Прејди на содржината

Доменико Гирландајо

Од Википедија — слободната енциклопедија
Доменико Гирландајо
Роден(а)Доминик од Томазо Куради од Дофо Бигорди
2 јуни 1448(1448-06-02)
Фиренца, Република Фиренца
Починал(а)11 јануари 1494(1494-01-11) (возр. 45)
Фиренца, Република Фиренца
ПочивалиштеБазилика Санта Марија Новела
Националноститалијански
Познат(а) посликар
Значајни делаСликите во: Црквата Огнисанти, Палацо Векио, Санта Тринита, Капелата Торнабуони во Фиренца и Систинската капела, Рим
ПравецИталијанска ренесанса

Доменико ди Томазо Куради ди Дофо Бигорди (2 јуни 1448 година– 11 јануари 1494), професионално познат како Доменико Гирландајо, запишан и како Гирландајо, бил италијански ренесансен сликар роден во Фиренца. Гирландајо бил дел од таканаречената „трета генерација“ на ренесансата на Фиренца, заедно со Верокио, браќата Полајоло и Сандро Ботичели. Гирландајо водел голема и ефикасна работилница во која биле вклучени и неговите браќа Давиде Гирландаио и Бенедето Гирландајо, неговиот зет Бастиано Мајнарди од Сан Џимињано, а подоцна и неговиот син Ридолфо Гирландајо.[1] Многу чираци поминале низ работилницата на Гирландајо, вклучувајќи го и познатиот Микеланџело.[1] Неговиот особен талент лежи во неговата способност да поставува прикази на современиот живот и портрети на современи луѓе во контекст на религиозните наративи, што му носи голема популарност и многу големи нарачки.

Живот и дела

[уреди | уреди извор]

Раните години

[уреди | уреди извор]

Гирландајо е роден како Доменико ди Томазо ди Курадо ди Дофо Бигорди. Тој бил најстариот од шесте деца родени на Томазо Бигорди од неговата прва сопруга Антонија ди сер Паоло Паоли; од нив, само Доменико и неговите браќа и соработници Давиде и Бенедето Гирландајо го преживеале детството. Томазо имал уште две деца од неговата втора сопруга, исто така наречена Антонија, со која се оженил во 1464 година. Полусестрата на Доменико Алесандра (р. 1475) се оженил со сликарот Бастиано Мајнарди во 1494 година [2] И таткото на Гирландајо и неговиот вујко, Антонио, биле setaiuolo a minuto (дилери на свила и сродни предмети во мали количини).

Џорџо Вазари изјавил дека Доменико најпрво бил чирак кај неговиот татко, кој бил златар. Прекарот „Il Ghirlandaio“ (изработувач на венци) му дошол на Доменико од неговиот татко, кој бил познат по создавањето на метални шалови кои личат на венец што ги носат жените од Фиренца.[1] Според Вазари, Доменико направил портрети на минувачите и посетителите на продавницата: „кога ги сликал жителите на село или секој што поминувал низ неговото студио, веднаш ја доловувал нивната сличност“.[1] На крајот бил чирак кај Алесо Балдовини за да студира сликарство и мозаик.[3] Според историчарот на уметност Гинтер Пасавент, тој бил чирак во Фиренца кај Андреа дел Верокио .[4] Тој одржувал блиска врска со други сликари од Фиренца, вклучувајќи го Ботичели и со умбрискиот сликар Перуџино.[5]

Првите работи во Фиренца, Рим и Тоскана

[уреди | уреди извор]

Гирландајо се истакнувал во сликарството на фрески и најмногу е познат по неговите фрески циклуси. Во 1470-тите години му дошла рана наредба од Комуната Сан Џимињано за да ја украси капелата Санта Фина во колеџиската црква во тој град. Фреските, изведени од 1477 до 1478 година, прикажуваат два чудесни настани поврзани со смртта на Света Фина.[6]

Папата Григориј ја објавува смртта на Санта Фина, во колегиумската црква во Сан Џимињано (околу 1477 година)

Во 1480 година, Гирландајо го насликал Свети Џером во неговата студија како придружно дело на Свети Августин на Ботичели во неговата студија во црквата Огнисанти, Фиренца. Во нејзината трпезарија насликал и Тајна вечера во природна големина. Од 1481 до 1485 година, тој бил вработен на фрески во Палацо Векио, сликајќи меѓу другите дела Апотеоза на свети Зенобиј (1482) во Сала дел Гиљо, дело со преголеми димензии со елаборирана архитектонска рамка, фигури на римски херои и други секуларни детали, впечатливи по својата перспектива и композициска вештина.

