Aqbeż għall-kontentut

Flotta tal-Ordni ta’ San Ġwann

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa

Il-flotta tal-Ordni ta' San Ġwann, magħrufa wkoll bħala l-Forza Navali Maltija wara l-1530, kienet l-ewwel forza navali ta' ordni. Ġiet stabbilita fil-Medju Evu, lejn l-aħħar tas-seklu 12. Il-flotta laħqet il-quċċata tagħha fis-snin tmenin tas-seklu 17, matul ir-renju tal-Gran Mastru Gregorio Carafa.[1] l-flotta ġiet xolta wara l- invażjoni Franċiża ta' Malta fl-1798, u l-bastiment tagħha ttieħdu mill-Forza Navali Franċiża.

Żmien medjevali

[immodifika | immodifika s-sors]

Il-Kavallieri Ospitallieri ġew stabbiliti madwar l-1099 biex jieħdu ħsieb il-pellegrini fl-Art Imqaddsa. L-Ordni ġiet approvat minn bolla pontifika fl-1113, u eventwalment ir-rwol tagħha nbidel biex jinkludi wkoll id-difiża tal-pellegrini. Sa nofs is-seklu 12, l-Ordni kienet xtrat l-ewwel bastimentii għat-trasport tagħha. Eventwalment, bdiet tibni l-bastimenti tagħha stess, u kellha tarzna f'Acre. Fis-snin għoxrin tas-seklu 13, l-Ordni bagħtet xi bastimenti biex jappoġġjaw il-Kruċjata Aragoniża.[2]

Wara t-telfa ta' Acre fl-1291, l-Ospitalieri marru Ċipru. Il-Papa Nikola IV ħeġġeġ lill-Ospitalieri u ordnijiet militari oħra bħall- Kavallieri Templari biex jibnu l-flotot tagħhom stess, sabiex jinfurzaw imblokk fuq l-Eġittu. F'Diċembru tal-1291, il-Papa talab li nofs id-dħul tal-Ordni fl-Ewropa kellu jintuża biex tinbena l-flotta, u f'Jannar tal-1292, il-Papa awtorizza lill-Ordni biex tuża l-iġfna il-ġodda tagħha biex tiddefendi r-Renju Armen ta' Ċiliċja.[2]

L-ewwel referenza għal ammirall tal-flotta tal-Ordni tidher fl-1299. Sal-1306, l-Ordni kienet adattata sew għat-taqbiid navali, u kienet bdiet issir qawwa marittima rinomata.[2]

Rodi

[immodifika | immodifika s-sors]

L-Ordni ħatfet il-gżira ta' Rodi mill-Imperu Biżantin fl-1309, u sussegwentement stabbilixxa l-bażi tagħha hemmhekk.[3] Peress li l-Ordni issa kienet ibbażata fuq gżira, il-flotta tagħha saret komponent essenzjali għad-difiża.[4]

L-Ospitalieri ġġieldu diversi battalji navali fil-Baħar Eġew matul dan il-perjodu, bħall-Battalja ta' Chios fl-1319, u appoġġaw kruċjati navali oħra, bħal f'Ewbea fl-1344.[4]

Malta

[immodifika | immodifika s-sors]
Pittura li turi iġfna Maltin jaqbdu bastiment Ottoman fil-Fliegu ta’ Malta fl-1652.

L-Imperu Ottoman rebaħ lura l-ġżira ta' Rodi wara assedju ta' sitt xhur fuq l-Ordni fl-1522. Wara ftit ta’ snin ta’ ċaqliq minn post għall-ieħor fl-Ewropa, l-Imperatur Karlu V offra l-pussess tal-gżejjer ta’ Malta u Għawdex, kif ukoll il-port ta’ Tripli, lill-Ordni. L-Ordni waslet Malta fis-26 ta’ Ottubru 1530 fuq numru ta’ bastimenti, fosthom San Giovanni, Santa Croce, San Filippo, u x-xempju <i id="mwUg">Santa Anna</i>.[5]

Waqt li kienet ibbażata f'Malta, l-Ordni u l-flotta tagħha pparteċipaw f'numru ta' battalji navali kontra l-Forza Navali Ottomana jew il-pirati ta' Barbarija. L-Ordni bagħtet karrakka u erba’ iġfna biex jappoġġjaw lill-Imperu Spanjol u l-alleati tiegħu fil- konkwista ta’ Tunis fl-1535. Ipparteċipa wkoll fil-Battalja ta’ Preveza (1538), l-ispedizzjoni tal-Alġerija (1541) u l-Battalja ta’ Djerba (1560), li fiha l-Ottomani kienu rebbieħa fuq il-forzi Kristjani.

Erba’ mill-iġfna tal-Ordni, Santa Fè, San Michele, San Filippo u San Claudio, għerqu f’tromba fil-Port il-Kbir fl-1555. Dawn ġew mibdula b’fondi mibgħuta minn Spanja, l-Istati Papali, Franza u l-Pirjol ta’ San Giles. Inbena ġiifen ieħor imħallas mill-Gran Mastru Claude de la Sengle.[6]

Meta bdiet tinbena l-belt Valletta fis-snin sittiin tas-seklu 16, kien hemm pjanijiet biex jinbena armament u mandracchio għall-flotta tal-Ordni. L-armament qatt ma nbena, u waqt li beda x-xogħol fuq il-mandracchio, waqaf u ż-żona saret magħrufa bħala l- Manderaggio.[7] Eventwalment, inbena armament fil-Birgu fl-1597. Inbena baċir fil-foss tal-Belt Valletta fl-1654, iżda ingħalaq fl-1685.[8]

Tlieta mill-bastamenti tal-Ordni pparteċipaw fil-Battalja ta' Lepanto tal-1571, li kienet rebħa deċiżiva għall-Lega Mqaddsa. Il-qawwa Ottomana fil-Mediterran bdiet tonqos wara din il-battalja, u eventwalment l-Ordni bdiet tippermetti l-korserija kontra bastimenti Musulmani li jivvjaġġaw qrib l-Afrika ta’ Fuq u l-Levant.

