Lihat sumber bagi Letupan velar tak bersuara

{{Infobox IPA|ipa-number=109|ipa=107|ipa-image=Xsampa-k.png|xsampa=k|kirshenbaum=k|sound=Voiceless velar plosive.ogg}}
'''{{PAGENAME}}''' ialah sejenis bunyi [[konsonan]] yang terdapat dalam kebanyakan [[bahasa]] lisan, dilambangkan oleh aksara {{IPA|k}} dalam [[Abjad Fonetik Antarabangsa]] (IPA) dan <tt>k</tt> dalam [[X-SAMPA]]. Dalam [[bahasa Melayu]], {{lc: {{PAGENAME}} }} dilambangkan oleh huruf ''k'', contohnya: '''''k'''a'''k'''i'', ''ang'''k'''a'', ''s'''k'''uter''.

== Ciri-ciri ==
Ciri-ciri {{lc: {{PAGENAME}} }}:

* [[Cara artikulasi]]nya adalah [[Konsonan hentian|letupan atau hentian]], iaitu dihasilkan dengan menghalang aliran udara dalam saluran vokal. 
* [[Daerah artikulasi]]nya adalah [[Konsonan velar|velar]], iaitu disebut dengan bahagian belakang [[lidah]] (dorsum) menyentuh [[lelangit lembut]] (velum).
* Jenis [[pembunyian]]nya adalah tak bersuara, iaitu dihasilkan tanpa menggetarkan pita vokal.
* Ini ialah satu [[konsonan lisan]], iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
* Ini ialah satu [[konsonan tengah]], iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
* [[Mekanisme arus udara]]nya adalah [[egresif pulmonik]], iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari [[glotis]] atau mulut.

== Bentuk varian ==
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="4"
! IPA !! Huraian
|-
| style="font-size:24px" align="center"|{{IPA|k}} || plain k
|-
| style="font-size:24px" align="center"|{{IPA|kʰ}} || k [[Penghembusan (fonetik)|berhembusan]]
|-
| style="font-size:24px" align="center"|{{IPA|kʲ}} || k [[Pempalatalan|terlelangit]]
|-
| style="font-size:24px" align="center"|{{IPA|kʷ}} || k [[Pembibiran|terbibir]]
|-
| style="font-size:24px" align="center"|{{IPA|k˺}} || k [[Hentian tak lepas|tak terlepas]]
|-
| style="font-size:24px" align="center"|{{IPA|k̬}} || k [[Konsonan bersuara|bersuara]]
|-
| style="font-size:24px" align="center"|{{IPA|kʼ}} || k [[Ejektif velar|ejektif]]
|}

