Şer’iyye sicilleri Osmanlı Devleti’nin en önemli kültür miraslarındandır. Muhtevalarının zenginli... more Şer’iyye sicilleri Osmanlı Devleti’nin en önemli kültür miraslarındandır. Muhtevalarının zenginliği oldukça fazladır. Pek çok konuda kaynak olma özelliğine sahiptir. Osmanlı’da aile, toplum, ekonomi ve hukuk gibi birçok alanın önemli kaynak malzemelerini ihtiva eder. Yine aynı şekilde Osmanlı dönemi kent tarihi araştırmacıları için de oldukça öneme sahiptir. Şer’iyye sicil defterlerindeki kayıtlarda, meskûn kişiye has gündelik ev eşyaları, ziynet, giyim kuşam ve bakım malzemeleri bulunur. Müslim ve gayrimüslim ailelerin hayat tarzları, icra ettiği zanaat dalları ile mesleklerine ait araç gereçler, mülkünde tuttuğu gayrı menkul ve kadının sosyal hayattaki rolü gibi iktisadî varlıklar hakkında da bilgiler sunar. Bu çalışma 1908-1910 yılları arasında Nevşehir Şer’iyye Mahkemesi’nce kaydı tutulan 13 Numaralı Nevşehir Şer’iyye Sicili Defteri’ndeki tereke kayıtlarının verilerine göre hazırlanmıştır. Bu defterde kayıtlı 38 kişinin ikamet yerleri, medeni durumları, varis sayıları, servet mi...
Cappadocia Journal of History and Social Sciences, 2016
Çeşitli nedenlerden dolayı anavatanları olan Türkistan' dan dünyanın değişik yönlerine özellikle ... more Çeşitli nedenlerden dolayı anavatanları olan Türkistan' dan dünyanın değişik yönlerine özellikle de batıya doğru göç eden Türkler, Müslüman olduktan sonra da bu durumu sürdürmüşlerdir. Bu süreçte tarih boyunca gittikleri yerlerde pek çok devlet kurmuş, göç ettikleri yerlerde kendi medeniyetini tesis ederken medeniyetlere de tesir etmeyi başarmış bir millet olarak tarih sahnesinde kendini konumlandırmıştır. Özellikle Selçuklular zamanında büyük göç dalgaları halinde Anadolu'ya gelmeye başlamışlardır. Doğudan batıya doğru yayılan Oğuz göçleri Osmanlılar döneminde de devam etmiştir. Oğuzlar, Anadolu'ya çadırlarıyla, sürüleriyle bir daha geri dönmemek üzere gelmişlerdir. Önce Selçuklular daha sonra da Osmanlılar Anadolu 'ya gelen bu Oğuz kitlelerini yeni fethettikleri bölgelere yerleştirmek suretiyle buraların Türkleşmesini ve İslamiaşmasını sağlamışlardır. Daha önce Arapların bir asır boyunca Anadolu'ya yapmış oldukları seferler önemli sonuçlar doğurmamıştır. Araplar, buralardaki kuvvetlerin birçağuna üstünlük sağlasalar da istedikleri başarıyı elde edememişlerdir. Daha sonra Türkler, aynı devletlerle bu topraklar üzerinde mücadeleye girişmiş ve kazandıkları başarılar sonucunda boraların bir Türk yurdu olmasını sağlamışlardır.
Osmanlı Devleti, yeni feth ettiği memleketler ile kendi arazisini, toprağın mülkiyet ve tasarruf ... more Osmanlı Devleti, yeni feth ettiği memleketler ile kendi arazisini, toprağın mülkiyet ve tasarruf biçimi ile vergi miktarını tayin ve tespit etmek gayesiyle belirli dönemlerde tahrirler yaptırmıştır. Kaydetme, kayıt yada deftere geçirme anlamlarına gelen tahrir, 19. yüzyılda da sürdürülen yöntemlerden biri olmuştur. 19. Yüzyılda Osmanlı devletinde yapılan tahrir yazımının aasıl amacı daha çok devletin nüfusunu tespit etmeye yöneliktir. Bu bağlamda devletin nüfusunu belirleme yönelik modern anlamda ilk sayım 1831 yılında gerçekleştirilmiştir. Daha sonraki süreçlerde 1840 ve 1850 yıllarında benzer sayımlar tekrarlanmıştır. Çalışmamız, daha çok birinci elden kaynak değeri taşıyan Osmanlı arşiv belgelerinden yararlanılarak oluşturulmuştur. Amasya sancağı merkez kazasına bağlı köylerin nüfus yoklama defterini konu olarak seçmemizdeki en önemli faktör, Amasya sancağı nüfus çalışmalarında 1831 tarihli yoklama defteri olarak yeteri kadar çalışmanın yapılmamasıdır. Çalışmamızda, Osmanlı devle...
