoonsgegevens
Geboren	8 oktober 1696
Overleden	7 maart 1750
Beroep(en)	schilder, tekenaar, prentkunstenaar
Oriënterende gegevens
Jaren actief	ca. 1712-1750
	RKD-profiel
Portaal	Kunst & Cultuur

Cornelis Troost (Amsterdam, 8 oktober 1696 - aldaar, 7 maart 1750) is een van de weinige 18e-eeuwse Nederlandse schilders die werkelijk origineel genoemd kan worden. In zijn tijd, beter bekend als de pruikentijd, borduurden de meeste Hollandse schilders voort op het stramien van de Gouden Eeuw. Troost ontwikkelde een eigen, sterk satirische stijl, waarmee hij het leven in de huiskamers en op straat te kijk zette. Het werk van Cornelis Troost vertoont overeenkomsten met dat van zijn Engelse tijdgenoot William Hogarth.

Levensloop

Cornelis Troost was de zoon van Jan Troost, aanvankelijk curator van de Desolate Boedelkamer, die naar Oost-Indië vertrok als boekhouder van de VOC en daar omstreeks 1719 overleed. Zijn moeder was Barbara Meebeeck Kruijwage, die in december 1699 overleed.^[1] Zijn vader ging op 7 mei 1700 in Amsterdam in ondertrouw met Aletta van der Beek.^[2] Cornelis werd opgeleid tot toneelspeler en werkte tussen 1719 en 1724 in de Nieuwe Amsterdamse Schouwburg die in 1665 had plaatsgemaakt voor de Schouwburg van Van Campen. In 1723 ging hij in de leer bij de portretschilder Arnold Boonen.

Aan het begin van zijn carrière schilderde hij vooral portretten, waarbij de pruiken opvallen die destijds werden gedragen. De opdracht tot het schilderen van de Inspecteurs van het Collegium Medicum maakte hem op slag bekend. In 1728 schilderde hij zijn Anatomische les van Professor Roëll; in 1735 de portretten van Herman Boerhaave en van Mr Isaac Sweers; in 1736 van Jeronimus Tonneman; in 1741 van Johan Jacob Mauricius, gouverneur-generaal van Suriname.

Later begon hij toneelscènes en satires op drinkende gezelschappen te schilderen, zoals de vijf pastels (NELRI) in het Mauritshuis. Vanaf 1740 schilderde hij ook militaire scènes. Een andere specialiteit van Troost zijn schilderijen van het idyllische buitenleven. Vrolijke boeren lijken hun dagen dansend, zingend of vissend door te brengen. Troost schilderde eveneens een ringstaartmaki, toen een zeldzaam dier.

Cornelis Troost woonde bijna zijn hele leven in Amsterdam, hij heeft ook een korte tijd in Zwolle gewoond en trouwde daar op 18 december 1720^[3]^[4]^[5] met Maria van Duijn, een toneelspeelster. Het echtpaar liet acht dochters dopen in Amsterdam^[6], onder wie de schilderes Sara Troost. Hij was de schoonvader van de beroemde kunstverzamelaar, graveur en houthandelaar/makelaar Cornelis Ploos van Amstel. Hij bewoonde tot 1741 een pand op de Achtergracht, vervolgens huurde hij Amstel 268, maar stierf op Prinsengracht 1093. Cornelis Troost werd begraven in de Nieuwe Kerk.

Hij was een neef van Jan Hendrik Troost van Groenendoelen, die eigenaar was van een behangselfabriek.

Lijst van werken (selectie)

Datering	Titel	Type	Verblijfplaats
1720 Ca. 1720-1750	Misleyden 'De misleyden': de ambassadeur der Labberlotten vertoont zich voor het venster van de herberg 't Bokki in de Haarlemmerhout	Schilderij	Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam
1720 Ca. 1720-1750	Wanhebbelijke liefde 'De wanhebbelijke liefde', misschien de scène van de weduwnaar Joost bij Lucia, 2de toneel uit het gelijknamige stuk van C J van der Lijn	Schilderij	Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam
1724 1724	Collegium Medicum De inspecteurs van het Collegium Medicum	Schilderij	Amsterdam Museum, Amsterdam
1725 Ca. 1725-1750	Scène uit het blijspel Krispijn Medicijn	Tekening	Rijksmuseum Amsterdam
1731 1731	Drie overlieden van het Chirurgijnsgilde	Schilderij	Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam
1736	Portret van een lid van de familie Van der Mersch	Schilderij	Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam
1740 Ca. 1740	Blindemanspel Het blindemanspel	Schilderij	Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
1740	Het werd rumoerig in huis 1 van de 5 uit de NELRI serie alle in het Mauritshuis	Pastel and gouache on paper	Mauritshuis
1741	'Joanna en de 'smousen'; 3de bedrijf, 5de toneel uit het blijspel 'De Spilpenning of de verkwistende vrouw' van Thomas Asselijn	Schilderij	Rijksmuseum Amsterdam
1742	Familie Tolling	Schilderij	Museum de Fundatie, Zwolle
1743	'De geveinsde droefheid': eerste bedrijf, elfde toneel van het blijspel 'De ontdekte schijndeugd' van David Lingelbach (1687)	Tekening	Rijksmuseum Amsterdam
1747	'Hoofd van een zwarte jongeman met een tulband met veren' (1747)	Tekening	Rijksmuseum Amsterdam