Gran Mastri tal-Ordni ta' San Ġwann
Lista tal-Gran Mastri tal-Ordni ta' San Ġwann, tiġbor fiha l-kontinwazzjoni tagħha bħala l-Ordni Militari Sovrana ta' Malta wara l-1798. Din tinkudi koll "anti-Gran mastri" u logutenenti jew stewards mhux rikonoxxuti waqt karigi battala.
Fil-listi tal-kapijiet tal-Ordni, it-titlu "Gran Mastru" spiss jiġi applikat retrospettivament għall-kapijiet tal-bidu tal-Ordni. Il-kapijiet Medjevali tal-Ordni użaw it-titlu ta' custos (Gwardjan) tal-isptar. It-titolu magister jintuża fuq muniti maħduma f'Rodi, minn Foulques de Villaret 'il quddiem. L-ewwel li uża t-titlu Grandis Magister (Gran Mastru) kien Jean de Lastic li saltan fl-1437–1454).[1] Aktar tard il-Gran Mastri f'Rodi użaw it-titlu Magnus Magister (Gran Mastru).
Fl-1607 l-Imperatur Ruman Imqaddes Rudolf II ħoloq lill-Gran Mastru Prinċep tal-Imperu Ruman Qaddis (bil-Ġermaniż: Reichsfürst ).[2] Din l-għotja ġiet imġedda mill-Imperatur Ruman Imqaddes Ferdinandu II fis-16 ta' Lulju 1620.[2][3] Fl-20 ta' Marzu 1607, il-Papa Pawlu V ta lill-Gran Mastru t-titlu "l-Eminenza Tiegħu" u preċedenza fil-Qorti ta' Ruma immedjatament wara dik tal-kardinali.[2]
Fl-1880, it-titlu ta' Fürst (Prinċep) ġie rikonoxxut fl-Awstrija mill-Imperatur Franz Joseph I.[4]
Fit-2 ta' Frar 1929, it-titlu ta' Prinċep u ta' Altezza Eminentissima (Altezza l-aktar Eminenti) ġew rikonoxxuti fl-Italja mir-Re Victor Emmanuel III.[5]
Bħalissa l-Gran Mastru jiġi indirizzat b'dan il-mod bil-lingwi li ġejjin:
- bl-Ingliż: Most Eminent Highness,[6]
- bit-Taljan: Altezza Eminentissima;[7]
- bil-Franċiż: Altesse Eminentissime,[8]
- bil-Ġermaniż: Hoheit und Eminenz,[9]
- bl-Ispanjol: Alteza Eminentísima.[10]
Lista tal-Gran Mastri tal-Ordni ta' San Ġwann
[immodifika | immodifika s-sors]Listi numerati tal-kapijiet tal-Ordni ġew ippubblikati fil-bidu tas-seklu 17, u edizzjonijiet aġġornati dehru matul is-seklu 18. In-numerazzjoni tal-Mastri u l-Gran Mastri ppubblikati fl-Istatuti tal-Ordni tal-1719 telenka lill-Beatu Gerard bħala fundatur mingħajr numru, lil Raymond du Puy bħala l-ewwel Mastru, u lil Ramón Perellós (inkarigat mill-1719) bħala t-63 Gran Mastru.[11] In-numerazzjoni użata bħalissa mill-Ordni Militari Sovran ta' Malta telenka lill-Beatu Gerard bħala l-ewwel Mastru, Raymond du Puy bħala t-tieni Mastru, Ramón Perellós y Rocafull bħala l-64 Gran Mastru, u lil Giacomo Dalla Torre del Tempio di Sanguinetto bħala t-80 Gran Mastru.[12]
Kavallieri Ospitaljieri (Renju ta' Ġerusalemm)
[immodifika | immodifika s-sors]Nru. | Titlu | Ritratt | Isem | Snin fil-kariga | Noti |
---|---|---|---|---|---|
—/1 | Fundatur u Rettur tal-Isptar | Il-Beatu Gerard | 1099/1113–1118/20 | L-Ordni stabbilita fl-1099 u ngħatat rikonoxximent Papali fl-1113 minn Paschal II | |
1/2 | Gwardjan | Raymond du Puy | 1118/21/23–1160 | Laħaq flok Gerard wara li Pierre de Barcelona u Boyant Roger servew ad interim qablu. Daħħal lill-Ospitaljieri bħala forza militari fl-Art Imqaddsa u introduċa regoli għall-imġiba tal-ordni. Introduċa ukoll il-Gran Siġill tal-Ordni.[13] | |
