Санчир
 Кассини хөлгөөр авсан зураг |
|||||||||||||||||||||
| Эрин J2000 | |||||||||||||||||||||
| Апоцентр | 1,513,325,783 км 10.115 958 04 а.н. |
||||||||||||||||||||
| Перицентр | 1,353,572,956 км 9.048 076 35 а.н. |
||||||||||||||||||||
| Их хагас тэнхлэг | 1,433,449,370 км 9.582 017 20 а.н. |
||||||||||||||||||||
| Эксентриситет | 0.055 723 219 | ||||||||||||||||||||
| Орбитын үе | 10,832.327 өдөр 29.657 296 жил |
||||||||||||||||||||
| Үзэгдэх орбитын үе | 378.09 өдөр[3] | ||||||||||||||||||||
| Дундаж орбитын хурд | 9.69 км/с[3] | ||||||||||||||||||||
| Дундаж гажилт | 320.346 750° | ||||||||||||||||||||
| Хазайлт | 2.485 240° (Эклиптикт) 5.51° (Нарны экваторт) 0.93° (Тогтмол хавтанд)[4] |
||||||||||||||||||||
| Өгсөгч уулзварын уртраг | 113.642 811° | ||||||||||||||||||||
| Перицентрийн аргумент | 336.013 862° | ||||||||||||||||||||
| Дагуул | харагдсан ~ 200 (тогтмол орбиттой 61) | ||||||||||||||||||||
Физик шинж чанар
| |||||||||||||||||||||
| Экваторын радиус | 60,268 ± 4 км[5][6] 9.4492 дэлхий |
||||||||||||||||||||
| Туйлын радуис | 54,364 ± 10 км[5][6] 8.5521 дэлхий |
||||||||||||||||||||
| Хавтгайжилт | 0.097 96 ± 0.000 18 | ||||||||||||||||||||
| Гадаргын талбай | 4.27X1010 км²[6][7] 83.703 дэлхий |
||||||||||||||||||||
| Эзлэхүүн | 8.2713X1014 км³[3][6] 763.59 дэлхий |
||||||||||||||||||||
| Масс | 5.6846X1026 кг[3] 95.152 дэлхий |
||||||||||||||||||||
| Дундаж нягтшил | 0.687 г/см³[3][6] (уснаас бага) |
||||||||||||||||||||
| Экваторын гадаргын гравитацын хүч | 8.96 м/с²[3][6] 0.914 g |
||||||||||||||||||||
| Сансрын хоёрдугаар хурд | 35.5 км/с[3][6] | ||||||||||||||||||||
| Экватор дахь эргэх үе |
0.439 – 0.449 өдөр[8] (10 цаг 32 – 47 мин) |
||||||||||||||||||||
| Экваторын эргэлтийн хурд | 9.87 км/с[6] 35 500 км/цаг |
||||||||||||||||||||
| Тэнхлэгийн хазайлт | 26.73°[3] | ||||||||||||||||||||
| Хойд туйлын баруун мандалт | 2 цаг 42 мин 21 сек 40.589°[5] |
||||||||||||||||||||
| Хойд туйлын хэлбийлт | 83.537°[5] | ||||||||||||||||||||
| Албедо | 0.342 (бонд) 0.47 (геом.)[3] |
||||||||||||||||||||
| Гадаргын темп. 1 бар түвшин 0.1 бар |
| ||||||||||||||||||||
| Үзэгдэх гэрэлтэлт | +1.2 to -0.24[9] | ||||||||||||||||||||
| Өнцгийн диаметр | 14.5" — 20.1"[3] (цагирагуудыг тооцолгүй) |
||||||||||||||||||||
Агаар мандал[3]
| |||||||||||||||||||||
| Өндрийн хуваарь | 59.5 км | ||||||||||||||||||||
| Бүтэц |
|
||||||||||||||||||||
Санчир нь нарны аймгийн хоёр дахь том гараг (Бархасбадийн дараа), нарнаас тоолбол зургаа дахь гараг юм. Санчир болон Бархасбадь, Далайн ван, Тэнгэрийн ван нарыг хийн аварга гаргууд гэдэг.
Санчир гараг нь устөрөгч болон бага хэмжээний гели зэргээс тогтоно.[10] Бүтэц нь чулуулаг, мөснөөс тогтох цөм, металл устөрөгчөөс тогтох манти ба хийн гадаад давхраа юм. Гаднах атмосфер нь ерөнхийдөө өнгөлөг биш ч гэсэн хааяа удаан орших онцлогууд бий болдог. Санчир дээр салхины хурд 1,800 км/цагт хүрэх бөгөөд энэ нь Бархасбадийнхаас харьцангуй их юм. Татах хүч нь дэлхийн болон Бархасбадийн хүчүүдийн дундаж орчим юм.