Şer'iyye sicilleri Osmanlı Devleti'nin siyasî, idarî, içtimâi, malî, iktisadî, ticarî, as... more Şer'iyye sicilleri Osmanlı Devleti'nin siyasî, idarî, içtimâi, malî, iktisadî, ticarî, askerî v.b. pek çok açıdan bilinmeyen veya noksan kalmış yönlerini incelemek isteyen araştırmalar için temel dayanak niteliği taşımaktadır. Çalışmamız Osmanlı tarihi ve kültürünü aydınlatılması bakımından önemli bir yere sahip olan (H. Recep 1326/M. Temmuz-Ağustos 1908/H. Ramazan 1328/M. Eylül-Ekim 1910) tarih aralığını kapsayan 13 numaralı Nevşehir Şer'iyye mahkemesi kayıtlarını içermektedir. 13 Numaralı Nevşehir Şer'iyye Sicili 248 sayfa olup, defterin 140 ve 248. sayfa aralıkları çalışılmıştır. Sicilde alacak-verecek davaları, vasi tayini, hırsızlık evlilik, miras, nafaka ve boşanma gibi konular yer almaktadır. Bu belgelerde karışık halde toplam 363 adet hüküm bulunmaktadır. Bu hükümlere dayanarak bahsedilen dönemde Nevşehir'in, sosyal, ekonomik, Kültürel ve idârî durumu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Şer'iyye Sicili, Nevşehir ve Huku...
Şer'iyye sicilleri Osmanlı Devleti'nde merkezde ve taşrada her tabakadan insanlar arasınd... more Şer'iyye sicilleri Osmanlı Devleti'nde merkezde ve taşrada her tabakadan insanlar arasındaki hukuki ilişkilere dair kayıtları içeren defterlerdir. Osmanlı hayatının aile, toplum, ekonomi ve hukuk tarihi gibi alanlar için önemli kaynaklardır. Çalışmamız Osmanlı tarihinin aydınlatılması bakımından önemli bir yere sahip olan (H.1324/M.1906-H.1331/M.1913) tarih aralığını kapsayan 12 numaralı Nevşehir Şer'iyye mahkemesi kayıtlarını içermektedir. 12 numaralı Nevşehir Şer'iyye Sicili defteri 52 yapraktan oluşmaktadır. Defterde bulunan belgeler 135 hüküm olarak numaralandırılmıştır. Ancak defterdeki belgeler numaralandırırken 33. Numaradan 35. Numaraya sehven atlanılmış olup, 34. Numara yazılmamıştır. Bundan dolayı defterdeki hüküm sayısı 134'tür. Defterdeki oranlar 134 hüküm üzerinde yapılmıştır. Defterde geçen hükümlerden 130 hükmü vekâletname hücceti, 2 hükmü ilam, 1 hüküm veraset tayini hücceti ve 1 hükmü de satış hüccetidir. Varis ve varis tespitine dair hükümler, i...
Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi sosyal bilimler dergisi, 2012
Bu calismada “XIX. Yuzyilda Trabzon Eyâleti’nin Idari Birimi Olarak Atina/Pazar Kazâsi” basligi a... more Bu calismada “XIX. Yuzyilda Trabzon Eyâleti’nin Idari Birimi Olarak Atina/Pazar Kazâsi” basligi adi altinda, adi gecen kazânin idari statusundeki degismeleri incelenecektir. Atina kazâsi, 1800’lerin baslarinda Trabzon Eyâleti’ne bagli Gonye sancagi’nin bir kazâsi konumunda idi. 1800-1900 yillari arasinda Osmanli Devleti, cephelerde yenilgilerin ardindan toprak kayiplari yasarken, devlet, caga ayak uydurmaya yonelik bircok alanda yeniden yapilanma surecini de yasiyordu. Atina kazâsi’nin bu surec icindeki idari statusu bu gelismelere bagli olarak degisimlere ugramistir. Donusumunu zorlayan bu gerekcelerden dolayi Atina, verilen tarih araliginda kazâ statusunu korurken kazânin bagli bulundugu idari birimler ve kazâya bagli idari birimlerin degisimine sahne olmustur. Surec icinde yasanan bu gelismeler incelenip degerlendirilecektir. Bu surec degerlendirilirken Basbakanlik Osmanli Arsivi’ndeki ilgili defter serilerinin yaninda, Trabzon Vilâyet Salnameleri’ndeki bilgiler de goz onune alip mevcut literatur ile bulusturularak belirtilen zaman araliginda kazânin idari biriminde meydana gelen degisiklikleri merkez-tasra iliskileri baglaminda degerlendirmek suretiyle bolgede, imparatorlugun “en uzun yuzyil”inda, yasanan degisim ve donusum surecini yakindan izleme imkani bulmus olacagiz
