Storja tal-Kristjaneżmu
L-istorja tal-Kristjaneżmu tikkonċerna l-reliġjon Nisranija, pajjiżi Insara, u l-Insara bid-diversi denominazzjonijiet tagħhom, minn il-seklu 1 sal-preżent. Il-Kristjaneżmu oriġina mill-ministeru ta’ Ġesù, għalliem u healer Lhudi li pproklama s-Saltna ta’ Alla imminenti u kien imsallab madwar is-sena 30 AD. –33 f’Ġerusalemm fil-provinċja Rumana tal-Ġuda. Is-segwaċi tiegħu jemmnu li, skont il-Evanġeljus, hu kien l-Iben ta’ Alla u li miet għall-maħfra tad-dnubiet u kien rxoxt mill-imwiet u mgħolli minn Alla, u se jirritorna dalwaqt fil-bidu tas-saltna t’Alla.
L-ewwel segwaċi ta’ Ġesù kienu apokalittiċi Insara Lhud.[1] L-inklużjoni tal-Ġentili fil-Knisja Kristjana bikrija li qed tiżviluppa kkawża l-separazzjoni tal-Kristjaneżmu bikri mill-Ġudaiżmu matul l-ewwel żewġ sekli tal-era Nisranija.[2] Fl-313, l-Imperatur Ruman Kostantin I ħareġ l-Editt ta’ Milan li jillegalizza l-qima Nisranija.[3] Fl-380, bl-Editt ta’ Tessalonika imressaq taħt Teodosju I, l-Imperu Ruman adotta uffiċjalment it-Kristjaneżmu Trinitarju bħala r-reliġjon statali tiegħu, u l-Kristjaneżmu stabbilixxa lilu nnifsu bħala reliġjon predominantement Rumana f’ il-knisja tal-Istat tal-Imperu Ruman. Diversi dibattiti kristoloġiċi dwar in-natura umana u divina ta' Ġesù ikkunsmaw lill-Knisja Nisranija għal tliet sekli, u seba' kunsilli ekumeniċi ġew imsejħa biex isolvu dawn id-dibattiti. L-Arjaniżmu kien ikkundannat fl-Ewwel Konċilju ta’ Niċea (325), li appoġġa d-duttrina Trinitarja kif spjegata fil-Kredu ta’ Niċena.
Fil-Medju Evu Bikri, l-attivitajiet missjunarji xerrdu l-Kristjaneżmu lejn il-punent u t-tramuntana fost il-popli Ġermaniċi;[4] lejn il-Lvant fost Armeni, Ġorġjani, u popli Slavi; fil-Lvant Nofsani fost is-Sirjani u l-Eġizzjani; fl-Afrika tal-Lvant fost l-Etjopjani; u aktar lejn l-Asja Ċentrali, Iċ-Ċina, u Indja . Matul il-Medju Evu Għoli, il-Kristjaneżmu tal-Lvant u tal-Punent kiber, u dan wassal għall-Xiżma tal-Lvant-Punent tal-1054. kritika li qed tikber tal-struttura ekkleżjastika Kattolika Rumana u l-korruzzjoni tagħha wasslu għar-Riforma Protestanti u l-movimenti ta’ riforma relatati magħha fis-sekli 15 u s-16, li kkonkludew mal- gwerer tar-reliġjon Ewropej li wasslu għall-qasma tal-Kristjaneżmu tal-Punent. Mill-era Rinaxximent, bil-Kolonizzazzjoni Ewropea tal-l-Ameriki u kontinenti oħra instigati b'mod attiv mill-knejjes Insara , il-Kristjaneżmu kiber mad-dinja kollha. Illum, hemm aktar minn żewġ biljun Insara madwar id-dinja u Il-Kristjaneżmu sar l-akbar reliġjon fid-dinja. Fl-aħħar seklu, hekk kif l-influwenza tal-Kristjaneżmu naqset progressivament fid-dinja tal-Punent, il-Kristjaneżmu għadu r-reliġjon predominanti fl-Ewropa (inkluża Russja) u l-Amerika, u kiber malajr fl-Asja kif ukoll fil-pajjiżi tan-Nofsinhar Globali u t-Tielet Dinja, l-aktar fl-Amerika Latina, Iċ-Ċina, il-Korea t'Isfel, u ħafna mill-Afrika Sub-Saħarjana.
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ Wilken 2013, pp. 6-16.
- ^ Wilken 2013, pp. 37-46.
- ^ Wilken 2013, pp. 75-87.
- ^ Wilken 2013, pp. 257-268, 269-278.
Biblijografija
[immodifika | immodifika s-sors]- Wilken, Robert Louis (2013). "Beginning in Jerusalem". The First Thousand Years: A Global History of Christianity. 50 (10 ed.). New Haven and London: Yale University Press. p. 6–16. doi:10.5860/choice.50-5552. ISBN 978-0-300-11884-1. JSTOR j.ctt32bd7m.5. LCCN 2012021755. S2CID 160590164. Miġbur Lulju, 20 2021. Iċċekkja l-valuri tad-data f':
|data-aċċess=(għajnuna)