== Penggunaan ==
{|class="wikitable"
!colspan=2| Bahasa !! Perkataan !! [[Abjad Fonetik Antarabangsa|IPA]] !! Erti !! Catatan
|-
| colspan="2" align="center"| [[Bahasa Melayu|Melayu]] ||align="center"| {{lang|ms|[[Ortografi bahasa Melayu|'''''k'''a'''k'''i'']]}} ||align="center"| {{IPA|[kaki]}} ||align="center"| 'kaki' || Rujuk [[fonologi bahasa Melayu]]
|-
| colspan="2" align="center"| [[Bahasa Aleut|Aleut]]<ref>{{Harvcoltxt|Ladefoged|2005|p=165}}</ref> ||align="center"|  {{lang|ale-Latn|[[Abjad Rumi|{{Unicode|'''''k'''iikax̂''}}]]}} ||align="center"|  {{IPA|[kiːkaχ] }}||align="center"|  'rimbun kranberi'||  
|-
| align="center"| [[Bahasa Arab|Arab]] ||align="center"|Baku<ref>{{Harvcoltxt|Thelwall|1990|p=37}}</ref>||align="center"| {{lang|ar|[[Abjad Arab|كتب]]}} ||align="center"| {{IPA|[ˈkatabɐ]}}||align="center"|'dia menulis'|| Rujuk [[fonologi bahasa Arab]]
|-
| colspan="2" align="center"| [[Bahasa Belanda|Belanda]]<ref>{{Harvcoltxt|Gussenhoven|1992|p=45}}</ref> ||align="center"|  {{lang|nl|[[Ortografi bahasa Belanda|'''''k'''oning'']]}} ||align="center"|  {{IPA|[ˈkonɪŋ] }}||align="center"| 'raja' || Rujuk [[fonologi bahasa Belanda]]
|-
| colspan="2" align="center"| [[Bahasa Catalonia|Catalonia]]<ref>{{Harvcoltxt|Carbonell & Llisterri|1992|p=53}}</ref>||align="center"|  {{lang|ca|[[Ortografi bahasa Catalonia|'''''c'''lenxa'']]}} ||align="center"|  {{IPA|[ˈklɛnʲɕə]}}||align="center"| 'belah rambut'|| Rujuk [[fonologi bahasa Catalonia]]
|-
| rowspan="2" align="center"| [[Bahasa Cina|Cina]]|| align="center"| [[Bahasa Kantonis|Kantonis]] ||align="center"|  {{lang|zh-yue-Hani|[[Aksara Cina|家]]}}/[[Jyutping|'''''g'''aa1'']] ||align="center"|  {{IPA|[kaː˥˥] }}||align="center"|  'rumah'||
|-
| align="center"| [[Bahasa Mandarin|Mandarin]] ||align="center"|  {{lang|zh-cmn-Hani|[[Aksara Cina|高]]}}/[[Pinyin|'''''g'''āo'']] ||align="center"| {{IPA|[kɑʊ˥] }}||align="center"|  'tinggi'|| Dibezakan dengan bentuk berhembusan. Rujuk [[Bahasa Mandarin Baku]]
|-
| colspan="2" align="center"| [[Bahasa Georgia|Georgia]]<ref>{{Harvcoltxt|Shosted & Chikovani|2006|p=255}}</ref> ||align="center"|  {{lang|ka|[[Abjad Georgia|'''ქ'''ვა]]}} ||align="center"|  {{IPA|[kʰva] }}||align="center"|  'batu'|| 
|-
| colspan="2" align="center"| [[Hindi]] ||align="center"|  {{lang|hi-Deva|[[Devanāgarī|काम]]}} ||align="center"|  {{IPA|[kɑːm]}}||align="center"|  'kerja'|| Rujuk [[fonologi bahasa Hindi-Urdu]]
|-
| colspan="2" align="center"| [[Bahasa Inggeris|Inggeris]] ||align="center"|  {{lang|en|[[Ortografi bahasa Inggeris|'''''k'''iss'']]}} ||align="center"|  {{IPA|[kʰɪs] }}||align="center"| 'ciuman'|| Rujuk [[fonologi bahasa Inggeris]]
|-
| colspan="2" align="center"| [[Bahasa Itali|Itali]]<ref>{{Harvcoltxt|Rogers & d'Arcangeli|2004|p=117}}</ref> ||align="center"| {{lang|it|[[Abjad Itali|'''''c'''asa'']]}} ||align="center"| {{IPA|[ˈkaza] }}||align="center"| 'rumah' || Rujuk [[fonologi bahasa Itali]]
|- 
| colspan="2" align="center"| [[Bahasa Jepun|Jepun]]<ref>{{Harvcoltxt|Okada|1991|p=94}}</ref> ||align="center"| {{lang|ja-Hani|[[kanji|鞄]]}}/[[Perumian bahasa Jepun|'''''k'''aban'']] ||align="center"| {{IPA|[kabaɴ]}}||align="center"| 'beg tangan' || Rujuk [[fonologi bahasa Jepun]]
|-
| colspan="2" align="center"| [[Bahasa Perancis|Perancis]]<ref>{{Harvcoltxt|Fougeron|Smith|1993|p=73}}</ref> ||align="center"| {{lang|fr|[[Ortografi bahasa Perancis|'''''c'''abinet'']]}} ||align="center"| {{IPA|[kabinɛ]}} ||align="center"| 'pejabat' || Rujuk [[fonologi bahasa Perancis]]
|-
| colspan="2" align="center"| [[Bahasa Poland|Poland]]<ref>{{Harvcoltxt|Jassem|2003|p=103}}</ref> ||align="center"|  {{lang|pl|[[Ortografi bahasa Poland|''bu'''k''''']]}} ||align="center"| {{Audio-IPA|Pl-buk.ogg|[ˈbuk]}}||align="center"| 'pokok bic' || Rujuk [[fonologi bahasa Poland]]
|-
| colspan="2" align="center"| [[Bahasa Portugis|Portugis]]<ref>{{Harvcoltxt|Cruz-Ferreira|1995|p=91}}</ref> ||align="center"|  {{lang|pt|[[Ortografi bahasa Portugis|'''''c'''orno'']]}} ||align="center"|  {{IPA|[ˈkoɾnu] }}||align="center"|  'tanduk'||  Rujuk [[fonologi bahasa Portugis]]
|-
| colspan="2" align="center"| [[Bahasa Rusia|Rusia]]<ref>{{Harvcoltxt|Padgett|2003|p=42}}</ref> ||align="center"|  {{lang|ru|[[Abjad Rusia|'''к'''орот'''к'''ий]]}} ||align="center"|  {{IPA|[kɐˈrotkʲɪj] }}||align="center"|  'pendek'|| Rujuk [[fonologi bahasa Rusia]]
|-
| colspan="2" align="center"| [[Bahasa Sepanyol|Sepanyol]]<ref>{{Harvcoltxt|Martínez-Celdrán|Fernández-Planas|Carrera-Sabaté|2003|p=255}}</ref> ||align="center"| {{lang|es|[[Ortografi bahasa Sepanyol|'''''c'''asa'']]}} ||align="center"| {{IPA|[ˈkasa]}} ||align="center"| 'rumah' || Rujuk [[fonologi bahasa Sepanyol]]
|-
| align="center"| [[Bahasa Zapotec|Zapotec]]||align="center"| Tilquiapan<ref>{{Harvcoltxt|Merrill|2008|p=108}}</ref>||align="center"| [[Abjad Rumi|'''''c'''anza'']] ||align="center"| {{IPA|[kanza]}} ||align="center"|  'berjalan'||
|}