Bu calismada “XIX. Yuzyilda Trabzon Eyâleti’nin Idari Birimi Olarak Atina/Pazar Kazâsi” basligi a... more Bu calismada “XIX. Yuzyilda Trabzon Eyâleti’nin Idari Birimi Olarak Atina/Pazar Kazâsi” basligi adi altinda, adi gecen kazânin idari statusundeki degismeleri incelenecektir. Atina kazâsi, 1800’lerin baslarinda Trabzon Eyâleti’ne bagli Gonye sancagi’nin bir kazâsi konumunda idi. 1800-1900 yillari arasinda Osmanli Devleti, cephelerde yenilgilerin ardindan toprak kayiplari yasarken, devlet, caga ayak uydurmaya yonelik bircok alanda yeniden yapilanma surecini de yasiyordu. Atina kazâsi’nin bu surec icindeki idari statusu bu gelismelere bagli olarak degisimlere ugramistir. Donusumunu zorlayan bu gerekcelerden dolayi Atina, verilen tarih araliginda kazâ statusunu korurken kazânin bagli bulundugu idari birimler ve kazâya bagli idari birimlerin degisimine sahne olmustur. Surec icinde yasanan bu gelismeler incelenip degerlendirilecektir. Bu surec degerlendirilirken Basbakanlik Osmanli Arsivi’ndeki ilgili defter serilerinin yaninda, Trabzon Vilâyet Salnameleri’ndeki bilgiler de goz onune alip...
Şer’iyye sicilleri Osmanli Devleti’nin en onemli kultur miraslarindandir. Muhtevalarinin zenginli... more Şer’iyye sicilleri Osmanli Devleti’nin en onemli kultur miraslarindandir. Muhtevalarinin zenginligi oldukca fazladir. Pek cok konuda kaynak olma ozelligine sahiptir. Osmanli’da aile, toplum, ekonomi ve hukuk gibi bircok alanin onemli kaynak malzemelerini ihtiva eder. Yine ayni sekilde Osmanli donemi kent tarihi arastirmacilari icin de oldukca oneme sahiptir. Şer’iyye sicil defterlerindeki kayitlarda, meskun kisiye has gundelik ev esyalari, ziynet, giyim kusam ve bakim malzemeleri bulunur. Muslim ve gayrimuslim ailelerin hayat tarzlari, icra ettigi zanaat dallari ile mesleklerine ait arac gerecler, mulkunde tuttugu gayri menkul ve kadinin sosyal hayattaki rolu gibi iktisadi varliklar hakkinda da bilgiler sunar. Bu calisma 1908-1910 yillari arasinda Nevsehir Şer’iyye Mahkemesi’nce kaydi tutulan 13 Numarali Nevsehir Şer’iyye Sicili Defteri’ndeki tereke kayitlarinin verilerine gore hazirlanmistir. Bu defterde kayitli 38 kisinin ikamet yerleri, medeni durumlari, varis sayilari, servet m...
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2020
1518 yılında Yavuz Sultan Selim Dönemi'nde Osmanlı hâkimiyetine giren Nevşehir, idarî anlamda yap... more 1518 yılında Yavuz Sultan Selim Dönemi'nde Osmanlı hâkimiyetine giren Nevşehir, idarî anlamda yapılan ilk düzenlemeler neticesinde Muşkara adıyla Uçhisar nahiyesine bağlanan köylerden biriydi. 18. yüzyılın başlarına kadar sıradan bir köy konumunda bulunan Muşkara'da, İbrahim Paşa'nın 1718-1830 yılları arasında sadrazam olmasıyla birlikte doğup büyüdüğü Muşkara köyünde büyük bir imar faaliyeti başlatmıştır. Zaman içinde Muşkara köyü şehir statüsü kazanmış ve bugünkü adı olan "Nevşehir" olarak isimlendirilmiştir. 18. yüzyıldan itibaren her alanda hızlı değişim süreci yaşayan şehir, sırasıyla nahiye, kaza ve sancak şeklinde idarî yapının içinde yer almış, Cumhuriyet Dönemi'nde ise 1954 yılında yapılan yeni düzenlemeler neticesinde buraya il statüsü kazandırılarak kendisine yedi ilçe merkezi bağlanmıştır. İl olduktan 1960 yılına kadar il sınırlarının belirlenme süreci devam etmiştir. Bu çalışmada Nevşehir il olduktan sonra 1960 yılına kadar geçen sürede il sınırlarının belirlenmesinde yapılan çalışmalar hakkında bilgiler verilecektir. Bölge ile ilgili günümüzde bilinmeyen pek çok idarî değişiklik arşiv kaynaklarına dayanılarak ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 2020
Osmanlı Devleti'nde kız çocuklarının ve gayrimüslimlerin eğitiminde Tanzimat ve Islahat Fermaları... more Osmanlı Devleti'nde kız çocuklarının ve gayrimüslimlerin eğitiminde Tanzimat ve Islahat Fermaları ile Meşrutiyet dönemleri önemli dönüm noktalarını oluşturmuştur. Bu fermanlar ve bu dönemlerde çıkarılan nizamnamelerle devletin ileri gelenlerinin çocukları dışında kalan kız çocuklarının da okuması ve gayrimüslimlerin de okul açabilmesine imkân sağlanmıştır. Bu makalede Tanzimat ve Islahat Fermaları ile Meşrutiyet Dönemlerinde gayrimüslim kız çocuklarının eğitimlerinde yaşanan değişimler ele alınacak, Rum inas okulları hakkında genel bilgiler verildikten sonra Aksaray Rum İnas Mektebi'nin kuruluşu ve gelişimine dair izlenimler açıklanmaya çalışılacaktır.