Il-Battalja tad-Dardanelli tal-1656, li fiha flotta Venezjana-Ospitaliera għelbet forza Ottomana akbar. Il-kmandant tal-flotta Ospitaliera kien Gregorio Carafa, li aktar tard sar Gran Mastru tal-Ordni

Il-flotta tal-Ordni pparteċipat f'għadd ta' Gwerer Ottomani-Venezjani fis-seklu 17 u fil-bidu tas-seklu 18. Ingaġġ notevoli kien l-azzjoni tat-28 ta' Settembru 1644, li wasslet biex faqqgħet il- Gwerra ta' Kreta. Il-flotta laħqet il-quċċata tagħha fis-snin 1680, waqt il-maġistratura ta’ Gregorio Carafa.[1] F’dan il-punt, it-tarzna fil-Birgu ġiet imkabbra.[8]

Il-flotta u t-tarzna tal-Ordni bdew jonqsu wara l-1740, bħala parti mit-tmiem tal-Ordni bħala potenza politika.[8] L-aħħar impenn tagħha kien fl-invażjoni Franċiża ta’ Malta fl-1798. Fl-10 ta’ Ġunju, ġifen, żewġ galljotti u xalup ħarġu mill-Port il-Kbir u għamlu attakk bla suċċess kontra l-qawwiet Franċiżi li niżlu fil-Bajja ta' San Ġiljan u l-Bajja ta’ San Ġorġ.[9]

Wara l-kapitulazzjoni tal-Ordni fit-12 ta’ Ġunju 1798, il-bastimenti kollha tagħha nqabdu kollha mill-Franċiżi. Il-vapuri tal-linja <i id="mwkA">San Zaccharia</i> u <i id="mwkg">San Giovanni</i> u l-frejgata <i id="mwlA">Sante Elisabeth</i> ġew ikkummissjonati fil-Forza Navali Franċiża n- u ngħataw l-isem ġdid ta' Dégo, Athénien u Carthaginoise. It-tliet bastimenti baqgħu Malta matul l-imblokk Brittaniku ta’ Malta, u ċedew għall-Ingliżi fl-1800. L-Ingliżi kissru d-Dégo u l-Carthaginoise, iżda kkummissjonaw Athénien fir-Royal Navy bħala HMS Athenienne . Hija ġġarfet barra Sqallija fl-1806.

Bastimenti

[immodifika | immodifika s-sors]
Ġifen Malti tas-seklu 17

Il-flotta tal-Ordni kellha numru ta’ tipi differenti ta’ bastimenti matul is-sekli. Sas-seklu 17, il-flotta kienet tikkonsisti prinċipalment minn iġfna, li kienu f'diversi daqsijiet. Xi drabi, il-flotta kienet tinkludi wkoll galljuni, karrakki, frejgati jew xebekk .

Il-Gran Mastru kellu wkoll barkun ċerimonjali, li kien jintuża għal okkażjonijiet speċjali.

Referenzi

[immodifika | immodifika s-sors]
  1. ^ a b Bertoni, Luisa (1976). Dizionario Biografico degli Italiani - Volume 19 (bit-Taljan). Miġbur 18 September 2015.
  2. ^ a b ċ Riley-Smith, Jonathan (2012). The Knights Hospitaller in the Levant, c.1070–1309. Palgrave Macmillan. pp. 92–93. ISBN 9780230290839.
  3. ^ Knight, Kevin. "Hospitallers of St. John of Jerusalem". Catholic Encyclopedia. Miġbur 18 September 2015.
  4. ^ a b The Military Orders: On land and by Sea. Ashgate Publishing, Ltd. 2008. ISBN 9780754662877.
  5. ^ "Birgu's Fortifications". Birgu Local Council. Arkivjat minn l-oriġinal fl-29 September 2015. Miġbur 18 September 2015.
  6. ^ Abela, Joe. "Claude de la Sengle (1494 - 1557)". Senglea Local Council. Miġbur 18 September 2015.
  7. ^ Attard, Sonia. "The Valletta Fortifications". aboutmalta.com. Miġbur 18 September 2015.
  8. ^ a b ċ Sciberras, Sandro. "Maltese History – B. The Order's Naval Establishments" (PDF). St. Benedict College. Arkivjat minn l-oriġinal (PDF) fl-30 April 2015.
  9. ^ Spiteri, Stephen C. (2011). "Fort Tigné 1792". Arx Occassional Papers (bl-Ingliż). 1: 68. Arkivjat mill-oriġinal fl-2018-06-14 – via Wayback Machine. Parametru mhux magħruf |access-date= injorat (għajnuna)Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Flotta_tal-Ordni_ta’_San_Ġwann&oldid=304584"