2/3 | Gwardjan | Auger de Balben | 1160–1162/3 | ||
3/4 | Gwardjan | Arnaud de Comps | c. 1162–1163 | L-istoriċità ta' dan il-gwardjan hija dubjuża u mhux ċara, iżda xorta jidher fil-listi uffiċjali tal-Gran Mastri. | |
4/5 | Gwardjan | Gilbert of Assailly | 1163–1169 | Appoġġa lil Amalric ta' Ġerusalemm fl-invażjoni mill-Eġittu waqt il-Kruċjati. | |
5/6 | Gwardjan | Gastone de Murols | c. 1170–1172 | ||
6/7 | Gwardjan | Jobert of Syria | c. 1169/72–1177 | Issostitwixxa lir-Re Amalric ta' Ġerusalemm fl-1172. Fl-1174, oppona lil Miles ta' Plancy favur Raymond III ta' Tripoli. | |
7/8 | Gwardjan | Roger de Moulins | 1177–1187 | Inqatel fil-Battalja ta' Cresson. Il-Kmandant William Borrel laħaq Gran Mastru ad interim, sa ma nqatel fil-Battalja ta' Hattin, 3 xhur wara. | |
8/9 | Provisor | Armengol de Aspa | 1187–1190 | Gran Mastru ad interim waqt it-telfa ta' Ġerusalemm fl-1187, meta l-kwartieri mexew għal Acre. Inkluż bħala Gran Mastru fil-listi fiż-żmien modern bikri. Wara l-ħtif ta' Acre u l-konsolidazzjoni tal-Ordni, Armengol abdika, u nħatar Gran Mastu Garnier de Nablus. | |
9/10 | Gwardjan | Garnier de Nablus | 1190–1192 | Appoġġa lil Richard I tal-Ingilterra fit-Tielet Kruċjata. | |
10/11 | Gwardjan | Geoffroy de Donjon | 1193–1202 | Wara mewtu, Pierre de Mirmande nħatar Gran Mastru ad interim. | |
11/12 | Gwardjan | Afonso de Portugal | 1202–1206 | Irreżenja fl-1206 | |
12/13 | Gwardjan | Geoffroy le Rat | 1206–1207 | L-ewwel li struttura l-Ordni skont in-nazzjonalità jew Langues. | |
13/14 | Gwardjan | Guérin de Montaigu | 1207–1228 | Il-Ħames Kruċjata. | |
14/15 | Gwardjan | Bertrand de Thessy | 1228–1231 | Is-Sitt Kruċjata. | |
15/16 | Gwardjan | Guérin Lebrun | 1231–1236 | Kunflitt ma' Bohemond IV ta' Antiokja. | |
16/17 | Gwardjan | Bertrand de Comps | 1236–1240 | Kruċjata tal-Barunijiet. Il-kwartieri marru Ġerusalemm. | |
17/18 | Gwardjan | Pierre de Vieille-Brioude | 1240–1242 | Il-Battalja ta' Gaża, kunflitt mat-Templari. | |
18/19 | Gwardjan | Guillaume de Chateauneuf | 1242–1258 | Il-waqgħa ta' Ġerusalemm fl-1244, kwartieri stabbiliti f'Acre, Krak des Chevaliers u Margat. Maqbud f'La Forbie fl-1244. Jean de Ronay serva bħala Gran Mastru ad interim, sa ma miet fl-1250 f'Mansurah. De Chateauneuf inħeles fis-17 ta' Ottubru 1250. | |
19/20 | Gwardjan | Hugues de Revel | 1258–1277 | It-telfa ta' Krak des Chevaliers fl-1271 | |
20/21 | Gwardjan | Nicolas Lorgne | 1277–1285 | It-telfa ta' Margat fl-1285. Wara mewtu, il-Gran Kmandant Jacques de Taxi serva bħala Gran Mastru ad interim sa ma s-suċċessur tiegħu proprja, Jean de Villiers, wasal fl-Art Imqaddsa. | |
21/22 | Gwardjan | Jean de Villiers | 1285–1294 | L-Assedju ta' Acre. | |
22/23 | Gwardjan | Odon de Pins | 1294–1296 | Il-kwartieri mexew għal Limassol, Ċipru. | |
23/24 | Gwardjan | Guillaume de Villaret | 1296–1305 |
Kavallieri ta' Rodi
[immodifika | immodifika s-sors]Nru. | Titlu | Ritratt | Isem | Snin fil-kariga | Noti |
---|---|---|---|---|---|