Günümüzde biyografi denilen Osmanlılardaki adıyla tercüme-i hâller (hâl tercümeleri), şahısların ... more Günümüzde biyografi denilen Osmanlılardaki adıyla tercüme-i hâller (hâl tercümeleri), şahısların hayat hikâyeleri hakkında bilgi veren kayıtlar olarak tarihin en önemli malzemelerinden birini teşkil eder. Bunların ortaçağlardan itibaren yazıldığı bilinir. Bu kayıtlar bizlere geçmişte yaşamış olan önemli kişilerin yaşadıkları devirleri, çevreleri, yetişme şartları ve kişilik özellikleri hakkında bilgiler aktarır. Osmanlılar döneminde de padişahlar, vezirler kısaca Osmanlı devlet kurumlarının en tepesinden en alt biriminde çalışan memurlara varıncaya kadar hâl tercümelerinin kaydedildiği görülmüştür. Ancak bu geleneğin Tanzimat’la hız kazanması modernleşme süreciyle beraber Osmanlı bürokrasisinde duyulan ihtiyaca binaen II. Abdulhamit Dönemi’nde devlet memurlarının biyografilerinin ilk kez resmî olarak kayıt altına alınmasıyla başlamıştır. Bu işler 1879 yılında kurulan Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nca yapılmıştır. Görevlilerin her türlü davranışlarının geçirildiği dosya veya devlet memurl...
This article is analyzed by two reviewers and it is screened for the resemblance rate by the edit... more This article is analyzed by two reviewers and it is screened for the resemblance rate by the editor. (Bu makale iki hakem tarafından incelenmiş ve editör tarafından benzerlik oranı taramasından geçirilmiştir) * In this article, the principles of scientific research and publication ethics were followed/ Bu makalede bilimsel araştırma ve yayın etiği ilkelerine uyulmuştur. Öz 20. yüzyıl başlarında Kayseri Sancağı Merkez Hapishanesi, kadın tevkifhanesi, erkek tevkifhanesi ve dîvânı harp hapishanesi olmak üzere üç kısımdan ibaretti. İlk iki hapishanede çeşitli suçlardan tutuklu ve hükümlüler bulunurken konumuzu da teşkil eden dîvân-ı harp hapishanesi ise Kayseri Dîvân-ı Harb-i Örfî Mahkemesinde yargılanan siyasi suçluların tutulduğu yerlerdi. Bu hapishanede mahpus bulunanlar genellikle Osmanlı Devleti'nin Ermeni kökenli vatandaşlarıydı. Bunlar, özellikle Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasının ardından yabancı devletlerin etkisinde kalarak ve bu devletlerin temelsiz vaatlerine aldanarak Osmanlı Devleti'nin pek çok yerinde oldu gibi Kayseri'de de toplumsal düzeni bozucu eylemlere kalkışmışlardır. Fakat devletin aldığı sıkı tedbirler sayesinde eylemlerini gerçekleştiremeden yakalanıp Kayseri Dîvân-ı Harb-i Örf-î Mahkemesinde yargılanıp suçlu bulunanlar Kayseri Dîvân-ı Harp Hapishanesine atılmışlardır. Çalışmamızda, Kayseri Merkez Hapishanesi'nin bir bölümünü teşkil eden Kayseri Dîvân-ı Harp Hapishanesinin fiziki yapısı, burada tutuklu bulunan şahısların kimler olduğu, yaşları, suçları ve nakillerine yer verilerek bahsedilen konu başlıkları açıklanmaya çalışılacaktır.