Во 1481 година, Гирландајо бил повикан во Рим од папата Сикст IV како еден од тимот на сликари од Фиренца и Умбрија кои ги нарачал да создадат серија фрески на кои се прикажани папи и сцени од Стариот и Новиот завет на ѕидовите на Сикстинската капела.[7] Гирландајо го насликал Звикот на апостолите.[8] Тој го насликал и сега изгубеното Воскресение Христово.[8] Преминот на Црвеното Море исто така му се припишува, но е во согласност со стилот на Козимо Росели кој исто така бил дел од групата.[8] Познато е дека Гирландајо создал други дела во Рим, кои сега изгубени.[3] Неговиот иден зет, Себастиано Мајнарди, му помагал со овие нарачки и во раните фрески во Сан Џимињано каде што сега се смета дека Мајнарди го насликал Благовештението кое понекогаш му се припишува на Гирландајо.

Во 1484 година, агентот на Лудовико ил Моро му напишал на својот господар, опишувајќи ги делата на поединечните уметници чии дела ги видел во Фиренца: „Доменико Гирландајо бил добар сликар на панелот и подобар во мурална фреска; неговиот стил е многу добро; тој е активен и многу креативен“.[8]

Подоцна кога работи во Тоскана

[уреди | уреди извор]
Потврда на францисканското правило од капелата Сасети, со портрети на Лоренцо де Медичи и неговото семејство кои заземаат истакнати позиции како гледачи на настанот

Помеѓу 1482 и 1485 година, Гирландајо насликал циклус на фрескоживопис во капелата Сасети во Санта Тринита за банкарот Франческо Сасети, моќниот директор на банката Медичи, чија римска филијала била предводена од Џовани Торнабуони, идниот патрон на Гирландајо. Циклусот се состои од шест сцени од животот на Свети Фрањо Асишки, вклучувајќи го и Свети Фрањо што го добил од папата Онориј одобрението за правилата на неговиот ред, смртта и послушноста на светецот и реанимација на дете од семејството Спини, кое починало. како последица на пад од прозорец.[1] Првата од овие слики содржи портрети на децата на Лоренцо де Медичи, Сасети и Лоренцо со нивниот учител Агноло Полицијано. Реанимацијата го покажува ликот на сликарот.

Во 1483 година, во Фиренца пристигнало ремек-делото на фламанскиот сликар Хуго ван дер Гоес. Сега познат како олтар на Портинари, тоа било Обожување на овчарите, нарачано од Томазо Портинари, вработен во банката Медичи. Сликата била во маслена боја, а не температа која била употребена во Фиренца, и ја покажала флексибилноста на тој медиум во сликањето на текстурите и интензитетот на светлината и сенката. Аспектот на сликата што имал длабок ефект врз Гирландајо бил натурализмот со кој биле прикажани овчарите.

Обожавањето на овчарите, капелата Сасети, која содржи портрет на Гирландајо како еден од овчарите

Гирландајо го насликал жртвеникот на капелата Сасети, Обожување на овчарите, во 1485 година. Токму во оваа слика тој особено ја покажува својата должност кон олтарниот дел од Портинари. Овчарите, меѓу кои има и автопортрет на уметникот, се прикажани со реализам што било напредок во фирентинското сликарство во тоа време. Олтарното парче сè уште е на место во Санта Тринита, опкружено со шесте фрески кои го прикажуваат Животот на Свети Фрањо, чиј центар станал. Од двете страни се портрети на клечените донатори, и иако фигурите се фрески на ѕидот, тие ја заземаат истата позиција и однос кон централната сцена на Поклонението како што прават донаторите на надворешните панели на триптихот Портинари.[9]

Веднаш по комисијата за капелата Сасети, од Гирландајо било побарано да ги обнови фреските во хорот на Санта Марија Новела, кој ја формирал капелата на семејството Ричи. Семејствата Торнабуони и Торнакинци, кои биле многу поистакнати од Ричи, ги презеле трошоците за реставрација, со одредени договорни услови.[б 1] Фреските на капелата Торнабуони биле насликани во четири насоки околу трите ѕида помеѓу 1485 и 1490 година, а темите биле животите на Дева Марија и Свети Јован Крстител.[1]

Детали од ангелот што му се појавува на Захарија и покажува портрети на филозофите Марсилио Фичино, Кристофоро Ландино, Анџело Полицијано и Деметриос Халкондил

