Volendams

't Volendams is een Waterlaandse taalvariaant, espreuken in 't Noord-Hollaandse dörp Volendam.

Veur Nederlaandssprekenden van buten 't dörp is 't knap lastig um 't zuvere Voldendams te begriepen. Ok sprekers van aandere Waterlaandse variaanten viendt 't nog niet zo makkelijk. De letter h wördt niet uutespreuken (waoras dit wal gebeurt, is det invloed van 't Standerdnederlaands). Aj in 't Volendams praot oaver iets wat ankomen donderdag giet gebeuren, zeg ie miestal: Et gait een donderdag gebeure (vergeliekt Stellingwarfs Et gaot 'n donderdag gebeuren). Ie kunt 't miestal goed heuren as een Volendammer Nederlaands praot, en aansumme kuj 't ok goed heuren as iene van buten (of jas, zoas de Volendammers mèensen nuumt die niet op 't dörp bint geboren) Volendams perbeert te praoten.

't Volendams hef zien unieke kerakter te daanken an 't isolement daoras 't dörp ieuwenlaank in lag. Hierdeur kunden veul typische klaanken ontstaon, zoas de geronde eu veur de gewone Hollaandse eej en de wiede ai veur eê. D'r bint, krek as in 't Enkhuzens, een bult invloeden uut de taalvariaanten van aandere vissersplaatsen rond de vroggere Zuderzee. Slim bezunder is 't veurkomen van umlaut in de verkleinwoorden: 't Voldendams is de ienige Hollaandse/westelijke taalvariaant daoraj det in vienden (pot-pötje). Dizze vrömdigheid mient ze det in de 19e ieuw mit-ebrocht is deur kattelieke ni'jkomers van Schoklaand, die nao de ontruming van heur eilaand in 1859 naor Volendam verhuusden en 't Schokkers mitbrochten.

Een woordenliesien: Volendams - Zuudwest-Zuud-Drèents

nair - naor
nai - nee
bedakke - pech (hebben)
ailegoar - hielemaole, kats, altegare
verom - weerumme
allegoar - allemaole, altegare
Volledam - Volendam (uutspraoke Voolndam)
Aidam - Edam
gemiente - gemiente
usters - klompen
bab - grofva, opa
ooitje - oma (vrogger ote, otien)
skoer - scholder
ien - iene
twai - tweie
vurtien - veertiene

De Volendammers Dick Brinkkemper en Klaas Karregat hebt zo'n 2500 woorden en uutdrokkingen in 't Volendams verzameld, plus verhaalties en liedties in 't Voldendams. Wieder verzamelden ze veurnamen, achternamen en de in Volendam belangrieke bi'jnamen. Dit alles hebt ze bi'j mekare brocht in 't boek 't Volledams deujr de jaojre eujn. Ok boekhandelaar K. Simons legden een verzameling Volendamse woorden en uutdrokkingen an en maakten daor end jaoren tachtig een boekien van.

Uutgaonde verwiezings

Dit stok is eschreven in 't Zuudwest-Zuud-Drèents van de Drèents-Oaveriesselse grèensstreek.