Şer’iyye sicilleri Osmanlı Devleti’nin en önemli kültür miraslarındandır. Muhtevalarının zenginli... more Şer’iyye sicilleri Osmanlı Devleti’nin en önemli kültür miraslarındandır. Muhtevalarının zenginliği oldukça fazladır. Pek çok konuda kaynak olma özelliğine sahiptir. Osmanlı’da aile, toplum, ekonomi ve hukuk gibi birçok alanın önemli kaynak malzemelerini ihtiva eder. Yine aynı şekilde Osmanlı dönemi kent tarihi araştırmacıları için de oldukça öneme sahiptir. Şer’iyye sicil defterlerindeki kayıtlarda, meskûn kişiye has gündelik ev eşyaları, ziynet, giyim kuşam ve bakım malzemeleri bulunur. Müslim ve gayrimüslim ailelerin hayat tarzları, icra ettiği zanaat dalları ile mesleklerine ait araç gereçler, mülkünde tuttuğu gayrı menkul ve kadının sosyal hayattaki rolü gibi iktisadî varlıklar hakkında da bilgiler sunar. Bu çalışma 1908-1910 yılları arasında Nevşehir Şer’iyye Mahkemesi’nce kaydı tutulan 13 Numaralı Nevşehir Şer’iyye Sicili Defteri’ndeki tereke kayıtlarının verilerine göre hazırlanmıştır. Bu defterde kayıtlı 38 kişinin ikamet yerleri, medeni durumları, varis sayıları, servet mi...
Cappadocia Journal of History and Social Sciences, 2016
Çeşitli nedenlerden dolayı anavatanları olan Türkistan' dan dünyanın değişik yönlerine özellikle ... more Çeşitli nedenlerden dolayı anavatanları olan Türkistan' dan dünyanın değişik yönlerine özellikle de batıya doğru göç eden Türkler, Müslüman olduktan sonra da bu durumu sürdürmüşlerdir. Bu süreçte tarih boyunca gittikleri yerlerde pek çok devlet kurmuş, göç ettikleri yerlerde kendi medeniyetini tesis ederken medeniyetlere de tesir etmeyi başarmış bir millet olarak tarih sahnesinde kendini konumlandırmıştır. Özellikle Selçuklular zamanında büyük göç dalgaları halinde Anadolu'ya gelmeye başlamışlardır. Doğudan batıya doğru yayılan Oğuz göçleri Osmanlılar döneminde de devam etmiştir. Oğuzlar, Anadolu'ya çadırlarıyla, sürüleriyle bir daha geri dönmemek üzere gelmişlerdir. Önce Selçuklular daha sonra da Osmanlılar Anadolu 'ya gelen bu Oğuz kitlelerini yeni fethettikleri bölgelere yerleştirmek suretiyle buraların Türkleşmesini ve İslamiaşmasını sağlamışlardır. Daha önce Arapların bir asır boyunca Anadolu'ya yapmış oldukları seferler önemli sonuçlar doğurmamıştır. Araplar, buralardaki kuvvetlerin birçağuna üstünlük sağlasalar da istedikleri başarıyı elde edememişlerdir. Daha sonra Türkler, aynı devletlerle bu topraklar üzerinde mücadeleye girişmiş ve kazandıkları başarılar sonucunda boraların bir Türk yurdu olmasını sağlamışlardır.
Osmanlı Devleti, yeni feth ettiği memleketler ile kendi arazisini, toprağın mülkiyet ve tasarruf ... more Osmanlı Devleti, yeni feth ettiği memleketler ile kendi arazisini, toprağın mülkiyet ve tasarruf biçimi ile vergi miktarını tayin ve tespit etmek gayesiyle belirli dönemlerde tahrirler yaptırmıştır. Kaydetme, kayıt yada deftere geçirme anlamlarına gelen tahrir, 19. yüzyılda da sürdürülen yöntemlerden biri olmuştur. 19. Yüzyılda Osmanlı devletinde yapılan tahrir yazımının aasıl amacı daha çok devletin nüfusunu tespit etmeye yöneliktir. Bu bağlamda devletin nüfusunu belirleme yönelik modern anlamda ilk sayım 1831 yılında gerçekleştirilmiştir. Daha sonraki süreçlerde 1840 ve 1850 yıllarında benzer sayımlar tekrarlanmıştır. Çalışmamız, daha çok birinci elden kaynak değeri taşıyan Osmanlı arşiv belgelerinden yararlanılarak oluşturulmuştur. Amasya sancağı merkez kazasına bağlı köylerin nüfus yoklama defterini konu olarak seçmemizdeki en önemli faktör, Amasya sancağı nüfus çalışmalarında 1831 tarihli yoklama defteri olarak yeteri kadar çalışmanın yapılmamasıdır. Çalışmamızda, Osmanlı devle...