Во овој циклус, нема помалку од дваесет и еден портрети на семејствата Торнабуони и Торнаквинци. Во Ангелот што му се појавува на Захарија, има портрети на членовите на Академијата Медичи: Агноло Полицијано, Марсилио Фичино и други.[1] Капелата Торнабуони била завршена во 1490 година со олтарното дело веројатно изведено со помош на браќата на Доменико, Давиде и Бенедето;[1] и витраж на дизајнот на Гирландајо.  Доменико насликал жртвеник за Џовани Торнабуони за да ја одбележи неговата прва сопруга која починала при породување, како и мајката на Џовани. Богородица со двете Марии сега е во Лувр. Тоа е единствениот пат кога двете Марии се гледаат без Марија Магдалена. Тие обично се прикажани заедно како Три Марии. Меѓутоа, Марија Магдалена никогаш не била бремена  така што не била соодветна тема за овој жртвеник.

Посета, околу 1491 година

Иако главно познат по неговите циклуси на фрескоживопис, Гирландајо насликал голем број на олтари, вклучувајќи ја Богородица обожавана од светите Зенобиј, Јуст и други, насликана за црквата Свети Јуст, сега во галеријата Уфици и Обожувањето на мудреците во сиропиталиштето во Фиренца, Болницата на невините, во кој вклучил автопортрет. Други слики на панели вклучуваат Христос во слава со Ромуалд и други светци, во Бадија на Волтера и Посетата сега во Лувр, која го носи последниот утврден датум (1491) од сите негови дела. Гирландајо насликал голем број панелни портрети на познати идентитети, како што е неговиот профил на портретот на Џована Торнабуони, нарачан во 1488 година[9] Можеби најпознат му е Портретот на старецот и неговиот внук, извонреден и по нежноста на изразувањето и по реализмот со кој е прикажан изобличениот нос ( ринофима ) на старецот.

Според Вазари, Гирландајо насликал и неколку сцени на класични теми со голи фигури, вклучително и Вулкан и неговите помошници кои коваат громови, за Лоренцо II де Медичи, но кои повеќе не постојат. Тој, исто така, изработил дизајни за голем број мозаици, вклучувајќи го и Благовештението, на порталот на катедралата во Фиренца.[1]

Смрт

[уреди | уреди извор]

Гирландајо починал на 11 јануари 1494 година од „пестилна треска“ и бил погребан во Санта Марија Новела.[1][10] Денот и месецот на неговото раѓање остануваат недокументирани, но е забележано дека починал на почетокот на јануари од неговата четириесет и петта година. Тој бил женет двапати и оставил шест деца. Еден од неговите три сина, Ридолфо Гирландајо, исто така станал сликар. Иако имал долга низа потомци, презимето изумрело во XVII век, кога неговите последни членови влегле во манастирите.

Критичка проценка и наследство

[уреди | уреди извор]

Гирландајо работел главно во фрескоживопис, при што голем број важни дела биле изведени во темпера. Вазари наведува дека Гирландајо бил првиот што ја напуштил, во голем дел, употребата на позлата во неговите слики, претставувајќи ги со сликање сите предмети направени од злато. Ова не е применливо за целиот негов опус, бидејќи деталите во некои слики, на пример, жртвеникот на Обожавањето на овчарите (сега во академијата во Фиренца ) биле изведени во златни листови.[3]

Раѓањето на Марија, капелата Торнабуони (1485–90), се чини дека претставува домашна сцена од животот на современото благородништво од Фиренца

Според Вилијам Мајкл Росети, „шемата на композицијата на [Гирландајо] е голема и пристојна; неговото кјароскуро одлично, а особено неговите перспективи, кои тој би ги дизајнирал на многу разработен размер само со око; неговата боја е поотворена за критика, но оваа забелешка многу помалку се однесува на фреските отколку на температурните слики, кои понекогаш се премногу широки и грубо светли“. Според Вазари, неговото чувство за перспектива било толку акутно што направил цртежи на римски споменици како Колосеумот во кој работел целосно со око, кои подоцна се покажале дека имаат математички точна пропорција и линеарна перспектива кога се мери.[1]

Гирландајо е заслужен и како учител на Микеланџело. Франческо Граначи е уште еден од неговите ученици.[1] Според Вазари, овие двајца ги испратил Гирландајо на Академијата Медичи, кога Лоренцо де Медичи ги побарал неговите двајца најдобри ученици. Иако Микеланџело се сметал себеси првенствено за скулптор, во шеснаесеттиот век требало да го следи својот господар како сликар на фрески, во Сикстинската капела.[11]