24/25 | Mastru | Foulques de Villaret | 1305–1319 | Neputi ta' Guillaume de Villaret. Irreżenja fuq talba tal-Papa Ġwanni XXII fl-1319. Miet fl-1327. | |
Anti-Mastru | Maurice de Pagnac (mhux rikonoxxut) |
1317–1319 | |||
25/26 | Mastru | Hélion de Villeneuve | 1319–1346 | ||
26/27 | Mastru | Dieudonné de Gozon | 1346–1353 | ||
27/28 | Mastru | Pierre de Corneillan | 1353–1355 | ||
28/29 | Mastru | Roger de Pins | 1355–1365 | ||
29/30 | Mastru | Raimundo Berenguer | 1365–1374 | ||
30/31 | Mastru | Robert de Juilly (de Juliac) | 1374–1376 | ||
31/32 | Mastru | Juan Fernández de Heredia | 1376–1396 | Maħtur mill-Papa Girgor XI. Aktar tard, appoġġa lill-Anti-Papa Clement VII. Imneħħi mill-Papa Urbanu VI fl-1382. Kompla bħala Anti-Mastru f'Rodi sa mewtu. | |
32/33 | Mastru | Riccardo Caracciolo | 1383–1395 | Maħtur mill-Papa Urbanu VI fl-1382. | |
33/34 | Mastru | Philibert de Naillac | 1396–1421 | ||
34/35 | Mastru | Anton Flavian de Ripa | 1421–1437 | ||
35/36 | Gran Mastru | Jean de Lastic | 1437–1454 | L-Assedju ta' Rodi (1444). Kien l-ewwel li uża t-titlu "Gran Mastru" (Grandis Magister). | |
36/37 | Gran Mastru | Jacques de Milly | 1454–1461 | ||
37/38 | Gran Mastru | Piero Raimondo Zacosta | 1461–1467 | ||
38/39 | Gran Mastru | Giovanni Battista Orsini | 1467–1476 | ||
39/40 | Gran Mastru | Pierre d'Aubusson | 1476–1503 | L-Assedju ta' Rodi (1480). | |
40/41 | Gran Mastru | Emery d'Amboise | 1503–1512 | ||
41/42 | Gran Mastru | Guy de Blanchefort | 1512–1513 | ||
42/43 | Gran Mastru | Fabrizio del Carretto | 1513–1521 |
Kavallieri ta' Malta
[immodifika | immodifika s-sors]Nru. | Titlu | Ritratt | Isem | Snin fil-kariga | Noti |
---|---|---|---|---|---|
43/44 | Gran Mastru | Philippe Villiers de L'Isle-Adam | 1521–1534 | L-Assedju ta' Rodi (1522), il-kwartieri tmexxew għal Malta fl-1530. | |
44/45 | Gran Mastru | Piero de Ponte | 1534–1535 | ||
45/46 | Gran Mastru | Didier de Saint-Jaille | 1535–1536 | ||
46/47 | Gran Mastru | Juan de Homedes | 1536–1553 | Malta kienet attakkata mill-flotta Ottomana fl-1551. L-attakk inżamm lura minn Malta imma l-Ottomani xorta invadew Għawdex, u ftit wara l-ħakma tal-Ordni f'Tripli. De Homedes beda programm ta' titjib tal-fortifikazzjonijiet f'Malta. | |
47/48 | Gran Mastru | Claude de la Sengle | 1553–1557 | Kompla t-titjib tal-fortifikazzjonijiet, kabbar il-Forti ta' San Mikiel bi swar kbar u lesta l-bini tal-Forti Sant'Iermu. | |
48/49 | Gran Mastru | Jean Parisot de Valette | 1557–1568 | Valette kien l-aktar mexxej illustri tal-Ordni, bil-kmand tiegħu fuq ir-reżistenza kontra l-Ottomani fl-Assedju l-Kbir tal-1565. | |
49/50 | Gran Mastru | Pierre de Monte | 1568–1572 | Kompla l-bini tal-belt kapitali ġdida Valletta. Saħħaħ il-flotta tal-ordni, u pparteċipa fil-Battalja ta' Lepanto fis-7 ta' Ottubru 1571. | |
50/51 | Gran Mastru | Jean de la Cassière | 1572–1581 | Kriżi minħabba r-Riforma Protestanta. | |
Logutenent | Mathurin Romegas | 1577–1581 | |||
Anti-Gran Mastru | Mathurin Romegas | 1581 | |||