Şer'iyye sicilleri Osmanlı Devleti'nin siyasî, idarî, içtimâi, malî, iktisadî, ticarî, as... more Şer'iyye sicilleri Osmanlı Devleti'nin siyasî, idarî, içtimâi, malî, iktisadî, ticarî, askerî v.b. pek çok açıdan bilinmeyen veya noksan kalmış yönlerini incelemek isteyen araştırmalar için temel dayanak niteliği taşımaktadır. Çalışmamız Osmanlı tarihi ve kültürünü aydınlatılması bakımından önemli bir yere sahip olan (H. Recep 1326/M. Temmuz-Ağustos 1908/H. Ramazan 1328/M. Eylül-Ekim 1910) tarih aralığını kapsayan 13 numaralı Nevşehir Şer'iyye mahkemesi kayıtlarını içermektedir. 13 Numaralı Nevşehir Şer'iyye Sicili 248 sayfa olup, defterin 140 ve 248. sayfa aralıkları çalışılmıştır. Sicilde alacak-verecek davaları, vasi tayini, hırsızlık evlilik, miras, nafaka ve boşanma gibi konular yer almaktadır. Bu belgelerde karışık halde toplam 363 adet hüküm bulunmaktadır. Bu hükümlere dayanarak bahsedilen dönemde Nevşehir'in, sosyal, ekonomik, Kültürel ve idârî durumu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Şer'iyye Sicili, Nevşehir ve Huku...
Şer'iyye sicilleri Osmanlı Devleti'nde merkezde ve taşrada her tabakadan insanlar arasınd... more Şer'iyye sicilleri Osmanlı Devleti'nde merkezde ve taşrada her tabakadan insanlar arasındaki hukuki ilişkilere dair kayıtları içeren defterlerdir. Osmanlı hayatının aile, toplum, ekonomi ve hukuk tarihi gibi alanlar için önemli kaynaklardır. Çalışmamız Osmanlı tarihinin aydınlatılması bakımından önemli bir yere sahip olan (H.1324/M.1906-H.1331/M.1913) tarih aralığını kapsayan 12 numaralı Nevşehir Şer'iyye mahkemesi kayıtlarını içermektedir. 12 numaralı Nevşehir Şer'iyye Sicili defteri 52 yapraktan oluşmaktadır. Defterde bulunan belgeler 135 hüküm olarak numaralandırılmıştır. Ancak defterdeki belgeler numaralandırırken 33. Numaradan 35. Numaraya sehven atlanılmış olup, 34. Numara yazılmamıştır. Bundan dolayı defterdeki hüküm sayısı 134'tür. Defterdeki oranlar 134 hüküm üzerinde yapılmıştır. Defterde geçen hükümlerden 130 hükmü vekâletname hücceti, 2 hükmü ilam, 1 hüküm veraset tayini hücceti ve 1 hükmü de satış hüccetidir. Varis ve varis tespitine dair hükümler, i...
Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi sosyal bilimler dergisi, 2012
Bu calismada “XIX. Yuzyilda Trabzon Eyâleti’nin Idari Birimi Olarak Atina/Pazar Kazâsi” basligi a... more Bu calismada “XIX. Yuzyilda Trabzon Eyâleti’nin Idari Birimi Olarak Atina/Pazar Kazâsi” basligi adi altinda, adi gecen kazânin idari statusundeki degismeleri incelenecektir. Atina kazâsi, 1800’lerin baslarinda Trabzon Eyâleti’ne bagli Gonye sancagi’nin bir kazâsi konumunda idi. 1800-1900 yillari arasinda Osmanli Devleti, cephelerde yenilgilerin ardindan toprak kayiplari yasarken, devlet, caga ayak uydurmaya yonelik bircok alanda yeniden yapilanma surecini de yasiyordu. Atina kazâsi’nin bu surec icindeki idari statusu bu gelismelere bagli olarak degisimlere ugramistir. Donusumunu zorlayan bu gerekcelerden dolayi Atina, verilen tarih araliginda kazâ statusunu korurken kazânin bagli bulundugu idari birimler ve kazâya bagli idari birimlerin degisimine sahne olmustur. Surec icinde yasanan bu gelismeler incelenip degerlendirilecektir. Bu surec degerlendirilirken Basbakanlik Osmanli Arsivi’ndeki ilgili defter serilerinin yaninda, Trabzon Vilâyet Salnameleri’ndeki bilgiler de goz onune alip mevcut literatur ile bulusturularak belirtilen zaman araliginda kazânin idari biriminde meydana gelen degisiklikleri merkez-tasra iliskileri baglaminda degerlendirmek suretiyle bolgede, imparatorlugun “en uzun yuzyil”inda, yasanan degisim ve donusum surecini yakindan izleme imkani bulmus olacagiz