Гирландајо бил многу пофален од Вазари: „[Гирландајо] кој, по својот талент и од големината и огромниот број на неговите дела, може да се нарече еден од најважните и најодлични мајстори на времето. Во деветнаесеттиот век Џејкоб Буркхард и другите го пофалиле за неговите композиции, за неговата техничка способност и за реалистичниот квалитет на неговите фигури, кои Арчибалд Џозеф Кроу и Џовани Батиста Кавалкасел ги гледале како иновативни како оние на Џото.[5] До крајот на деветнаесеттиот век, вреднувањето на неговата работа ослабела и дури во 1994 година, на петстотината годишнина од смртта на уметникот, интересот за него повторно се разгорел.[5] [б 2] Во тоа време се одржал симпозиум и потоа биле објавени длабински монографии за уметникот. Розенауер ја коментирал корисноста на сликите на Гирландајо како сликовити записи за историчарот.[5]

Дела на Гирландајо

[уреди | уреди извор]

Портрети

[уреди | уреди извор]
  • Портрет на старец со неговиот внук, (околу 1490) музеј Лувр
    Портрет на старец со неговиот внук, (околу 1490) музеј Лувр
  • Портрет на Џована Торнабуони, (1488) Музеј Тисен-Борнемиса, Мадрид
    Портрет на Џована Торнабуони, (1488) Музеј Тисен-Борнемиса, Мадрид
  • Портрет на млада жена, музеј Калуст Гулбенкијан
    Портрет на млада жена, музеј Калуст Гулбенкијан

Олтарници

[уреди | уреди извор]
  • (околу 1490) Алте Пинакотек, Минхен
    (околу 1490) Алте Пинакотек, Минхен
  • Мадона и детето обожувани од Свети Зенобиј и Свети Јуст, (околу 1483), Уфици, Фиренца
    Мадона и детето обожувани од Свети Зенобиј и Свети Јуст, (околу 1483), Уфици, Фиренца

Фрески

[уреди | уреди извор]
  • Свети Џером, (1480), Огнисанти, Фиренца]]
    Свети Џером, (1480), Огнисанти, Фиренца]]
  • Повикот на апостолите, (1481), една од сериите во Животот на Христос нарачана за Сикстинската капела
    Повикот на апостолите, (1481), една од сериите во Животот на Христос нарачана за Сикстинската капела
  • Тајната вечера, (1486) Сан Марко, Фиренца
    Тајната вечера, (1486) Сан Марко, Фиренца

Детали

[уреди | уреди извор]
  • Детали за пејзажот во Стигмата на Свети Фрањо
    Детали за пејзажот во Стигмата на Свети Фрањо
  • Детали од „Тајната вечера“ во трпезаријата во Сан Марко што ја покажува вештината на Гирландајо за природно прикажување на фигури и сликање предмети како што се шишиња, цреши и сребрена солена визба
    Детали од „Тајната вечера“ во трпезаријата во Сан Марко што ја покажува вештината на Гирландајо за природно прикажување на фигури и сликање предмети како што се шишиња, цреши и сребрена солена визба

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Vasari, Giorgio. „Domenico Ghirlandaio“. Lives of the Painters. Архивирано од изворникот на 10 March 2015. Посетено на 11 May 2014.
  2. ↑ Cadogan, Jean K., Domenico Ghirlandaio: Artist and artisan, Yale University Press, (2000), ISBN 9780300087208
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Rossetti 1911.
  4. ↑ Passavant, Gunter: Verrochio Sculptures Paintings & Drawings (Phaidon. London.1969) p.45
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Rosenauer, Artur, Review of Domenico Ghirlandaio: Artist and Artisan by Jean K. Cadogan, Mutual Art.com, (Sept 2003)
  6. ↑ Vantaggi, Rosella, San Gimignano, Town of Fine Towers, Plurigraf (1979)
  7. ↑ Cadogan, Jean K., and Andrea Muzzi. 2003 "Ghirlandaio family." Grove Art Online.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Chastel 1983.
  9. ↑ 9,0 9,1 Paoletti, John T.; Radke, Gary M. (2005). Art in Renaissance Italy (3rd. изд.). Laurence King Publishing. стр. 275–79. ISBN 9781856694391.
  10. ↑ Treccani biographical dictionary: "Il B. morì di peste l'11 genn. 1494 a Firenze e fu sepolto in S. Maria Novella."
  11. ↑ Goldscheider, Ludwig, Michelangelo, Phaidon, (1953)

Извори

[уреди | уреди извор]
  • Chastel, André (1983). Art of the Italian Renaissance. UK: Alpine Fine Arts Collection. ISBN 0-88168-139-3.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]


Грешка во наводот: Има ознаки <ref> за група именувана како „б“, но нема соодветна ознака <references group="б"/>.

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Доменико_Гирландајо&oldid=5207846“