ကုန်းဘောင်- ဟံသာဝတီစစ်ပွဲများ

Konbaung–Hanthawaddy War
ကုန်းဘောင်ခေတ်စစ်ပွဲများ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း
Konbaung invasion of Lower Burma 1755–1757
ရက်စွဲ 20 April 1752 – 6 May 1757 နေရာ အထက်မြန်မာပြည်၊ အောက်မြန်မာပြည် ရလဒ် Decisive Konbaung victory End of Restored Hanthwaddy Kingdom Konbaung annexes Lower Burma down to upper Tenasserim peninsula
စစ်ရင်ဆိုင်သည့် နိုင်ငံများ
မြန်မာ	ဟံသာဝတီ French East India Company
တပ်မှူးများနှင့် ခေါင်းဆောင်များ
အလောင်းမင်းတရား နောင်တော်ကြီးမင်း ဆင်ဖြူရှင်မင်း မင်းလှမင်းခေါင်ကျော်  †	ဗညားဒလ Upayaza Talaban Toungoo Ngwegunhmu Sieur de Bruno  †
စစ်အင်အား
~5,000 (1752) 20,000 (1753) 30,000+ (1754–1757)	10,000 (1752) ~7,000 (1753) 20,000 (1754–1757)
အသေအပျောက်
Unknown	unknown but heavy

ကုန်းဘောင်-ဟံသာဝတီစစ်ပွဲ သည် ကုန်းဘောင်မင်းဆက်(မြန်မာ)နှင့် ဟံသာဝတီနိုင်ငံ ၁၇၅၂ မှ ၁၇၅၇ ခုနှစ်အထိ ပြန်လည်ထူထောင်ထားသော ကုန်းဘောင်မင်းဆက်တို့ကြား ဖြစ်ပွားခဲ့သော စစ်ပွဲဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ပွဲသည် မွန်-မြန်မာ စစ်ပွဲများစွာ၏ နောက်ဆုံးစစ်ပွဲဖြစ်သည်။ တောင်ဘက်တွင် မွန်လူမျိုးများ၏ ရာစုနှစ်များစွာကြာ ကြီးစိုးခဲ့ခြင်း ကိုအဆုံးသတ်​ပေးသောစစ်ပွဲ လည်းဖြစ်သည်။

ညောင်ရမ်းမင်းဆက်(တောင်ငူမင်းဆက်အသစ်)ကို ဖြုတ်ချပြီးသော ဟံသာဝတီတပ်များကို ဆန့်ကျင်သည့် လွတ်လပ်သော တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုအဖြစ် ၁၇၅၂ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်ကို တည်ထောင်ခဲ့သော အလောင်းဘုရားသည် ပင်မတော်လှန်ရေးခေါင်းဆောင်အဖြစ် လျင်မြန်စွာ ပေါ်ထွက်ခဲ့ပြီး ဟံသာဝတီ၏ တပ်အင်အားနိမ့်ပါးမှုကို အခွင့်ကောင်းယူကာ ၁၇၅၃ နှစ်ကုန်တွင် အထက်မြန်မာပြည်အားလုံးကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ဟံသာဝတီသည် နောက်ကျပြီးမှ ၁၇၅၄ ခုနှစ်တွင် အပြည့်ကျူးကျော်လာခဲ့သော်လည်း၊ တုန်လှုပ်သွားသည်။ စစ်ပွဲသည် မြန်မာ(ဗမာ) မြောက်ဘက်နှင့် မွန်တောင်ဘက်ကြားတွင် လူမျိုးရေးအသွင်ကူးပြောင်းမှု ပိုများလာသည်။ ကုန်းဘောင်တပ်များသည် ၁၇၅၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် မြန်မာနိုင်ငံအောက်ပိုင်းကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး မေလတွင် ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်နှင့် ဒဂုံ (ရန်ကုန်) ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ပြင်သစ် ကာကွယ်ထားသော ဆိပ်ကမ်းမြို့ဖြစ်သော ဆီးရီးယား (သန်လျှင်) သည် နောက်ထပ် ၁၄ လကြာ ထိန်းသိမ်းထားသော်လည်း နောက်ဆုံးတွင် ၁၇၅၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် ကျဆုံးကာ စစ်ပွဲတွင် ပြင်သစ်ပါဝင်ပတ်သက်မှုကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ၁၆ နှစ်သား တောင်ပိုင်းနိုင်ငံတော် ကျဆုံးပြီး မကြာမီ ၁၇၅၇ ခုနှစ် မေလတွင် ၎င်း၏မြို့တော် ဟံသာဝတီ(ပဲခူး) ကို ဖြုတ်ချပြီးနောက် နောက်ဆက်တွဲ စစ်ပွဲများဖြစ်လာသည်။ စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ မွန်တော်လှန်ရေးသည် တနင်္သာရီကျွန်းဆွယ် (ယနေ့ မွန်ပြည် နယ်နှင့် တနသာင်္ရီတိုင်း ဒေသကြီး) သို့ ပြန်လည်ကျဆင်းသွားသော်လည်း ကုန်းဘောင်တပ်များ သိမ်းယူသောအခါတွင် ကုန်းဘောင်တပ်များ သည် ၁၇၆၅ ခုနှစ်တွင် ယိုးဒယား ကျွန်းဆွယ်ကို သိမ်းယူသွားခဲ့သည်။

စစ်ပွဲက ပြတ်ပြတ်သားသား သက်သေပြခဲ့တယ်။ စစ်ပွဲအပြီးတွင် မြောက်ပိုင်းမှ ဗမာလူမျိုးမိသားစုများ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတွင် စတင်အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ 19 ရာစုအစောပိုင်းတွင် ပေါင်းစည်းခြင်းနှင့် ထိမ်းမြားလက်ထပ်ခြင်းတို့သည် မွန်လူဦးရေကို လူနည်းစုအဖြစ်သို့ လျှော့ချခဲ့သည်။

ကိုးကား

၁။မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၁)

၂။ညိုမြ, "ကုန်းဘောင် ရှာပုံတော်", မြန်မာစာပေတိုက်, ၁၉၈၂

၃။ကုန်းဘောင်ရာဇဝင်အစအဆုံး