Bu calismada “XIX. Yuzyilda Trabzon Eyâleti’nin Idari Birimi Olarak Atina/Pazar Kazâsi” basligi a... more Bu calismada “XIX. Yuzyilda Trabzon Eyâleti’nin Idari Birimi Olarak Atina/Pazar Kazâsi” basligi adi altinda, adi gecen kazânin idari statusundeki degismeleri incelenecektir. Atina kazâsi, 1800’lerin baslarinda Trabzon Eyâleti’ne bagli Gonye sancagi’nin bir kazâsi konumunda idi. 1800-1900 yillari arasinda Osmanli Devleti, cephelerde yenilgilerin ardindan toprak kayiplari yasarken, devlet, caga ayak uydurmaya yonelik bircok alanda yeniden yapilanma surecini de yasiyordu. Atina kazâsi’nin bu surec icindeki idari statusu bu gelismelere bagli olarak degisimlere ugramistir. Donusumunu zorlayan bu gerekcelerden dolayi Atina, verilen tarih araliginda kazâ statusunu korurken kazânin bagli bulundugu idari birimler ve kazâya bagli idari birimlerin degisimine sahne olmustur. Surec icinde yasanan bu gelismeler incelenip degerlendirilecektir. Bu surec degerlendirilirken Basbakanlik Osmanli Arsivi’ndeki ilgili defter serilerinin yaninda, Trabzon Vilâyet Salnameleri’ndeki bilgiler de goz onune alip...
Şer’iyye sicilleri Osmanli Devleti’nin en onemli kultur miraslarindandir. Muhtevalarinin zenginli... more Şer’iyye sicilleri Osmanli Devleti’nin en onemli kultur miraslarindandir. Muhtevalarinin zenginligi oldukca fazladir. Pek cok konuda kaynak olma ozelligine sahiptir. Osmanli’da aile, toplum, ekonomi ve hukuk gibi bircok alanin onemli kaynak malzemelerini ihtiva eder. Yine ayni sekilde Osmanli donemi kent tarihi arastirmacilari icin de oldukca oneme sahiptir. Şer’iyye sicil defterlerindeki kayitlarda, meskun kisiye has gundelik ev esyalari, ziynet, giyim kusam ve bakim malzemeleri bulunur. Muslim ve gayrimuslim ailelerin hayat tarzlari, icra ettigi zanaat dallari ile mesleklerine ait arac gerecler, mulkunde tuttugu gayri menkul ve kadinin sosyal hayattaki rolu gibi iktisadi varliklar hakkinda da bilgiler sunar. Bu calisma 1908-1910 yillari arasinda Nevsehir Şer’iyye Mahkemesi’nce kaydi tutulan 13 Numarali Nevsehir Şer’iyye Sicili Defteri’ndeki tereke kayitlarinin verilerine gore hazirlanmistir. Bu defterde kayitli 38 kisinin ikamet yerleri, medeni durumlari, varis sayilari, servet m...
Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2020
1518 yılında Yavuz Sultan Selim Dönemi'nde Osmanlı hâkimiyetine giren Nevşehir, idarî anlamda yap... more 1518 yılında Yavuz Sultan Selim Dönemi'nde Osmanlı hâkimiyetine giren Nevşehir, idarî anlamda yapılan ilk düzenlemeler neticesinde Muşkara adıyla Uçhisar nahiyesine bağlanan köylerden biriydi. 18. yüzyılın başlarına kadar sıradan bir köy konumunda bulunan Muşkara'da, İbrahim Paşa'nın 1718-1830 yılları arasında sadrazam olmasıyla birlikte doğup büyüdüğü Muşkara köyünde büyük bir imar faaliyeti başlatmıştır. Zaman içinde Muşkara köyü şehir statüsü kazanmış ve bugünkü adı olan "Nevşehir" olarak isimlendirilmiştir. 18. yüzyıldan itibaren her alanda hızlı değişim süreci yaşayan şehir, sırasıyla nahiye, kaza ve sancak şeklinde idarî yapının içinde yer almış, Cumhuriyet Dönemi'nde ise 1954 yılında yapılan yeni düzenlemeler neticesinde buraya il statüsü kazandırılarak kendisine yedi ilçe merkezi bağlanmıştır. İl olduktan 1960 yılına kadar il sınırlarının belirlenme süreci devam etmiştir. Bu çalışmada Nevşehir il olduktan sonra 1960 yılına kadar geçen sürede il sınırlarının belirlenmesinde yapılan çalışmalar hakkında bilgiler verilecektir. Bölge ile ilgili günümüzde bilinmeyen pek çok idarî değişiklik arşiv kaynaklarına dayanılarak ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 2020
Osmanlı Devleti'nde kız çocuklarının ve gayrimüslimlerin eğitiminde Tanzimat ve Islahat Fermaları... more Osmanlı Devleti'nde kız çocuklarının ve gayrimüslimlerin eğitiminde Tanzimat ve Islahat Fermaları ile Meşrutiyet dönemleri önemli dönüm noktalarını oluşturmuştur. Bu fermanlar ve bu dönemlerde çıkarılan nizamnamelerle devletin ileri gelenlerinin çocukları dışında kalan kız çocuklarının da okuması ve gayrimüslimlerin de okul açabilmesine imkân sağlanmıştır. Bu makalede Tanzimat ve Islahat Fermaları ile Meşrutiyet Dönemlerinde gayrimüslim kız çocuklarının eğitimlerinde yaşanan değişimler ele alınacak, Rum inas okulları hakkında genel bilgiler verildikten sonra Aksaray Rum İnas Mektebi'nin kuruluşu ve gelişimine dair izlenimler açıklanmaya çalışılacaktır.