== Rujukan ==
{{reflist}}

== Bibliografi ==
* {{citation
|last=Carbonell
|first=Joan F.
|last2=Llisterri
|first2=Joaquim
|year=1992
|title=Catalan
|journal=Journal of the International Phonetic Association
|volume=22
|issue=1-2
|pages=53-56
}}
* {{citation
|last=Cruz-Ferreira
|first=Madalena
|year= 1995
|title=European Portuguese
|journal=Journal of the International Phonetic Association
|volume=25
|issue=2
|pages=90-94
}}
* {{citation
|last=Fougeron
|first=Cecile
|last2=Smith
|first2=Caroline L
|year=1993
|title=Illustrations of the IPA:French
|journal=Journal of the International Phonetic Association
|volume=23
|issue=2
|pages=73-76
}}
* {{citation
|last=Gussenhoven
|first=Carlos
|year= 1992
|title=Dutch
|journal=Journal of the International Phonetic Association
|volume=22
|issue=2
|pages=45-47
}}
* {{citation
|last = Jassem
|first = Wiktor
|year= 2003
|title=Polish
|journal=Journal of the International Phonetic Association
|volume=33
|issue=1
|pages=103-107
}}
* {{cite book
|last=Ladefoged
|first=Peter
|authorlink-Peter Ladefoged
|year=2005
|title=Vowels and Consonants
|edition=Second
|publisher=Blackwell
}}
* {{citation
|last = Martínez-Celdrán
|first= Eugenio 
|last2 = Fernández-Planas
|first2= Ana Ma.
|last3 = Carrera-Sabaté
|first3 = Josefina 
|year= 2003
|title=Castilian Spanish
|journal=Journal of the International Phonetic Association
|volume=33
|issue=2
|pages=255-259
}}
* {{citation
|last=Merrill
|first=Elizabeth
|year=2008
|title=Tilquipan Zapotec
|journal=Journal of the International Phonetic Association
|volume=38
|issue=1
|pages=107-114
}}
* {{citation
|last = Okada
|first = Hideo
|year= 1991
|title=Phonetic Representation:Japanese
|journal=Journal of the International Phonetic Association
|volume=21
|issue=2
|pages=94-97
}}
* {{citation
|last =Padgett
|first= Jaye
|year= 2003
|title= Contrast and Post-Velar Fronting in Russian
|journal= Natural Language & Linguistic Theory
|volume=21
|issue=1
|pages=39-87
}}
* {{citation
|last = Rogers
|first = Derek
|last2 = d'Arcangeli
|first2 = Luciana
|year= 2004
|title=Italian
|journal=Journal of the International Phonetic Association
|volume=34
|issue=1
|pages=117-121
}}
* {{citation
|last = Shosted
|first = Ryan K.
|last2 = Vakhtang
|first2 = Chikovani
|year= 2006
|title=Standard Georgian
|journal=Journal of the International Phonetic Association
|volume=36
|issue=2
|pages=255-264
}}
* {{citation
|last = Thelwall
|first= Robin
|year= 1990
|title= Illustrations of the IPA: Arabic 
|journal=Journal of the International Phonetic Association
|volume=20
|issue=2
|pages=37-41
}}

{{Konsonan}}

[[Kategori:Konsonan hentian|Velar tak bersuara]]
[[Kategori:Konsonan velar]]