Klock (Instrument)
En Klock is en Schallinstrument un en Idiophon. De gröttsten sünd de Klocken vun de Karken. Wenn en Klock anslaan warrt, denn bellt se. Fröger weer de Slag vun de Karkenklocken de eenzige Weg, de Tied kloor to kriegen. Dorvun kümmt ok de Utdruck „Dat is Klock veer“.
’Keen sik mit Klocken utenannersetten deit, de bedrifft Kampanologie.
Blangen Karken harrn ok Scholen, Raathüüs un deelwies ok Buurnhööv Klocken för de Tied, üm Alarm oder Signaals to geven. En Form vun en Signaalklock is ok de Kohklock.
Wenn mehr Klocken to een Instrument verbunnen warrt, denn is dat en Klockenspeel. Besünners grote Klockenspelen, de denn faken över en Manual speelt warrt, warrt ok Carillon to seggt.
Nich blot in christliche Karken, ok in de Tempels vun Buddhisten un Shintoisten warrt Klocken bruukt.
Höörbispeel
[ännern | Bornkood ännern]Historie
[ännern | Bornkood ännern]
1940, in’n Tweten Weltkrieg, hett de Regeren vun dat Düütsche Riek en Erlass rutgeven, dat de Karken jemehr Klocken aflevern schullen, üm jem intosmelten för de Kriegsproduktion. De Karken hebbt sik foorts wehrt un mit de Regeren verhannelt. Aver se kunnen dor nich mehr ruthanneln, as dat se so bi 5, 6 Perzent vun de Klocken behollen dröffen. De schöönsten un öllsten schullen blieven, de Rest is aftransporteert worrn. Vun 63.000 Klocken in dat Düütsche Riek sünd 47.000 insmulten worrn un verloren gahn.[1] Elk Karkengemeen schull een Klock to’n Lüden behollen, aver de schull denn nich mehr as 25 kg wegen (grote Klocken weegt licht en poor Tünnen). Un dat gell ok blot för egene Karkengemenen, nich för Filialkarken. De Klocken sünd denn na de Iesenwarken in Hamborg, Oranienburg, Hettstedt, Ilsenburg, Kall un Lünen bröcht worrn. Dat wichtigste weer Hamborg. 90.000 Klocken ut ganz Europa sünd dor henbröcht worrn. De grote Deel is insmulten worrn. Aver na de allieerten Bombenangreep is de Kapazität jümmer mehr dal gahn un to’n Sluss vun’n Krieg legen noch so bi 10.000 bet 16.000 Klocken bi’n Reiherstieg in’n Freehaven.
Na’n Krieg hett de Ausschuß für die Rückführung der Glocken ünner Leid vun Christhard Mahrenholz de Opgaav in’e Hand nahmen, de Klocken weer trüchtogeven. Dat weer keen eenfache Opgaav. Veel Klocken weren möör vun de lange Tied, de se Wind un Weder utsett weren, un faken weer nich mehr kloor, wo de Klocken her weren. De Inschriften op de Klocken müssen denn mit Opteeknungen ut de enkelten Karken vergleken warrn.
Toeerst sünd de Klocken in de Besatzungszonen vun de Briten un Amerikaners trüchgeven worrn. 1947 hebbt ok de Franzosen tostimmt. De Uttuusch mit de Sowjets keem aver eerst 1950. In de Sowjetzoon legen dree vun de lüttjeren Klockenlagers. In Oranienburg weren 300 Klocken nableven, in Ilsenburg 600 un in Hettstedt 400.
In Lünen weren 2000 Klocken nableven. Ok 1300 Klocken ut de Rebeden, de Polen un Russland nu besett harrn, weren in de verschedenen Lagers nableven. Disse sünd aver nich trüchgeven worrn un sünd to’n groten Deel an Karken in’t ne’e Düütschland afgeven worrn.