Günümüzde biyografi denilen Osmanlılardaki adıyla tercüme-i hâller (hâl tercümeleri), şahısların ... more Günümüzde biyografi denilen Osmanlılardaki adıyla tercüme-i hâller (hâl tercümeleri), şahısların hayat hikâyeleri hakkında bilgi veren kayıtlar olarak tarihin en önemli malzemelerinden birini teşkil eder. Bunların ortaçağlardan itibaren yazıldığı bilinir. Bu kayıtlar bizlere geçmişte yaşamış olan önemli kişilerin yaşadıkları devirleri, çevreleri, yetişme şartları ve kişilik özellikleri hakkında bilgiler aktarır. Osmanlılar döneminde de padişahlar, vezirler kısaca Osmanlı devlet kurumlarının en tepesinden en alt biriminde çalışan memurlara varıncaya kadar hâl tercümelerinin kaydedildiği görülmüştür. Ancak bu geleneğin Tanzimat’la hız kazanması modernleşme süreciyle beraber Osmanlı bürokrasisinde duyulan ihtiyaca binaen II. Abdulhamit Dönemi’nde devlet memurlarının biyografilerinin ilk kez resmî olarak kayıt altına alınmasıyla başlamıştır. Bu işler 1879 yılında kurulan Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nca yapılmıştır. Görevlilerin her türlü davranışlarının geçirildiği dosya veya devlet memurl...
This article is analyzed by two reviewers and it is screened for the resemblance rate by the edit... more This article is analyzed by two reviewers and it is screened for the resemblance rate by the editor. (Bu makale iki hakem tarafından incelenmiş ve editör tarafından benzerlik oranı taramasından geçirilmiştir) * In this article, the principles of scientific research and publication ethics were followed/ Bu makalede bilimsel araştırma ve yayın etiği ilkelerine uyulmuştur. Öz 20. yüzyıl başlarında Kayseri Sancağı Merkez Hapishanesi, kadın tevkifhanesi, erkek tevkifhanesi ve dîvânı harp hapishanesi olmak üzere üç kısımdan ibaretti. İlk iki hapishanede çeşitli suçlardan tutuklu ve hükümlüler bulunurken konumuzu da teşkil eden dîvân-ı harp hapishanesi ise Kayseri Dîvân-ı Harb-i Örfî Mahkemesinde yargılanan siyasi suçluların tutulduğu yerlerdi. Bu hapishanede mahpus bulunanlar genellikle Osmanlı Devleti'nin Ermeni kökenli vatandaşlarıydı. Bunlar, özellikle Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasının ardından yabancı devletlerin etkisinde kalarak ve bu devletlerin temelsiz vaatlerine aldanarak Osmanlı Devleti'nin pek çok yerinde oldu gibi Kayseri'de de toplumsal düzeni bozucu eylemlere kalkışmışlardır. Fakat devletin aldığı sıkı tedbirler sayesinde eylemlerini gerçekleştiremeden yakalanıp Kayseri Dîvân-ı Harb-i Örf-î Mahkemesinde yargılanıp suçlu bulunanlar Kayseri Dîvân-ı Harp Hapishanesine atılmışlardır. Çalışmamızda, Kayseri Merkez Hapishanesi'nin bir bölümünü teşkil eden Kayseri Dîvân-ı Harp Hapishanesinin fiziki yapısı, burada tutuklu bulunan şahısların kimler olduğu, yaşları, suçları ve nakillerine yer verilerek bahsedilen konu başlıkları açıklanmaya çalışılacaktır.
Uploads
Papers by Hüseyin Saraç
Books by Hüseyin Saraç