51/52 | Gran Mastru | Hugues Loubenx de Verdalle | 1581–1595 | ||
52/53 | Gran Mastru | Martín Garzés | 1595–1601 | ||
53/54 | Prinċep u Gran Mastru | Alof de Wignacourt | 1601–1622 | Bena t-Torrijiet ta' Wignacourt u l-Akkwedott ta' Wignacourt. Żamm l-aħħar tentattiv tal-Ottomani li jaħkmu lil Malta fl-1614. | |
54/55 | Prinċep u Gran Mastru | Luís Mendes de Vasconcellos | 1622–1623 | ||
55/56 | Prinċep u Gran Mastru | Antoine de Paule | 1623–1636 | ||
56/57 | Prinċep u Gran Mastru | Giovanni Paolo Lascaris | 1636–1657 | Pussessi fil-Karibew | |
57/58 | Prinċep u Gran Mastru | Martin de Redin | 1657–1660 | ||
58/59 | Prinċep u Gran Mastru | Annet de Clermont-Gessant | 1660 | Miet anqas minn 4 xhur wara li nħatar, fit-2 ta' Ġunju 1660. | |
59/60 | Prinċep u Gran Mastru | Rafael Cotoner | 1660–1663 | Ikkummissjona lill-artist Taljan Mattia Preti biex ipinġi s-saqaf tal-Kon-Katidral ta' San Ġwann fil-Belt Valletta. | |
60/61 | Prinċep u Gran Mastru | Nicolás Cotoner | 1663–1680 | L-Assedju ta' Kandja. Tlestew ix-xogħlijiet ta' Mattia Preti fil-Kon-Katidral ta' San Ġwann. | |
61/62 | Prinċep u Gran Mastru | Gregorio Carafa | 1680–1690 | Rinnovazzjoni tal-Auberge d'Italie fl-istil Barokk. Titjib fil-Forti Sant'Anglu u l-Forti Sant'Iermu. | |
62/63 | Prinċep u Gran Mastru | Adrien de Wignacourt | 1690–1697 | Daħħal pensjoni għar-romol ta' dawk li mietu fil-ġlied kontra l-Ottomani. | |
63/64 | Prinċep u Gran Mastru | Ramón Perellós | 1697–1720 | Organizza l-Consulato del Mare (Konsulat tal-Baħar). Stabbilixxa relazzjonijiet diplomatiċi mar-Russja Imperjali. Iġġieled kontra l-korruzzjoni fl-Ordni. Ikkumbatta l-pirati Ottomani. | |
64/65 | Prinċep u Gran Mastru | Marc'Antonio Zondadari | 1720–1722 | ||
65/66 | Prinċep u Gran Mastru | António Manoel de Vilhena | 1722–1736 | Irrestawra l-belt tal-Imdina, bena l-Forti Manoel u tejjeb sostanzjalment il-fortifikazzjonijiet ta' Malta b'mod generali. Bena Casa Leoni u Palazzo Parisio, u rrinnova l-Palazz ta' Verdala. Fl-1731 bena t-Teatru Manoel. Iddikjara stat ta' newtralità fil-Gwerra tas-Suċċessjoni Pollakka. | |
66/67 | Prinċep u Gran Mastru | Ramón Despuig | 1736–1741 | Tejjeb il-fortifikazzjoni tal-Imdina, immodernizza l-liġijiet, irrinnova l-Kon-Katidral ta' Ġwann. Ħbit navali kontra l-Ottomani fl-Alġerija. | |
67/68 | Prinċep u Gran Mastru | Manuel Pinto da Fonseca | 1741–1773 | Keċċa lill-Ġiżwiti minn Malta. Fl-1753 ipproklama s-sovranità tal-Ordni fuq Malta u fetaħ diżgwid mar-Renju ta' Sqallija mmexxi mir-Re Karlu V. Sas-sena ta' wara kien innormalizza kollox u l-Ordni ħadet kontroll de facto fuq Malta bħala stat sovran.[14] | |
68/69 | Prinċep u Gran Mastru | Francisco Ximénez de Tejada | 1773–1775 | Ir-Rewwixta tal-Qassisin (1775). Falliment finanzjarju tal-Ordni. | |
69/70 | Prinċep u Gran Mastru | Emmanuel de Rohan-Polduc | 1775–1797 | Daħħal il-langue tal-Anglo-Bavarja u l-Gran Pirjolat Russu. | |
70/71 | Prinċep u Gran Mastru | Ferdinand von Hompesch | 1797–1799 | L-ewwel Ġermaniż li mexxa l-Ordni. Abdika fis-6 ta' Lulju 1799 wara l-Invażjoni Franċiża ta' Malta. |