Дагуул
[засварлах | кодоор засварлах]Санчир нь мөс, бага хэмжээний чулууны хэлтэрхий, тоосноос тогтох цагаригийн системтэй. Одоогоор уг гаргийг тойрон эргэлдэх 82 дагуулаас гадна зуу гарам дагууланцрууд цагариг дотор оршино. Санчирын хамгийн том дагуул Титан нь нарны аймгийн хоёр дахь том дагуул (Бархасбадийн Ганимедийн дараа орно) бөгөөд Буд гаргаас ч том хэмжээтэй. Үүнээс гадна ихээхэн хэмжээний агаар мандалтай цорын ганц дагуул юм.[11] Мөн Санчирын дагуул Энселадусын өмнөд туйлын мөсөн бүрхүүл доор шингэн ус байгааг тогтоосон. Санчир гаргийн 3 дахь том дагуул болох Япетус нь одоогоор нарны аймагт мэдэгдэж байгаа хамгийн том гидростатик тэнцвэрт бус биет юм. Лапетус нь Италийн одон оронч, математикч Живанни Доминико Кассинийн(1625-1712) нээсэн Санчир гаргиЙн 4 дагуулын (Япетус, Тетис, Реа, Дионе) нэг нь.
Санчирын англи нэр Saturn нь Ромын хөдөө аж ахуй, ургацын бурхан Сатурны нэрээр нэрлэгдсэн. Одон орны тэмдэг нь тухайн бурхны хадуур болно (юникод: ♄).
Нэмэр
[засварлах | кодоор засварлах]Цахим холбоос
[засварлах | кодоор засварлах]
Commons: Санчир – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан- Introduction to Saturn by NASA's Solar System Exploration
- Saturn Fact Sheet, by NASA
- Cassini-Huygens mission to Saturn, by NASA
- Research News about Saturn
- General information about Saturn
- Studies on the Rings of Saturn
- Astronomy Cast: Saturn
Эшлэл
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ Yeomans, Donald K. (2006-07-13). "HORIZONS System". NASA JPL. Татаж авсан: 2007-08-08.—At the site, go to the "web interface" then select "Ephemeris Type: ELEMENTS", "Target Body: Saturn Barycenter" and "Center: Sun".
- ↑ Orbital elements refer to the barycenter of the Saturn system, and are the instantaneous osculating values at the precise J2000 epoch. Barycenter quantities are given because, in contrast to the planetary centre, they do not experience appreciable changes on a day-to-day basis from to the motion of the moons.
- ↑ 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 3.10 3.11 3.12 Williams, Dr. David R. (September 7, 2006). "Saturn Fact Sheet". NASA. Татаж авсан: 2007-07-31.
- ↑ "The MeanPlane (Invariable plane) of the Solar System passing through the barycenter". 2009-04-03. Архивласан огноо 2009-04-20. Татаж авсан: 2009-04-10. (produced with Solex 10 (Memento 24. Тавдугаар сар 2015 цахим архивт) written by Aldo Vitagliano; see also Invariable plane)
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 Seidelmann, P. Kenneth (2007). "Report of the IAU/IAGWorking Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006". Celestial Mech. Dyn. Astr. 90: 155–180. doi:10.1007/s10569-007-9072-y.
{{cite journal}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) (help) - ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 Refers to the level of 1 bar atmospheric pressure
- ↑ NASA: Solar System Exploration: Planets: Saturn: Facts & Figures
- ↑ Than, Ker (September 6, 2007). "Length of Saturn's Day Revised". Space.com. Татаж авсан: 2007-09-06.
- ↑ Schmude, Richard W Junior (2001). "Wideband photoelectric magnitude measurements of Saturn in 2000". Georgia Journal of Science. Татаж авсан: 2007-10-14.
- ↑ Hamilton, Calvin (1997). "Voyager Saturn Science Summary". Solarviews. Татаж авсан: 2007-07-05.
{{cite web}}: Unknown parameter|middle=ignored (help) - ↑ Munsell, Kirk (April 6, 2005). "The Story of Saturn". NASA Jet Propulsion Laboratory; California Institute of Technology. Archived from the original on 2005-12-02. Татаж авсан: 2007-07-07.
Энэ одон орны тухай өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.