Лагаш
Лагаш или Сирпула е еден од најстарите градови на Сумер и доцниот Вавилон. Се наоѓал источно од Урук и северозападно од сливот на Тигар и Еуфрат.
Ископувања
[уреди | уреди извор]Лагаш го открил тогашниот француски конзул во Басра, Ернест де Сарзек, во 1877 година. Првиот валија на Басра, Насир паша, му одобрил да врши ископувања. Ископувал на тоа место со прекини сè до 1901 година. По неговата смрт во 1901 година работата ја продолжил Гастон Крос. Подоцна француските експедиции ги предводеле Анри де Генујak (1929-1931) и Андре Oaрo (1931-- 1933).
Наоѓалиште
[уреди | уреди извор]
Лагаш претставува долга линија на ридови од рушевини, сега позната како Тел ал Хиба во Ирак. Се наоѓа на сувото корито на древен канал на околу 5 километри источно од Шат ел Ха и околу 15 километри источно од денешниот град Шатра. Храмот Е-Нину бил уништен и врз него била градена тврдина во грчко или селевкидско време. Некои тули од тврдината имаат натписи на арамејски и грчки јазик за некој крал од мало кралство во Вавилонија. Под тврдината се пронајдени бројни статуи на владетелот на Гудеја. Тука се пронајдени и бројни фрагменти од барелјефи. Кога се ископувал вториот рид биле пронајдени многу предмети изработени од бронза и камен од најраниот сумерски период, неколку векови пред Гудеја.
Тој рид бил место каде се наоѓале бројни згради за складирање и тоа не само жито и смокви, туку и оружје, садови, скулптури и други предмети, кои ги користеле администрацијата на палатата и храмот. На еден помал близок рид Сарзек ја пронашол архивата на храмот, околу 30 000 глинени плочи, кои содржеле записи за работењето и на тој начин можело со голема прецизност да се открие начинот на работењето на античкиот храм, карактерот на сопственост, начинот на обработка на земјата и одгледувањето на домашни животни, трговските, индустриските и деловните активности. За жал, пред тие глинени плочи да можат да бидат преместени на сигурноно место, разбојниците однеле голем број и ги продале на антикварите, а оттаму биле продавани низ Европа и Америка .
Историја
[уреди | уреди извор]Според натписите пронајдени во Телоху, се чини дека Лагаш бил град од големо значење во сумерскиот период, веројатно во третиот милениум пред Христос. Со него тогаш владееле независните кралеви на Ур-Нин (24 век пред Христос) и неговите наследници, кои се бореле за превласт со Еламитите на исток и кралевите на Кенгија и Киша на север. По семитското освојување Лагаш ја изгубил својата независност, а неговите владетели биле вазали на Саргон од Акад и на неговите наследници. Меѓутоа и понатаму останал важен центар, пред сè, на уметничкиот развој. Во тој период и во малку подоцнежниот под кралевите на Ур, Ур-Гура и Дунгија, го достигнал врвот на уметничкиот развој.
По падот на Саргановото Акадско царство, Лагаш повторно доживеал подем под Ур-баб и Гуде, а имал силни трговски врски со оддалечените кралства. Гудеја на тој начин ги донел кедровите од планините во Либан и Сирија. Диоритот го набавувал во источна Арабија, а бакар и злато во централна и јужна Арабија и на Синај. Неговата војска војувала со Елам на исток. Тој период бил значаен за развојот на уметноста, а Гудеја, по примерот на Саргон, се прогласил за божество.
Во времето на Гудеја, главен град на Лагаш бил Гирсу (Телох). Кралството зафаќало површина од околу 1.600 м2. Содржело 17 поголеми градови, осум регионални центри и бројни села. Според една проценка Лагаш бил најголемиот град во светот од околу 2075 до 2030 година. п. н е. По Гудеја, Лагаж го изгубил своето значење, така што за него не се знаеречиси ништо сè до изградбата на селеукидската тврдина.
Наводи
[уреди | уреди извор]- , (1887).
- , (Париз 1948).
- , (1970).