Ordni Militari Sovrana ta' Malta
[immodifika | immodifika s-sors]Nru. | Titlu | Ritratt | Isem | Snin fil-kariga | Noti |
---|---|---|---|---|---|
72[15] | Gran Mastru de facto | Pawlu I tar-Russja | 1798–1801 | Elett mill-Pirjolat ta' San Pietruburgu f'Settembru 1798 (qabel l-abdikazzjoni ta' von Hompesch). L-elezzjoni ma kinitx ikkonfermata mill-Papa Piju VII. | |
Nikolai Saltykov | 1801–1803 | De facto Logutenent f'San Pietruburgu. | |||
73[15] | Prinċep u Gran Mastru | Giovanni Battista Tommasi | 1803–1805 | Appuntat mill-Papa Piju VII. Residenti f'Messina u Catania | |
Logutenent | Innico Maria Guevara-Suardo | 1805–1814 | Kwartieri f'Catania. | ||
Logutenent | Andrea Di Giovanni y Centellés | 1814–1821 | |||
Logutenent | Antoine Busca | 1821–1834 | Kwartieri f'Ferrara. | ||
Logutenent | Carlo Candida | 1834–1845 | Kwartieri jitmexxew għal Palazzo Malta f'Ruma. | ||
Logutenent | Filippo di Colloredo-Mels | 1845–1864 | |||
Logutenent | Alessandro Borgia | 1865–1871 | |||
Logutenent | Giovanni Battista Ceschi | 1871–1879 | |||
74[15] | Prinċep u Gran Mastru | Giovanni Battista Ceschi | 1879–1905 | Il-kariga ta' Gran Mastru ġiet restitwita wara perjodu interregnum ta' 75 sena, ikkonfermat mill-Papa Ljun XIII. | |
75[15] | Prinċep u Gran Mastru | Galeas von Thun und Hohenstein | 1905–1931 | ||
76[15] | Prinċep u Gran Mastru | Ludovico Chigi Albani della Rovere | 1931–1951 | ||
Logutenent | Antonio Hercolani Fava | 1951–1955 | |||
Logutenent | Ernesto Paternò Castello di Carcaci | 1955–1962 | Dikjarazzjoni Kostituzzjonali approvata permezz ta' Ittra Appostolika mill-Papa Ġwanni XXIII, fl-24 ta' Ġunju 1961. | ||
77[15] | Prinċep u Gran Mastru | Angelo de Mojana di Cologna | 1962–1988 | ||
Logutenent ad interim | Jean Charles Pallavicini | 1988 | |||
78[15] | Prinċep u Gran Mastru | Andrew Bertie | 1988–2008 | Kodiċi u Dikjarazzjoni Kostituzzjonali reveduti mill-Kapitlu Ġenerali Straordinarju tat-28-30 ta' April 1997.[16] | |
Lieutenant ad interim | Giacomo dalla Torre del Tempio di Sanguinetto | 2008 | |||
79[15] | Prinċep u Gran Mastru | Matthew Festing | 2008–2017 | L-ewwel Gran Mastru elett skont il-kostituzzjoni l-ġdida tal-1997. Irreżenja fl-2017 wara diżgwid mal-Vatikan.[17] | |
Logutenent ad interim | Ludwig Hoffmann-Rumerstein | 2017 | |||
Logutenent tal- Gran Mastru | Giacomo dalla Torre del Tempio di Sanguinetto | 2017–2018 | |||
80[15] | Prinċep u Gran Mastru | Giacomo dalla Torre del Tempio di Sanguinetto | 2018–2020 | ||
Logutenent ad interim | Ruy Gonçalo do Valle Peixoto de Villas Boas | 2020 | |||
Logutenent tal- Gran Mastru | Marco Luzzago | 2020–2022 | |||
Logutenent ad interim | Ruy Gonçalo do Valle Peixoto de Villas Boas | 2022 | |||
Logutenent tal- Gran Mastru | John T. Dunlap | 2022–2023 | Maħtur mill-Papa Franġisku. | ||
81 | Prinċep u Gran Mastru | John T. Dunlap | 2023– |
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ Morris (1884), 17–19.
- ^ a b ċ Gothaisches Genealogisches Handbuch des Fürstlichen Häuser, Fürstliche Häuser Band 2 (Marburg: Verlag des Deutschen Adelsarchivs, 2018), 175.
- ^ "Del titolo di 'Altezza' del Gran Maestro dell'Ordine Gerosolimitano", Rivista del Collegio araldico anno I (1903): 271.
- ^ Genealogisches Handbuch des Adels, Fürstlicher Häuser Band I (Glücksburg: C. A. Starke, 1951), 178.
- ^ "Regio Decreto 21 gennaio 1929, n. 61", articolo 51 Gazzetta Ufficiale del Regno d'Italia, Anno 70, Numero 28 (2 febbraio 1929), 526.
- ^ Constitutional Charter and Code, Title III, Article 12, Sovereign Order of Malta.
- ^ Carta Costituzionale e Codice, Titolo III, Articolo 12, Sovrano Ordine di Malta.
- ^ Charte constitutionelle et Code, Titre III, Art. 12, Ordre Souverain de Malte.
- ^ Verfassung und Codex, Kapitel III, Artikel 12, Souveräner Malteserorden.
- ^ Carta Constitucional y Código, Títolo III, Art. 12, Soberano Orden de Malta.
- ^ Malta, Orden de (1719). Volume che contiene gli statuti della Sacra Religione Gerosolimitana: le ordinazioni dell'ultimo capitolo Generale, che sono le sole, che sussistono ; il nuovo cerimoniale prescritto dalla Santita di N. Sig. Papa Vrbano VIII. sopra l'elezione de'Gran Maestri ; il modo, o sia instruzione di far i processi de'Miglioramenti delle Commende, che serue ancora per i priorati, e Baliaggi, e come deuono farsene li Cabreri ; l'Ordine, che si tiene nel dar l'Abito, a chi professanella religione ; e per vltimo i Privilegi concessi da'sommi pontefici alla religione, e suoi dependenti (bit-Taljan). per Antonio Scionico. Ċitazzjoni għandu parametr mhux magħruf u vojt:
|iktar=
(għajnuna) - ^ "The Grand Masters". orderofmalta.int. Sovereign Military Order of Malta. Miġbur 14 June 2022.
- ^ The Order's Great Seal, or leaden bulla, remained in use, with some modifications, from the 12th century until 1798. Until 1278, when Nicholas de Lorgne introduced a separate conventual bulla, there was no distinction between the seal of the Grand Master and that of the order. The general design of the seal featured, on the obverse, the Grand Master kneeling in prayer before the patriarchal cross. This image was usually accompanied with the sacred letters alpha and omega, which referenced the Second Coming of Christ. The central image was surrounded by a legend with the Master's name followed by the official designation CVSTOS. Barbara Packard, Seals of the Grand Masters, Museum of the Order of St John, 14 October 2015.
- ^ Zammit, Vincent (1992). Il-Gran Mastri - Ġabra ta' Tagħrif dwar l-Istorja ta' Malta fi Żmienhom - It-Tieni Volum 1680-1798. Valletta, Malta: Valletta Publishing & Promotion Co. Ltd. pp. 405–406.
- ^ a b ċ d e f ġ g għ Innumerati skont kif jidhru fis-sit tas-SMOM (orderofmalta.int fl- 2017) li jimplika r-rikonoxximent ta' Riccardo Caracciolo bħala t-33 Gran Mastru, u lil Pawlu I tar-Russja bħala t-72 Gran Mastru (1798–1801).
- ^ Constitutional Charter and Code of the SMOM (1997).
- ^ Pullella, Philip (23 June 2016). "Knights of Malta head resigns after dispute with Vatican". Reuters. Miġbur 25 January 2017.